Börn náttúrunnar

Við hjalandi læk með sólargeisla á vanga heyri ég dun frá fossinum í fjarska. –Þegar ég skrúfa númerin á gamla Grand Cherokee í byrjun sumars þá segi ég vinnufélögunum að ég noti hann til að fara í berjamó. Þá hlæja þeir fyrir kurteisis sakir og halda að ég sé að fíflast.

Enda hvernig getur það borgað sig að halda upp á verðlausan bensínhák sem leikur sér að 40 lítrunum fyrir bláber, jafnvel þó svo þau séu aðal. -Því er auðsvarða við Matthildur mín erum bæði orðin feyskin, lúin og fóta fúin. -Og sólageislinn hún Ævi á það til að spyrja; -afi förum við ekki á græna bílnum út í tjaldastaði.

Í sumarfríinu í síðustu viku fórum við Matthildur mín í lautarferð sem endaði niður í fjöru. Við höfðum rásað fram og aftur þjóðveginn í napurri austfjarðaþokunni áður en við fundum að endingu skjólgóðan stað undir grasbakka í hvítri skeljasands fjöru innan við leifarnar af gömlu steinsteyptu bryggjunni á Hafnarnesi.

Þegar við vorum búin að dekka borðið með Thermos kaffibrúsa og kanilsnúðum tók ég eftir að það var að flæða, en sagði Matthildi að það væri langt í að við flæddum. Ég sagði henni líka söguna af því þegar ég var aleinn úti í Noregi eftir hið svokallaða hrun og fór í fjöruna okkar í Akurvík á löngum frídegi eftir að hún var farin heim til Íslands.

Af því að tíminn var þá óendanlegur settist ég þar í flæðamálið og sat og sat, á meðan fjaraði. Og áfram sat ég og sat á meðan flæddi meðan ljósbrot sólarinnar lýsti upp andlitið á mér í spegli hafsins.

Þá gat ég orðið talaði við fuglana, það kom meir að segja til mín kjagandi máfur og skoðaði mig hátt og lágt veltandi vöngum. Svo skyndilega rankaði ég við mér þegar alda flæddi yfir skóna mína og máfurinn flaug og settist á sjóinn fyrir framan mig þar sem sólin speglaði sig.

Við Matthildur mín sátum í Hafnarnesfjörunni og fylgdumst með austfjarðaþokunni líða fram af grænum grasbakkanum, með máríerlurnar flögrandi í kringum okkur meðan að kollurnar kenndu ungunum sínum að kafa á sjónum fyrir framan. Óðinshani settist í fjöruborðið, snarsnérist á öldunni og tíndi upp í sig þaraflugur. Og kríurnar steyptu sér kneggjandi eftir síli eftir að hafa tekið okkur í sátt.

Ég spurði Matthildi eftir klukkutíma: -eigum við ekki að taka saman, – nei bíðum þangað til flæðir yfir skóna: sagði hún. Og áfram sátum við og nú í sólinni á meðan hún strauk okkur blítt um kinn í gegnum þokuna á meðan fyllurnar komu flæðandi inn á lygnuna innan við hafnartangann.

Svona leið tíminn ein klukkustund, tvær og þá allt í einu komst alda það langt að við þurftum að lyfta fótunum. Við tókum saman borðið og stólana settum kaffibrúsann í pokann. Um leið og við höfðum klöngrast upp á bakkann sá ég fyllu flóðs koma fyrir Hafnarnestangann, aldan reis inn með landinu og brotnaði svo á grjótinu í fjörunni undir bakkanum.

Þegar aldan hafði runnið út aftur var ekki svo mikið sem eitt skófar eftir okkur niður á hvíta skeljasandinum. -Þarna vorum við heppin: sagði ég, – já heldur betur: sagði Matthildur -Það er ekki víst að við hefðum lifað þetta af. Engin ætti að sleppa því á að hafa setið á milli flóðs og fjöru áður en það verður of seint.

-Nema þá við að vera upptekin eins Matthildur mín. Þegar við keyrðum í þokunni úr Hvaldalnum daginn áður, þar hafði ég lofað henni sól og sumri og stóð við það. En um leið og við komum úr Hvaldalnum og Hvalnesskriðunum í Álftafjörðinn liðum við út í þokuna.

Matthildur þá prjónandi mórauðar buxur á snáðann sem bíður óðþolinmóður eftir því að komast í heiminn sem næsta ömmugull. Ég þurfti að hæga á í þéttum þokubólstri vegna rollu með tvö lömb sem ætluðu sér hálfan veginn.

Þegar ég beygði til hliðar tók lambhrúturinn snögg hliðarspor í sömu átt fyrir framan bílinn og hoppaði hæð sína beint upp í loftið og sló saman fótunum. Hljóp svo hróðugur út fyrir veg. Matthildur hafði litið upp frá tifandi prjónunum og sagði; -sástu þennan töffara, sá var flottur.

Í upphafi síðasta áratugar síðustu aldar gerði Friðrik Þór Friðriksson sína ljúfustu kvikmynd, -Börn náttúrunnar, mynd sem náði þeim árangri að heilla heiminn. Myndin var um gamlingja sem tilheyrðu ekki lengur tíðarandanum og lögðu upp í ferðalag á gömlum Willys jeppa frá fjölmenninu út í náttúruna, -þar sem hjartað slær.

Já ég held að ég haldi áfram í berjamó eitthvað fram á haustið og stefni svo á að setji númerin aftur á gamla Grand Cherokke næsta sumar.

Skálholt – Turbulent Times

Út er komin bókin Turbulent Times -Skálholt and the Barbary Corsair Raids on Iceland 1627. Bókinni var fylgt úr hlaði af höfundum hennar Karli Smára Hreinssyni og Adam Nichols á óvenju veglegri Skálholtshátíð helgina 20. – 23. júlí s.l. í tilefni 60 ára afmælis dómkirkjunnar í Skálholti sem vígð var 21. júlí 1963.

Adam og Karl Smári eru sagnfræðingar sem eru á góðri leið með að gera Tyrkjaránið á Íslandi heimsfrægt. Út eru komnar 5 bækur frá þeim um það efni;

The Travels of Reverend Ólafur Egilsson – um ferðasögu Ólafs Egilssonar prests í Vestamannaeyjum sem komst lifandi heim úr Barbaríinu í Algeirsborg.

Northern Captives – um Tyrkjaránið í Grindavík og afdrif fólksins þaðan sem flutt var til Salé í Marokkó og selt á þrælamarkaði.

Stolen Lives – um Tyrkjaránið í Vestmannaeyjum.

Enslaved - um Tyrkjaránið á Austfjörðum.

Turbulent Times – um þátt biskupssetursins í Skálholti í varðveislu Tyrkjaránssögu.

Bækur þessar eru á ensku og þar er farið yfir sjálfa söguna auk bakgrunns Tyrkjaránsins á Íslandi, er þar ekki einungis byggt á íslenskum heimildum heldur einnig heimildum frá Norður Afríku og því stjórnmálaástandi í Evrópu sem varð til þess að hundruðum Íslendinga var rænt og þeir seldir á þrælamörkuðum.

Íslensku heimildirnar þykja einstaklega áhugaverðar í því ljósi að þær segja ekki einungis frá atburðinum sjálfum eftir á af yfirvöldum eða fræðimönnum, heldur eru til skrásettar samtímafrásagnir fólksins sem í þessum hörmungum lenti bæði í sendibréfum og vegna þess að sagan var skráð í Skálholti svo til um leið og hún gerðist eftir fólki sem varð vitni af atburðunum.

Þar af leiðandi eru þessar íslensku heimildir einstakar, jafnvel á heimsvísu, og vekja gríðarlega athygli varðandi þann hluta mankynsögunnar þegar sjóræningjar og atvinnulausir málaliðar fóru rænandi og ruplandi um Evrópu og seldu fólk í ánauð í múslímsku Barbaríinu. Nú er verið að gefa bækurnar út á m.a. Hollensku, Grísku, Frönsku og í Marokkó.

Heimildir eru til um að tólf skip hafi lagt í haf frá norðurströnd Afríku í þeim tilgangi að ræna eins miklu fólki af Íslandi og mögulegt væri sumarið 1627, -þræl skipulagðar aðgerðir. Einungis fjögur skip skiluðu sér samt alla leið til Íslands stranda svo vitað sé, eitt frá Marokkó og þrjú frá Alsír.

Skipstjórar og stór hluti áhafna þessara skipa voru Evrópumenn, Hollendingar, Þjóðverjar, Danir og jafnvel Norðmenn. Þetta voru menn sem höfðu misst vinnuna sem málaliðar í endalausum 30-90 ára stríðum Evrópu, gerðust trúskiptingar í N-Afríku sem kunnu að sigla um norðurhöf og útveguðu Barbaríinu þræla. Sæúlfar sem hikuðu ekki við að gera sér mannslíf að féþúfu.

Eitt skipanna kom til Grindavíkur fyrrihluta júní mánaðar þetta sumar og rændi þaðan fjölda fólks. Það skip fór síðan inn á Faxaflóann og hugðist gera strandhögg m.a. á Bessastöðum, en snéri frá við Löngusker og sigldi vestur með landinu áður en það snéri til Marokkó.

Tvö skip komu upp að Eystra-Horni við Hvalnes í Lóni. En náðu ekki að ræna fólki af Hvalnesbænum vegna þess að það var á seli í nálægum dal sem þeir fundu ekki þrátt fyrir ítrekaða leit. Þessi skip fóru síðan til Djúpavogs og rændu og drápu vel á annað hundrað manns við Berufjörð og víðar á Austfjörðum.

Tyrkjaránssaga Austfjarða er um margt einstök því söguþráðurinn í henni er þannig að engu líkara er en söguritarinn hafi verið á ferð með sjóræningjunum allan tíman sem þeir dvöldu við Berufjörð. En það kemur sennilega til af því að í Vestmannaeyjum voru fleiri en einn Austfirðingur settur í land í stað álitlegri þræla m.a. maður sem var fatlaður á hendi. Líklegt er að fólkið hafi sagt hvort öðru söguna í lestum skipanna og þannig hafi hún varðveist frá fyrstu hendi á austfjörðum og síðan verið skrásett eftir skólapiltum að austan í Skálholti veturinn eftir.

Þegar skipin yfirgáfu Austfirði, eftir að hafa gefist upp á að komast inn Reyðafjörð vegna sterks mótvinds, sigldu þau suður með landinu og sameinuðust einu sjóræningjaskipi í viðbót sem þá var að koma úr hafi. Þessi skip sigldu svo til Vestamannaeyja, þar rændu og drápu sjóræningjarnir vel á þriðja hundrað manns. Lýsingarnar úr Vestmannaeyjum eru hrikalegar.

Fólkið af Austfjörðum og Vestmannaeyjum var selt á þrælamarkaði í Algeirsborg og er þerri framkvæmd vel lýst í Ferðabók Ólafs Egilssonar sem varð vitni af því þegar kona hans og börn voru seld. Fæstir áttu afturkvæmt til Íslands og ekki er vitað til að nokkur Austfirðingur hafi komist alla leið til baka. Guðríður Símonardóttir, síðar kona sálmaskáldsins Hallgríms Péturssonar, var ein af þeim fáu sem komst aftur til Íslands.

Séra Kristján Björnsson vígslu biskup í Skálholti vill meina, í inngangsorðum bókarinnar um Skálholt, að sálmar Hallgríms Péturssonar verði ekki fullútskýrðir nema með hliðsjón af þessum atburðum Íslandssögunnar, og þá að kona Hallgríms varð Guðríður Símonardóttir, -þjóðsagan persónan Tyrkja Gudda.

Bókin um Skálholt, sem kom út nú í sumar, er um þær heimildir og bréf sem varðveittust um þessa atburði. Telja höfundar að það sé Oddi Einarssyni biskup að þakka hvað mikið er til um sögu fólksins, enda tengdist Oddur biskup sumu af fólkinu sem rænt var bæði fjölskylduböndum og eins er talið að margir hafi þeir verið vinir hans.

Fyrir rétt rúmu ári síðan átti ég því láni að fagna, vegna tilstillis Jóhanns Elíassonar bloggara, að verða þeim bókahöfundunum innanhandar á sögusviðiðnu hér fyrir austan, sem aðallega fólst í því að benda þeim á þjóðsagan safn Öldu Snæbjörnsdóttir, -Dvergaseinn, -sem geymir skýrslu austfirskra skólapilta í Skálholti ásamt fjölda munnmæla og þjóðsagna um Tyrkjaránið hér fyrir austan.

Þeir félagar sendu mér bókina um Skálholt áritaða í pósti og fór ég samstundis sambandslaus niður á Sólhólinn úti við ysta haf í síðustu viku með henni Matthildi minni til að lesa um Skálholt á ólgu tímum.

Bókin er meira en fullkomlega þess virði að stauta sig í gegnum hana á ensku enda rennur hún vel, því sem næst eins og spennusaga. Það er fyrir löngu kominn tími til að Tyrkjaráninu verði gert skil á íslensku á jafn veglegan og vandaðan hátt og þeir Adam og Karl Smári hafa gert á ensku.

- 0 - 0 - 0 - 0 - 0 -

Á meðan ég las bókina Skálholt í síðustu viku fórum við Matthildur mín á Hvalnes og fundum dalinn þar sem fólkið dvaldi í þegar sjóræningjarnir fundu það ekki. Þetta er einstakur huldudalur sem heitir Hvaldalur og liggur á bak við Eystra-Horn alla leið inn undir Lónsheiði. Þó það sé hvergi sagt í Tyrkjaránssögu að Hvaldalur sé dalurinn með selinu, þá leynir það sér ekki við skoðun.

Þó svo að keyrt sé í gegnum dalinn á þjóðvegi eitt þá sést hann ekki fyrr en gengið er upp á tvær hæðir. Þó svo að ég hafi í hundruð skipta keyrt þessa leið fram og til baka þá hafði mér ekki hugkvæmst að kanna þennan dal fyrr en ég fór að spá í hvar fólkið á Hvalnesi hafði bjargast undan Hundtyrkjanum.

Eystra-Horn er sterkt kennileiti á austur Íslandi þegar komið er af hafi. Bærinn Hvalnes kúrir undir fjöllunum. Þegar keyrt er fyrir Hvalnesið hægra megin á myndinni er komið yfir í Hvaldal.

 

Þjóðvegur eitt í Hvaldal, framundan eru Hvalnesskriður. Hvassklettar vinstra megin við veginn. þar fannst einn elsti peningur sem fundist hefur á Íslandi.  Silfurpeningur sleginn í Róm 285 - 305 e. kr.. Sandurinn heitir Hlíðarsandur og var á öldum áður algrænn af melgresi, þar voru slegnir 50 hestar. En í Knútsbil 7. jan. 1886 fuku síðustu stráin á haf út. Nú er aðeins farið að votta aftur fyrir grænum lit í sandinum.

 

Þegar litið er upp Hvaldal frá þjóðveginum við ströndina, þá skyggja Hvassklettar á útsýnið inn dalinn, auk þess sem hann beygir til austurs fyrir innan klettana.

 

Það leynir sér ekki hvers vegna Hvassklettar bera það nafn. Þegar komið er upp á þá mætti ætla að sæist inn allan Hvaldalinn, en svo er ekki.

 

Til að sjá inn allan dalinn þarf að fara nokkra leið þar til komið er á brún á framhlaupi sem ég held að heiti Hlaupgeiri. Þar má fyrst sjá inn allan dalinn. Þar eru örnefni eins og Seltindur, Selgil, Selbrekka og Selbotn, sem benda til að þar hafi verið haft við á seli áður fyrr.

 

Hvaldalurinn er víða að verða grænn og gróinn. Sjá má melgresi bylgjast í blænum og grasbala inn á milli. Dalurinn er sem áður notaður til sumarbeitar fyrir sauðfé. Sennilega yrði túristavaðallinn fyrri til að eyða nýgræðingnum en sauðkindin, ef ferðamenn uppgötvuðu þennan fallega og friðsæla stað sem liggur að baki Eystra-Horni.

 

Jafnvel þó ánni sé fylgt frá þjóðvegi sést ekki inn allan Hvaldalinn fyrr en komið er fyrir Hvasskletta og Hlaupgeira. Það er því ekki skrítið að Tyrkjunum hafi yfirsést hvar fólkið var á seli í Hvaldal, þó svo að þeir hafi komið í dalinn.

Sumarfrí - áður en amma varð ung

Áður en túrisminn og skuldahalinn heltóku landann voru sumarferðalög með öðrum hætti en nú tíðkast. Þetta rifjaðist upp í fyrra þegar ég skoðaði ljósmyndir úr 50 ára ferðalagi um landið, nánar tiltekið frá árinu 1972. Þá var þjóðvegurinn enn þessi grýtta braut og hafði ekki einu sinni bundið slitlag á aðalgötu flestra þorpa landsins.

Þetta var fyrir tíma skipulegra tjaldstæða nema í allra stærstu bæjum. Þegar sjálfsagt þótti að ferðamenn tjölduðu til einnar nætur þar sem nótt nam dag, -svo framarlega sem það væri ekki inn á lóð hjá fólki í þéttbýli eða á ræktarlandi til sveita.

Í dag, -þegar annaðhvort Tene eða hjólhýsið verður þrautalendingin hjá landanum um hábjarta sumarnóttina á landinu bláa, -bæði veðurs vegna og túristavaðals, svo ekki sé nú minnst á munaðinn, -þá getur verið áhugavert að rifja upp þennan horfna tíma.

Foreldrar mínir voru miklir ferðagagarpar í sumarfríum þegar íslensk náttúra var annars vegar. Út fyrir landsteinana fór móður mín t.d. aldrei og faðir minn einungis tvö skipti vegna starfa sinna. 

Ömmur mínar og afar vissu varla hvað sumarfrí var, -hvað þá Tene, eða malbik og að í vændum væru tímar lúxus sumarheimila á hjólum um þjóðvegi landsins, jafnvel samfelldir sólskinsdagar á erlendri strönd, -þá varð himnaríki að duga. 

Það var mikið ævintýri fyrir okkur börnin að alast upp við ferðamáta foreldra okkar og ekki ósjaldan sem sumarferðalög fjölskyldunnar ber á góma þegar við systkinin hittumst. Ég verð samt að viðurkenna að það er með hálfum huga sem ég segi frá rúmlega hálfrar aldar ferðalagi og birti myndir með hér í þessum pistli. Þær eru eiginlega svo persónulegar.

Mér datt í hug að setja inn blogg um ferðalagið í fyrra, þegar það stóð á fimmtugu, en hætti við, fannst það ekki viðeigandi. Svo var það núna í vetur, þegar ég las í gegnum dagbækur afa míns, að ég sá að hann hafði haldið dagbók um þetta ferðalag, -hvern einasta dag. En ég hygg að þetta hafi verið fyrsta ferðlag hans í sumarfríi, -jafnvel út fyrir Austurland, þá á 64. aldursári, -svipuðum aldri og ég er í dag.

Í þessu ferðalagi vorum við bræðurnir í willysnum með afa, árgerð 1946. Amma var í bíl með foreldrum okkar og systrum, -Renult, sennilega árgerð 1965, bíll með skottið að framan en vélina að aftan. Frænka okkar, -hennar maður og dætur voru á Opel, líklega árgerð 1959 eða 1960. Tjöldum, svefnpokum, prímusum, pottum og pönnum, -ásamt nesti, niðursuðudósum og öðrum farangri var hlaðið í farangursgeymslur eða bundið á toppgrindur bílanna.

Ferðin var farin norður í land og var endastöðin Lýtingsstaðahreppur í Skagafirði, en þar bjuggu sonarbörn afa og ömmu með sinni móður hjá móðurforeldrum. Þar snérum við við ásamt ömmu og afa, en frænka og hennar fjölskylda hélt áfram ferðalaginu til Reykjavíkur á Opelnum og síðan sömu leið til baka, því þetta var fyrir tíma hringvegarins.

Ferðalagið hjá okkur tók rúma viku. Um Norðurland var farið vítt og breytt. Tjaldað við Mývatn, í túninu hjá ömmu og afa í Laugafelli á Laugum, - á Akureyri, farið um Ólafsfjarðamúla yfir Lágheiði í Fljót og á Siglufjörð, síðan í Skagafjörð. Til baka var farið um Öxnadalsheiði. Á Akureyri og í  Laugafelli var stoppað bæði á leiðinni norður og aftur austur. Tjaldað var þar sem dag þraut og allar næturnar nema eina svaf afi í tjaldi og amma fleiri en eina.

Í Laugafelli gisti amma í rúmi, eins á Akureyri, en þar heimsótti hún systur sína og varð 71 árs í þeirri heimsókn. Í Skagafirði heimsóttu amma og afi, auk afkomendanna, vini sína presthjónin á Mælifelli, en þau voru þá nýlega komin í Mælifell frá Vallanesi. Amma og afi höfðu búið í áratugi á Jaðri í Vallanesinu allt til fardaga sumarið 1970.

Þetta var mikið ferðalag fyrir hjón á þessum aldri, mikið á sig lagt með börnum við að skoða landið, sem var svo stórkostlegt, eins og afi benti okkur bræðrum oft á út um bílrúðuna í þessari ferð, -meðan við vorum meira í að benda honum á hvar á veginum williysinn væri. Og ekki leist okkur á allt stórkostlega útsýnið í Ólafsfjarðarmúlanum því willysinn átti til að rása og hrökkva úr gír.

Í dagbókarfærslum afa voru yfirleitt örstuttar setningar um landshætti sem sýna vel hve  honum voru landsins gagn og nauðsynjar ofarlega í huga. Ég ætla að setja hér inn dagbókarskrif  afa á 71 árs afmælisdegi ömmu fyrir rúmri hálfri öld síðan og myndir úr þessu ferðalagi sem faðir minn tók, ásamt einni sem ég tók.

26. júlí. Þegar við höfðum sofið svefni hinna ánægðu aðra nóttina á Akureyri og snúist við eitt og annað fram að hádegi lögðum við af stað lengra vestur.

Keyrðum blómlegar sveitir. Um Dalvík sem er stórt þorp, fyrir Ólafsfjarðarmúla, sem er um leið hrikalegt vegstæði, en mjög fallegt. Hrísey liggur að baki, Hrólfsker með sinn vita og vísar fleyinu hlöðnu fiski. Grímsey liggur í móðu við sjóndeildarhring. Mörg harmasagan er búin að gerast þar á milli lands og eyjar, nú er hafflöturinn eins og spegill.

Við höfðum fengið okkur hádegisbita í Svarfaðardalnum rétt fyrir innan Hof í mjög fallegum skógarreit. Við erum stödd á Ólafsfirði snotrum bæ sérkennileg og falleg fjöll. Sveitin á sennilega ekki margra kosta völ með ræktun. Ég hitti þar Ásgrím Hartmannsson bæjarstjóra, skólabróðir minn frá Eiðum 1930.

Nú höfum við farið Lágheiði, Fljótin, Strákagöng og erum búin rétt einu sinni enn að stofna heimili í ljúfum lækjarhvammi.

  

 

Hjalandi lækur og sléttur grasbali voru lykilatriði þegar tjaldað var til einnar nætur

 

Magnús afi og Björg amma fyrir framan tjaldið sitt í morgunnsól

 

Við systkinin; Björg, Dagbjört, Áskell og Magnús, að spá í myndavélina mína

 

Systkin í sunnan blæ

  

"Konur gerðu garðinn" í Lystigarðinum á Akureyri sem þótti í þá daga stórkostlegur

 

Áskell afi og Dagbjört amma við rósirnar hennar ömmu fyrir framan Laugafell

 

Systur hittast á Akureyri, Björg og Vilborg

 

Börn fyrir framan íbúðarhúsið á Borgarfelli í Lýtingslaðahreppi

 

Myndin mín er úr Svarvaðadal, af Bjarghildi og Erlu Einarsdætrum og systkinum mínum

 

Mamma að kanna tjaldbúðirnar, hún hafði sama kæk og Kim Larsen, setti tunguna upp á vör þegar hún var einbeitt, eða annars hugar. Við börnin hennar erfðum þennan kæk og vorum oft í halarófu á eftir henni. Þetta vandist af með aldrinum, en það var samt svo að mín börn áttu til að kíma og segja hvort við annað "sjáðu nú gerir pabbi þetta aftur"

 

Þessi mynd er núna akkúrat hálfrar aldar gömul, tekin við Torfunesbryggju á Akureyri. Þetta var síðasta sumarfríð mitt með foreldrum mínum, enda farinn að vinna í byggingavinnu á sumrin 1973. Þetta ferðalag var stutt því mamma var komin á steypirinn. Seinna þetta sumar fæddist Sindri bróðir. Hef myndina með til að sýna hvað pabbi var lunkinn ljósmyndari

 

Ps.Við Matthildur mín höfðum annan hátt á á sumrin með okkar börn, fórum helst ekki neitt, nema þá í fjörurnar úti á landi við Djúpavog, -lengst í sumarbústað eða heimsókn til Húsavíkur.

Það var ekki fyrr en krakkarnir fóru að spá í hvers vegna aldrei væri farið í almennilegt ferðalag á sumrin að við tókum upp á því að fara til Spánar. Enda var ég alltaf í vinnunni og ferðaðist mikið hennar vegna um landið bláa á þeim árum, -og Spánn því ráðið til að vera ekki með hugann við vinnuna ótruflaður með fjölskyldunni.

Undanfarin ár höfum við Matthildur mín átt það til að setjast upp í okkar fjallabíl með kaffibrúsann, fermingasvefnpokana og tjaldið. Sett þá Bubba í spilarann, hlustað á hann syngja um það þegar hann hlustaði á Zeppelin og ferðaðist aftur í tímann. Teljum okkur þá trú um að við ætlum að tjalda í eina nótt og fara svo heim aftur, en oft endað á því að fara hringinn í kringum landið með útúrdúrum á Vestfjörðum.

Eftir að sólskríkjan Ævi komst upp á lagið, höfum við aftur tekið upp á að sakna daganna úti á landi og förum þá með henni í stuttar ferðir út í Tjadastaði, sem eru gamlar steypumalarnámur á bökkum Lagarfljótsins, tjöldum þar, tínum blóðberg og fallega steina, erum svo komin heim á náttatíma fyrir háttatíma.

Sumarferðirnar okkar Matthildi út á land í denn voru því hentugar börnum á öllum aldri og voru stundum farnar með frændfólki á Djúpavogi. Sumarið 1992 kom einn frændinn með sína fjölskyldu alla leið frá Ástralíu og fór með í svoleiðis ferð, -einmitt sá sem heimsóttur var í Skagafjörðinn 1972.

Sjálfsalinn

Ég hef verið í sumarfríi og af því ég fer aldrei neitt þá hef ég þvælst um það sem er kallað næsta nágrenni. Þetta eru stuttir bíltúrar á gamla sorry Cherokee frá því á síðustu öld, og hef ég talið mér trú um að nóg sé komið þegar nálin er komin niður á bensínmælinum og diska kassettan í dvd spilaranum á enda.

Þvælst um næstu sveitir, það er nefnilega svo með það sem næst er að maður hefur ekki gefið því tíma í gegnum tíðina, því það er svo nálægt að það má skoða hvenær sem er. Þannig uppgötvaðist Hjaltastaðþingháin óvænt fyrir átta árum, og er ég búin að þvælast um hana síðan.

Þó förum við Matthildur mín stundum í lengri ferðir í sumarfríum, t.d. suður á Höfn í gær en þangað höfðum við ekki komið árum saman. Bæ sem er næstur við Djúpavog og 200 km frá Egilsstöðum. Oft var farið þangað á meðan við bjuggum á Djúpavogi, en máttum aldrei vera að því skoða.

Á Höfn verður varla tjaldað til neinnar nætur úr þessu, túristavaðallinn er búinn að sprengja upp verðið, og verða dagsferðir því að duga þó langt sé sé orðið að fara. Matthildur mín er fyrir löngu hætt að nenna  með mér í Hjaltastaðaþinghána, en sá heldur betur á eftir því um daginn.

Þá hitti ég Kidda vídeóflugu, þar sem hann var að huga að blómaskreytingu við sjálfsalann sinn og snarstoppaði náttúrulega til að tala við hann. Samtalið varð endasleppt því túristavaðallinn er komin um leið þar sem tveir bílar stoppa, -eins og mý á mykjuskán.

Kiddi var með vídeóleigu á síðustu öld, sem hann kallaði Vídeóflugan, og varð landsfrægur sem Kiddi vídeófluga. Eftir daga vídeóleignanna kom hann upp sjálfsala í Hjaltastaðaþinghá sem er orðinn miklu þekktari en vídeóið á síðustu öld, -hann er hreinlega heimsfrægur.

Þessi sjálfsali er keyrður á umhverfisvænni orku fenginni úr sólarsellum og vindrellum. Fyrir stuttu var Kidda boðinn posi endurgjaldslaust þannig að nú er hægt að kaupa í sjálfsalanum með korti.

Það má segja að Kiddi hafi verið langt á undan sjálfsafgreiðslukössum stórmarkaðanna því hann hefur verið með þennan sjálfsala á Bóndastaðahálsinum í Hjaltastaðþinghá frá því árið 2001.

Fyrir 11 árum voru haldnir hljómleikar við sjálfssalann. Skúla, vinnufélaga í steypunni, og félögum hans þótti staðurinn ákjósanlegur, en þeir voru gefnir fyrir óvæntar uppákomur og áttu það til að poppa upp hér og þar s.s. á bílastæðum við verslanir eða bara þar sem þeir komust í rafmagn.

Kiddi veitti þeim góðfúslega leifi til að spila við sjálfsalann með því eina skilyrði að hann fengi að dansa. En hann var þekktur á árum áður á Egilsstöðum fyrir diskó dans á dögum Saturday Night Fever.

Seint á síðustu öld ætlaði bareigandi á Egilsstöðum að bústa söluna hjá sér með því að fá Kidda til að sýna gamla takta, en var sagður hafa gert þau regin mistök að selja ekki inn á barinn.

Barinn var svo pakkaður af fólki þetta kvöld að engin komst þaðan sem hann stóð og þegar Kiddi hafði lokið dansinum þá var ekki um annað að gera en að olnboga sig út úr troð fullu húsinu, -lítið varð af sölu á barnum.

Það er því kannski ekki skrítið að Kiddi, sem er orðin frægari en bæði diskóið og vídeóið, hafi því viljað dansa í heima sveitinni, þar sem er nóg pláss við sjálfsalann.

Borg óttans

Reykjavík er stundum kölluð borg óttans og kannski ekki að ástæðulausu. Jafnframt hefur því heyrst fleygt að suðvestur hornið allt sé kallað landráðaskagi af landsbyggðarlýðnum. Það breytir samt ekki því að Reykjavík er höfuðborg allra Íslendinga og fæðingabær síðuhafa.

Ég fór til Reykjavíkur s.l. sunnudag. Flaug suður til að fara í þræðingu á Hjartagátt Landspítalans eldsnemma á mánudagsmorgunn. Fékk gistingu í Barmahliðinni hjá Dagbjörtu systir sem hringdi í Áskel bróðir og boðaða að hann yrði heimsóttur á sunnudagskvöldið af sér og okkur Sindra bróðir.

Guðjón mágur keyrði upp í Grafarvoginn og á þeirri leið varð mér hugsað hvað ég hefði oft keyrt þessa leið þau fjögur ár sem við Matthildur bjuggum í Grafarvoginum. Breytingarnar á Grafarvogi eru ekki miklar á 20 árum, helst að trén hefðu stækkað og gróðurinn virtist suðrænni.

Morguninn eftir keyrði Guðjón mér á Landspítalann við Eiríksgötu þar sem ég var þræddur. Þessi þræðing var ákveðin í byrjun júní og ég búin að vera með undanbrögð í allt sumar, sem ég tímdi ekki að eyða degi af í leiðindi.

Meðan ég lá á gáttinni bíðandi eftir að slagæðin lokaðist, sem voru um 4-5 klukkutímar, varð mér hugsað til þess, gónandi upp í loftið á rafmagnsljósin, að á horninu hinu megin við götuna hefði verið klippt á naflastrenginn fyrri öllum þessum árum síðan, enda hafði ég um ekkert að hugsa snjall tæknilaus maðurinn og búin að drepa á mínum gsm læstum inn í skáp.

Dagbjört systir kom svo og sótti mig og þegar við komum í Barmahlíðina ákváðum við að ganga út á Klambratún í Kjarvalstaði og skoða portrettin hans Kjarvals. Mér þóttu Borgfirðingarnir, nágrannar mínir að austan bestir og fannst þekkja hvern andlitsdrátt.

Ein af stóru myndunum var af fjórum mönnum stöddum í Hjaltastaðaþinghá í svífandi umhverfi með Selfljótinu og Dyrfjöllunum séðum frá Kjarvalshvamminum. Þeirri mynd snaraði Kjarval á striga í geðshræringu þegar honum var færður Gullmávurinn að gjöf, norskan Norlending, seglbát sem Kjarval sigldi einn niður Selfljótið út á Héraðsflóann og þokuna áður en hann kom inn á Borgarfjörð.

Þá var Kjarval 71 árs siglinga tækjalaus og óreyndur siglingamaður en ekki brást honum ratvísin heim í þokunni. Spurning hvernig menn hefðu sig í gegnum þetta snjalltækjalausir í dag þegar gps og kort eru komin í hvert snjallúr og síma.

Á þriðjudagsmorgunninn fór Dagbjört með mér á rölt um Reykjavík. Við keyrðum upp á Skólavörðuholt og löbbuðum niður Skólavörðustíginn niður í gömlu Reykjavík sem var orðin gjörbreytt neðan við Lækjargötu frá því ég kom þar síðast.

Ég get nú ekki sagt sem svo að ég hafi beint veri imponeraður af nýju Reykjavík þó svo að steinsteypan hafi fengið að njóta sín á stöku stað í því H&M Kalverstraat, þá minnti það meira á Sovéskan supermarkað. Túrista vaðallinn hafði velst um allar götur, en þarna brá svo við að ekki var hræðu að sjá innan um heimsklassa herlegheitin.

Á Austurstræti streymdi túristavaðalinn og hægt var að fylgja straumnum upp á Skólavörðuholtið aftur þar sem markmið ferðarinnar var fullkomnað með því að skoða Listasafn Einars Jónssonar. Það safn hafði ég aldrei skoðað og varð dolfallinn.

Dagbjört keyrði mér svo út á Reykjavíkurflugvöll. Það má því segja að ferðin í borg óttans sem ég hafði forðast í allt sumar hafi endað sem menningartengd borgarferð.

Kjarval engum líkur í sinni fjölbreytilegu litadýrð

 

Íslenskt handverk á boðstólum í gamalli steypu

 

Gimli í Lækjarbrekku, húsið sem ég vann síðast við múrviðgerðir í Reykjavík, en ég var svo heppin að vinna mikið í gömlu Reykjavík þegar við bjuggum í Grafarvogi 

 

Nýja Reykjavík

 

Sovéskur súpermarkaður?

 

Meir að segja skatturinn er farinn, en myndin hennar Gerðar Helgadóttur stendur fyrir sínu

 

Eftirsóttasta hornið heitir ekki lengur Kaffi París, nú heitir það Dukc & Rose

 

Hressó stendur vaktina

 

Lækjarbrekka án lambasteikur

 

Skólavörðustígur og glóballinn

 

Ferðamenn í haustlitum

 

Ísland í dag

 

Skólavörðuholt 

 

Slakað á garðinum á bak við Listasafn Einars Jónssonar

 

Sjá má grilla í hrjóstrugt Skólavörðuholtið í allri hnattrænu hlýnuninni

 

Útlaginn hans Einars Jónssonar, mitt upp á hald

 

En má sjá gömlu litfríðu Reykjavík líkt og rigningarskúri á stöku stað

Hafnarhólminn

Þá er sumarfríið hafið hjá landanum með öllum sínum lystisemdum, rigningu, roki og jafnvel slyddu, en sól og hiti þar á milli. Ég heyrði oft erlenda ferðamenn dásama þessa tíð þegar ég seldi lopapeysurnar hennar Matthildar minnar sumrin eftir hrun. Eitt af því sem aldrei var til nóg af, auk lopapeysanna, voru svartir stutterma bolir með áletruninni Day in Iceland og öllum veðurtáknum á bringunni.

Nú er sumarfríið okkar formlega hafið, mötuneytið og steypan komin í frí og lopaleysan aftur í, svona til vonar og vara, og ekki má gleyma Færeysku prjónabrókinni í allri sumarblíðunni. Í gær var farið á Boggann, eða Borgarfjörð-eystri eins og fjörðurinn fagri formlega nefnist. Veðrið var allslags, þó ekki rigning. Sólarlaust blíðulogn fram eftir morgni, strekkings kalsa vindur um miðjan daginn og sumar og sól seinnipartinn.

Litla stórfjölskyldan okkar var öll í Borgarfjarðar blíðunni í gær, nema sá sem ekki kemst frá vegna ferðamanna. Í gær var Dyrfjallahlaupið sem ekki er hlaupið í gegnum Dyrfjöllin  heldur fjöllin á Víknaslóðum. Ungur vinnufélagi minn í steypunni, sem er mikill fjallagarpur, hefur getað sagt mér allt um þessi fjöll svo oft hefur hann smalað þau á harðahlaupum, - hann tók ekki þátt. Sagðist ekki ætla að taka þátt í hlaupi sem kennt er við Dyrfjöll en hlaupið í þveröfuga átt.

Fleiri hundruð manns allstaðar af landinu tóku þátt í Dyrfjallahlaupinu og fjörðurinn fagri iðaði af fjölþjóðlegu mannlífi. Við gömlu létum nægja að hlaupa á eftir Ævi og bíða við endamarkið eftir fjölskyldumeðlimum litlu stórfjölskyldunnar. Á eftir var farið út í Hafnarhólmann í eitt skiptið enn og ekki sveik hann frekar en fyrri daginn, og Þiðranda forðum. Ævi var að sjá uppáhalds fuglinn sinn í fyrsta sinn, en hingað til hefur teiknimynd í sjónvarpinu verið látin duga. 

Höfnin á Borgarfirði er einstaklega falleg og einn langvinsælasti áfangastaður ferðamanna á Austurlandi. Aðstaðan við Hafnarhólma til fuglaskoðunar er með eindæmum góð og hér er auðvelt að komast í návígi við Lunda, Fýl, Ritu og Æðarfugl auk annarra tegunda sem dvelja í og við hólmann. Á undanförnum árum hefur Borgarfjarðarhreppur ásamt landeigendum lagt metnað sinn í að byggja upp aðstöðu fyrir ferðamenn til fuglaskoðunnar og útivistar við höfnina. Búið er að leggja göngupalla um hólmann, opna fuglaskoðunarhús og þar er nú risið glæsilegt þjónustuhús með sýningarrými, veitingaaðstöðu, snyrtingum og aðstöðu fyrir sjómenn Hér er mikið lundavarp og talsvert æðavarp ásamt dálitlum ritu- og fýlsvörpum. Æðavarpið er mest áberandi í fyrri hluta júní á meðan blikinn er í varpinu. Lundinn er við holur sínar fram í ágústbyrjun og rita og fýll við hreiður út ágúst. (af síðu Borgarfjarðar-eystri)

Set hér inn nokkrar myndir frá gærdeginum, það getur hvaða auli sem er náð góðum lundamyndum í Hafnarhólmanum.

 

Vesterålen

Vesturállinn eru eyjar nyrst í Nordland fylki í Noregi. Staðsettur rétt norðan við Lofoten og vestur af Hynneyju. Sortland er stærsti bærinn, staðsettur nálægt miðju eyjaklasans. Vesterålen nær yfir Andey, Langey, Hadseley og Skógey ásamt fleiri smáeyjum. Þar eru sveitarfélögin Andøy, Bø, Hadsel, Sortland og Øksnes.

Vesterålen er á mörkum 68°- 69°N rétt vestur af Harstad í Troms fylki sem er á Hynneyju, stærstu eyju við Noregsstrendur. Einungis Svalbarði er stærri af eyjum á yfirráðasvæði Noregs. Hluti sveitafélagsins Andøy í Vestrålen er á Hynneyju.

Það sama hefur gerst í N-Noregi og á Íslandi með sameiningu sveitarfélaga, minni byggðirnar hafa veikst og ekki endilega orðið til nein heild. Þar virðist vera það sama uppi á teningnum og hér á landi, að horft er meira til ákveðins íbúafjölda frekar en hvað íbúarnir eiga sameiginlegt. Þessi þróun er auðséð í Vesturálnum sem á verulega í vök að verjast.

Nordmela á Andeyju er lítið sjáaþorp. Byggðirnar á ystu ströndum Atlantshafsins muna fífil sinn fegri þegar öllu skipti að fá byr í seglin og lífið var saltfiskur

Sumarið 2012 var Matthildur mín hjá mér í Harstad. Reyndar vorum við stærstan hluta sumarsins norður í Finnsnesi í Troms ásamt vinnufélögum mínum við múrverk í járnblendiverksmiðju. Bjuggum þar á tjaldstæði og í íbúðarhúsi byggingastjóra verkefnisins, sem hét Arna og var samísk, hún lánaði okkur og vinnufélögunum húsið á meðan hún var í sumarfríi.

Ég ef sagt frá þessu sumri í pistlum um Senja og Lofoten, en nú ætla ég að segja aðeins frá ferð út í Vesterålen, sem var kallaður Vesturállinn af forfeðrunum okkar vikningunum. Þeirra byggðir voru við ströndina og á ystu eyjum. Inn til landsins voru byggðir sama (finna). Og náði það sem kallað er Finnmörk lengra suður í Noreg en þar sem Finnmörk er nú skilgreind.

Sumarið 2012 átti Matthildur mín fimmtugs afmæli og við 25 ára brúðkaupsafmæli. Þetta var erfitt sumar ég í útlegð, Matthildur glímdi við líkamlega vanheilsu og bankinn bauð upp á afarkosti. Við Matthildur gerðum okkur þó dagamun á þessum tímamótum með því að þvælast um helgar í boði Mette framkvæmdarstýru Murbyggs á vinnubílum, eða á hennar bíl þegar hún fór í sitt sumarfrí siglandi á skútunni sinni til Svalbarða.

Hvítar sandstrendur við bæinn Bleik eru himneskar. Sjávarplássið er orðið að nokkurskonar sumarleyfisstrandbæ líkt og Borgarfjörður-eystri. Í þríhyrningslöguðum eyjunni sem rísa úr hafi er stærsta lundabyggð við Noreg 

Eftir ferð okkar í Vesterållen bað Mette mig lengstra orða að minnast ekki á þær eyjar við nokkurn lifandi mann, þegar hún varð var við hrifningu okkar á þeim. Hún sagði að þennan hluta N-Noregs vildu Norðmenn hafa fyrir sjálfa sig, í friði fyrir túristum. En nú ætla ég að ganga á skjön við fyrirmæli Mette þrátt fyrir alla greiðasemina. Enda spurning hvað maður getur lengi haldið kjafti yfir fjársjóði.

Vesturállinn er með magnaðri stöðum sem við Matthildur höfum heimsótt, með öllum sínum sveitum, litlu sjávarplássum, hvítu sandströndum á skógi vöxnu eyjum. Það má teljast með ólíkindum að eins fallegt svæði og vel úr garði gert frá náttúrunnar hendi skuli eiga undir högg að sækja byggðalega, hefur fjármagninu meir að segja komið til hugar að hefja stórfellda olíuvinnslu í Vesturálnum til að bjarga málum, -eða þannig.

Einn af þeim bæum sem við heimsóttum var Nyksund á Langeyju, bær sem var alfarið yfirgefinn árið 1970. Rúmlega 30 árum seinna í upphafi 21. aldarinnar fór bærinn að glæðast lífi á ný með búsetu listafólks. Ég heyrði reyndar frá norskum vinnufélaga, sem sagði mér upphaflega frá tilvist þessa bæjar, að það hefði verið moldríkur þjóðverji sem hefði keypt bæinn á einu bretti, hvorki með manni né mús, en ótrúlegri höfn frá náttúrunnar hendi og öll sín hús.

Þó svo að Nyksund hafi verið upphaflegi hvatinn að því að fara út í Vesturálinn þá heillaði margt fleira, m.a. strandlengjan við bæinn Bleik en þaðan er opnumynd þessarar bloggsíðu. Þessi helgi úti í Vesturálnum var bæði silfurbrúðkaups- og fimmtugsafmælis virði og í geislaspilaranum í bílnum suðuðu íslenskar dægurflugur.

Lónsheiði

Það var ekki seinna vænna en að klára afmælisgjöfina hennar Matthildar minnar. En í fyrra gaf ég henni ferð yfir Lónsheiði í afmælisgjöf, fjallveg sem fara þurfti áður en vegurinn um Þvottár- og Hvalnesskriður kom til sögunnar. En þannig var að Matthildur minntist á það nokkrum dögum fyrir afmælið í fyrra að hana langaði til að fara Lónsheiði, veg sem var aflagður 1981.

Kvöldið fyrir afmælisdaginn staglaði ég mig í gegnum fésbókina og sá þá þar lesningu með tilheyrandi myndum frá vöskum vini, sem sagðist hafa farið með frúna sína yfir Lónsheiði þann daginn, og ekki verið nokkurt mál. Seinna komst ég reyndar að því að þetta hefði verið meira mál en nokkurt, félaginn vaski hefði staðið í grjótburði í heilan dag til að koma sér frúnni og Crusernum ofan af heiðinni.

Ég semsagt bauð Matthildi að morgni afmælisdagsins að aka henni yfir Lónsheiði í afmælisgjöf. En við heyktumst á Lónsheiði þegar við vorum komin nógu langt til að sjá eftir veginum upp á hæðstu brún Álftafjarðar megin, snérum við og fórum Þvottár- og Hvalnesskriður yfir í Lón og upp að Traðargili þeim megin í heiðinni og höfðum þá talið okkur trú um að hafa farið tvisvar fram og til baka Lónsheiði, án þess að fara yfir há heiðina.

Það ferðalag endaði svo óvænt í Eldgjá og höfðum við þá farið í Laka, Skaftártungu, Meðalland, Fjaðrargljúfur og margt fleira, áður en við skakklöppuðumst heim á leið þriðja í afmæli. Svo var það núna í fyrradag að ég sá að gamlir grannar státuðu af því á facebook að hafa farið akandi Lónsheiði eins og ekkert væri og kom fram hjá þeim í máli og myndum að þetta væri hægt vegna þess að ljósleiðari hefði verið lagður yfir heiðina nýlega.

Ég sagði Matthildi minni að nú yrði ekki hjá því komist að klára afmælisgjöfina frá í fyrra, því hún ætti afmæli aftur eftir nokkra daga. Eldsnemma í gærmorgunn lögðum við af stað. Hún hafði ítrekað á orði að þetta yrði sjálfsagt enn ein glæfraförin, við hefðum ekki verið svo beysin eftir glæfraferðina í fyrra. En ég tuðaði um að við værum samt búin að lifa á henni í heilt ár, safna aftur fyrir bensíni og láta gera við Cherokee.

Þetta er sjötta Cherokee sumarið okkar á átta gata tryllitæki frá því á síðustu öld sem drekkur bensín í magni, sem engin sómakær vill gefa upp og annt er um kolefnisporið. Öll sumrin á Cherokee höfum við fetað krákustíga fjallanna enda fótafúin með afbrygðum en Cerokee er jeppi eins og gamli góði Willys sem fetaði sporið skref fyrir skref í lágadrifinu eins og gamli Sorry Gráni hafði gert í gegnum aldirnar.

Það verður að segjast eins og er að þessi sumur hafa gefið okkur endurnýjun lífdaga og við höfum ferðast um furðu slóðir landsins eins og börn náttúrunnar. Prílað um fjöll æskuáranna, þar sem slóðarnir lágu í gegnum aldirnar, á lúnum bíl vel við hæfi frá því á síðustu öld. Enda eigum við bæði það sameiginlegt að eiga sérlega erfitt með að yfirgefa 20. öldina. Hvað ég gef Matthildi í afmælisgjöf eftir tvo daga er ég orðin forvitinn að vita.

 

Lagt á heiðina við Selá úr Starmýrardölum í Álftafirði

 

Víða hefur hlaupið úr veginum

 

Vissara þótti að labba þar sem skriðan hafði farið með veginn og slóðinn eftir ljósleiðaralögnina lá upp í skriðu

 

Séð yfir í Lón á há heiðinni

 

Á niður leið Lóns megin

 

Matthildi þótti vissara að skoða götin -og kanna burðarþolið á brúnni yfir Traðargil áður en Cherokee var hleypt út á hana

 

Traðargil 

 

Traðargil séð ofan frá skriðunni

 

Stoppað í kaffi og æði á fyrr um þjóðvegi eitt. Það kom engin til að flauta. Sennilegra er minni umferð og meiri ró á Lónsheiði, heldur en Hornströndum

 

Lofoten

Á góðu ferðalagi ætti upphafið eða áfangastaðurinn ekki að vera málið, því gott ferðalag á sér hvorki annað upphaf né endi en heima. Það eru aftur á móti slæm fyllerí sem eiga sér upphaf og endi. Fyrir 10 árum lenti síðuhöfundur á vergang, fór til Noregs til að steypa, enda lítið að gera, -og launin lág, fyrir iðnaðarmann á landinu bláa.

Til stóð að Matthildur mín fylgdi í kjölfarið, en svo fór að hún átti lengst af við heilsubrest að stríða árin þrjú sem ég var í Noregi og kom því þangað einungis í heimsóknir og dvaldi þá mislengi. Ég aftur á móti fór þrisvar á ári heim til Íslands og skipti þá sumarfríinu mínu á milli vors og hausts, auk þess að vera heima hjá fjölskyldunni um jól.

Hver einasta króna þessarar Noregsdvalar fór í að friða gjaldþrota banka vegna persónulegrar ábyrgðar sem við hjónin höfðum skrifað okkur fyrir vegna atvinnurekstrar í íslenskri steypu. Þar að auki fóru sumarfríin í að halda utan um stökkbreytt skuldahalahúsnæði fyrir bankann, sem leigt var til vetrargeymslu hjólhýsa og húsbíla.

Það lenti svo á Matthildi minni að taka á móti þungbrýndum stefnuvottunum á meðan ég naut mín í norsku steypunni. Svo tókum við saman á móti brosandi fólki í sumarskapi á leiðinni í og úr fríi.

Þegar ég var búin að vera handan við hafið í heilt ár og þrauka niðdimman norður-norskan vetur, langt fyrir norðan heimsskautsbaug með örbylgjuofn og skaftpott að vopni upp á hanabjálka, búandi í starfsstöð fyrirtækisins, fór ég að velta því fyrir mér hvar ég væri staddur og komst fljótlega að því að ég væri í rauninni á nyrstu og stærstu eyju Lofoten eyjaklasans.

 Robuer (gamlar verbúðir) hafa gengið í endurnýjun lífdaga á Lofoten og eru leigðar út sem lúxus gististaðir fyrir ferðamenn

Mette framkvæmdastýra Murbygg hafði margboðið mér sumarið áður að nota bíla fyrirtækisins til að skoða mig um, en því hafði ég alveg sleppt. Hún spurði mig þá hvers vegna ég hefði ekki áhuga á að nota tækifærið og ferðast um fallegasta hluta Noregs þessi ár sem útlegðin stæði, en við höfðum samið um að ég yrði í 3 – 5 ár. Ég sagði henni að göngutúrar í heimabænum Harstad dygðu mér alveg fyrsta árið.

Þegar Matthildur kom sumarið 2012 höfðum við fjölþjóðlegi múrarflokkurinn verið sendir norður í nes Finnanna til að hlaða og pússa veggi næstu 4 mánuðina og bjuggum þar á tjaldstæði, en fórum heim um helgar. Matthildur var þar með okkur og svo fórum við sunnudagsrúnta á vinnubílunum í boði Mette þegar við vorum heima í Harstad, auk þess sem hún lánaði okkur bílinn sinn í sumarfríinu sínu.

Það var þá sem við fórum heila helgi niður allan Lofoten og gistum í robuer, -aflögðum verbúðum sem hafa verið snilldarlega endurnýttar sem lúxus gististaðir fyrir túrista. Þegar við vöknuðum að morgni vorum við komin út á bryggju um leið og útidyrnar voru opnaðar, eitthvað fyrir hana Matthildi mína sjómannsdótturina úr sjávarplássinu þar sem lífið snerist í kringum bryggjuna.

Ég ætla ekki að lýsa Lofoten öðruvísi en með þessum myndum sem fylgja færslunni og svo myndbandinu hér að neðan, -þegar Matthildur dældi myndaum á það sem fyrir augu bar út um framrúðuna á meðan bíllin brunaði suður Lofoten með mig við stýrið og sígild Íslensk dægurlög í spilaranum. Þeir sem frekar vilja ferðast í lofti um Lofoten í fyrirsjáanlegu dróna myndbandi með örlagasinfóníu um eina mestu náttúruperlu Noregs ættu að klikka hér.

 

Skreiðarhjallar úr trönum og spírum, fast við verbúðir eru víða að finna syðst á Lofoten og er litið með stolti á þessar byggingar sem menningarverðmæti, auk þess sem fiskur og hausar eru ennþá þurrkaðir í þeim á veturna, -eitthvað sem mátti sjá víða á Íslandi fyrir ekki svo löngu síðan

 

 

Eitt af því sem einkennir strendur Lofoten er að þar er víða skjannahvítur sandur

 

"Ó hve gott á lítil lind leika frjáls um hlíð og dal". -Já það mætti ætla að dægurtextinn "Sem Lindin tær" hafi orðið til á Lofoten. -"Að öllu skyldi kveða óð um unað, ást og trú sem aldrei bregst en hugga lætur"

Perlur og svín

Það mætti ætla að náttúruperlur færu ekki forgörðum þó svo að ferðamönnum yrði meinaður aðgangur að landinu bláa á meðan kóvítið geysar, þeir gengju að þeim vísum þegar kóvinu slotaði. En er það nú alveg víst?

Þjónustan við ferðamenn hefur verið sá drifkraftur sem kom Íslandi upp úr hruninu, um það deila fáir. Vegna þess hve stór sá þáttur er í tekjuöflun landsmanna þá er eðlilega mikil eftirsjá í erlendu ferðamönnum og störfum þeim tengdum.

Að sjálfsögðu fer fögur náttúra landsins ekki forgörðum á því að loka fyrir ferðamenn en það gæti samt farið svo að sumir þeirra staða sem vinsælir eru í dag misstu aðdráttarafl sitt, vegna þess að perlurnar verði glataðar þegar kóvinu slotar.

Það er t.d. ekki útilokað að stórframkvæmdir á við virkjanir fallvatna verði nú taldar brýnni ásamt sæstreng til að skapa störf og afla tekna. Náttúruspjöll réttlætt á svipaðan máta og við Kárahnjúkavirkjun m.a. með því að samfara þeim skapist í framtíðinni aðgengi að svæðum sem voru flestu óaðgengileg áður.

Því geti allt eins farið svo að nýjar perlur líti óvænt dagsins ljós. Rétt eins og Stuðlagil, sem kom úr kafinu í farvegi Jökulsár á Dal við það að Jökla var flutt yfir í Lagarfljót. Þetta sumarið var Stuðlagil ein af vinsælu náttúruperlum landans.

Til eru aðrir staðir þar sem tíminn mun afmá aðdráttaraflið nema með nýju rusli. Bieber, Gaga og Cruise heiðri síðan svínaríið með nýrri selfý, því að þegar opnað verður eftir kóvið verði allir búnir að gleyma þannig perlum í ölduróti tískunnar. En 300 milljóna markaðssetning úr ríkissjóð við að öskra slíkan stað á kortið dugar sennilega skammt.

Þessir staðir eru nú víða um land og hafa kostað mannslíf á við hálft kóvíti, t.d. herflugvélarflakið á Sólheimasandi þar sem æskufélaginn, Benedikt sveitaruddi Bragason, sá sér ekki annað fært en að girða sandinn af, -sem kom samt ekki í veg fyrir það að nú síðast í vetur varð ungt ferðafólk úti í hríðar kófi við að berja flugvélaflakið augum.

Í sumar fór ég að venju í Mjóafjörð sem er hérna hinumegin við hólinn. Þar er eitt vinsælasta myndefni ferðamanna haugryðgað flak landgöngupramma í fjörunni. Ef google er skoðaður þá er flakið vinsælla myndefni úr firðinum fagra en sjálfir Klifbrekkufossarnir.

Þessi riðkláfur er varla lengur á vetur setjandi og fer hver að verða síðastur að berja hann augum. En það var ekki fyrr en núna í sumar sem mér varð að fullu ljós tilvera hans á Tanganum í Mjóafirði. Saga flaksins í Mjóafirði hefur nú verið sett á skilti ferðamönnum til glöggvunar, og þá kemur í ljós að þessi myndræna perla er hreinræktað rusl.

Landgöngupramminn: Flakið er af landgöngupramma sem legið hefur hér í fjöruborðinu á Tanga allt frá árinu 1966.

Pramminn kom vestan af fjörðum þar sem ameríski herinn notaði hann, knúinn tveimur díselvélum, til flutninga til ratsjárstöðvarinnar á Straumnesfjalli. Hann var einnig nýttur í Ísafjarðardjúpi til að ferja m.a. jarðýtur á milli staða, en hægt var að leggja niður gaflinn að framan og keyra upp í sandfjöru.

Þegar komið var upp síldarplani í Brekkuþorpi árið 1965 var pramminn fenginn vélarlaus austur til að flytja burt síldarafskurðinn. Var pramminn þá dreginn frá Mjóafirði til Norðfjarðar þar sem landað var í bræðslu.

Pramminn var einungis í notkun í Mjóafirði tvö sumur áður en honum var endanlega lagt hér á þessum stað. Hann þótti óhagstæður vegna þess að hann er þver fyrir og voru menn hvað eftir annað rétt við að missa hann niður á leiðinni yfir á Norðfjörð. (Heimildarmaður; Sigfús Vilhjálmsson)