Svartidauši ķ sparifötum


Mojo

Hversu oft hefur einhver sem žś žekkir oršiš ölvašur og hagaš sér į žann hįtt sem ekki var von į? hękkaš róminn óvanalega mikiš viš aš upphefja eigiš įgęti, jafnvel beitt ofbeldi, gert sig sekan um kynferšislegt lauslęti, oršiš valdur af eyšileggingu į eignum, eša stašiš aš einhverjum öšrum neikvęšum ašgeršum sem ekki eru ešlislęgar?

Hugleiddu žetta ķ augnablik - eins hvort žetta eigi eitthvaš skylt viš birtingarmyndir heilsteypts persónuleika, kęrleika eša jįkvęšni? - Samfélagiš višurkennir įfengi sem félagslega jįkvętt hjįlparmešal og žar meš vęntanlega birtingamyndir žess, jafnvel žó žaš žurfi stundum aš nota afsakanir į viš; hann eša hśn gat nś lķtiš aš žessu gert sökum ölvunar.

Žetta sama samfélag telur sjįlfsagt aš gera einstaklingnum erfitt fyrir viš aš skaša sjįlfa sig og ašra meš tóbaksreykingum žar sem fólk hittist į almannafęri. Žó svo aš fylgifiskar tóbaks séu ekki sambęrilegir, žį eru žęr saklausar hjį andsetningu persónuleikans. Žaš er t.d. óžekkt aš einhver hafi tapaš sér viš aš reykja pakka af sķgarettum og hafi af žess völdum gengiš ķ skrokk į öšrum, splundraš heimili eša drepiš mann.

Žrįtt fyrir aš įfengi hafi fylgt manninum ķ gegnum aldirnar žį hefur almenningur sennilega aldrei veriš fjęr žvķ aš fį haldbęrar skżringar į žeim andlegu afleišingum sem neysla žess veldur. Skašsemi įfengis į mannsandann getur veriš djöfulleg og ętti žvķ aš vera opinberlega višurkennt aš orsakanna er aš leita ķ ósżnilegum andaheimi, - en žaš er ekki svo ķ heimi nśtķma efnishyggju.

alcohol

Til aš įtta sig į hvers konar öfl er viš aš eiga er rétt aš skoša merkingu orša sem höfš eru yfir įfengi, s.s. brennivķn, vķnandi (spķritus), alkóhól osfv. Žarna er um lķkingamįl aš ręša, sem į m.a. aš höfša til lķfsins vatns, aš mestu ęttaš śr Miš-Austurlenskri gullgeršarlist.

Žaš mętti ętla aš oršiš vķnandi skżrši sig aš fullu sjįlft ķ žvķ samhengi žegar talaš er um huga, lķkama og sįl. Meš skķrskotun til žess aš andinn sé sį hluti žeirrar žrenningar sem samsvari sįlinni. Žessari merkingu vķnandans hefur žó veriš haldiš til hlés ķ vestręnu samfélagi žar sem alkahól er višurkennd efnafręši til félagslegra nota.

Efnafręšilega skķringin į vķnanda er sś aš hann sé geršur śr gerjušum vökva, sem er hitašur og sżšur žį įfengiš į undan vatninu og myndar gufu. Žegar gufan er leidd ķ rör og kęld žéttist hśn og veršur aš vökva sem er mun sterkara įfengi en t.d. vķn og bjór. Slķkur vökvi fékk latneska heitiš spķritus, -vķnandi. 

Oršiš alkóhól er sagt upphaflega dregiš af arabķska oršinu "Al-Kuhl" enska afsprengiš er „alcohol“. En samkvęmt arabķsku er Al-Kuhl eša al-gohul, „andinn yfirtekur holdiš“. Alkóhól er, samkvęmt žessari Miš-Austurlensku žjóštrś, illur andi sem sękist eftir mannsholdi.

Žetta er eftirtektarvert ķ žvķ ljósi aš įfengi er bannaš til félagslegrar iškunnar ķ flestum Miš-Austurlanda. Ķ vestręnum rķkjum žykja įfengisbönn bįbiljur og hér į landi kallaši rķkiš sinn vķnanda "Ķslenskt Brennivķn".

Žaš fór samt ekki fram hjį žjóšarsįlinni um hverskonar anda var aš ręša, sem kallaši Brennivķn rķkisins umsvifalaust Svartadauša. Eins žekkir žjóšarsįlin hugmyndir um aš drukkiš sé ķ gegnum einhvern, žegar persónuleiki viškomandi veršur óžekkjanlegur vegna įfengisdrykkju.

vķnandi

Viš getum litiš svo į aš lķkaminn sé bśstašur hugans, jafnframt žvķ aš vera farartęki sįlarinnar ķ efnisheiminum. Hugurinn hefur aš geyma persónuleikann sem viš stašsetjum okkur meš gagnvart öšrum, stundum kallaš egó. Sįlin er hin ęšri vitund sem tengist alheimsorkunni nokkurskonar stżrikerfi huga og lķkama ķ gegnum lķfiš.

Meš eimingu įfengis er kjarna vķnanda nįš. Meš žvķ aš setja alkóhól ķ lķkamann žį er žessi andi innbyrtur, sem gerir einstaklinginn berskjaldašri fyrir nįlęgum öflum sem mörg hver eru į ósżnilegri tķšni. Žetta telja flestir įhęttunnar virši til aš losa um félagsleg höft t.d. feimni og stundum er sagt aš öl sé innri mašur.

En jafnhliša slęvir įfengiš dómgreind og žegar of mikiš er drukkiš slokknar į henni og hugurinn dettur śt af og til eša jafnvel sofnar. Žaš sama žarf samt ekki aš gerast meš lķkamann žaš er hęgt aš vaknaš upp sķšar į allt öšrum staš en žeim sem hugurinn hvarf frį, jafnvel frétta af fullu fjöri ķ ašstęšum sem ekki er kannast viš, žetta er stundum kallaš blackout, og öl veršur annar mašur.

Blackout

Žaš sem gerist ķ blakcout er aš sį góši andi sem viš köllum sįl įkvešur aš yfirgefa partżiš vegna žeirrar eitrunar sem hefur oršiš į huga og lķkama. Orkubrautir sįlarinnar eru ekki lengur tengdar lķkamanum, ókunnug myrk öfl hafa yfirtekiš stżrikerfiš og halda partż ķ blokkinni til aš fróa sķnum sjįlfhverfu hvötum ķ lķkama annars manns burtséš frį hans anda og ešli. Žaš veršur erfišara eftir žvķ sem žetta gerist oftar fyrir sįlina aš snśa til baka ķ óreišuna og persónuleikinn getur brenglast varanlega.

Efist einhver um aš blackout geti haft svo geigvęnlegar afleišingar aš jafnvel illir andar taki yfir persónuna žį eru til mżmörg dęmi žess og žarf ekki aš fara aftur ķ tķma Jóns Hreggvišssonar til aš finna hlišstęšur. Nś į tķmum getur andsetning meir aš segja oršiš svo alger aš erfitt getur reynst aš finna DNA slóš žess einstaklings sem er andsetinn į vettvangi. Žaš er örfį įr sķšan dómsmįl vegna manndrįps sżndi žetta svo ekki veršur um villst, sjį hér.

Til aš endurheimta sįlu sķna veršur aš endingu žaš eitt til rįša aš leita ašstošar žeirra sem hafa komist śt śr vķtahring alkóhólisma meš andlegri vakningu. Losa žannig um ógnartök ókunnra afla alkóhólsins hvort sem viš köllum žau Svartadauša upp į ķslensku eša Al-ghoul upp į Miš-Austurlenskan mįta. Žį veršur einungis hęgt aš višurkenna vanmįtt sinn gegn įfengi og treysta į ęšri mįtt. 

Nś vil ég taka fram aš ég tel mig ekki vera fanatķskan bindindismann og er ekki aš leggja öšrum lķfsreglur. En vegna reynslu minnar af įfengi vildi ég reyna aš benda į hvaš leynist undir spariklęšnaši žeirra myrku afla sem eru fylgifiskar įfengisneyslu.

 


Bloggfęrslur 22. aprķl 2017

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband