Týndir íslendingar.

Hvað varð af byggð norrænna manna á Grænlandi? Byggðin er talin hafa verið við gott gengi um 1410 samkvæmt rituðum heimildum um brúðkaup íslendings sem þar var haldið 1408 sem vitað er að fór aftur til Íslands 1410, ekkert hefur spurst til fólksins þar síðan. Á huga.is er farið yfir „örlög norrænnar byggðar á Grænlandi“ í samnefndri ritgerð. Þar eru helstu getgátum fræðimanna í gegnum tíðina um örlög Grænlendinga af norrænum uppruna gerð skil. Það sem merkilegast er við þær getgátur er að nánast engin þeirra gerir ráð fyrir að fólkið sem þaðan hvarf sporlaust hafi farið til Vínlands þrátt fyrir að landkostir fyrirheitna landsins hafi verið eitt helst umræðuefnið á Grænlandi samkvæmt Grænlandssögu og Eiríkssögu-rauða.

Vilhjálmur Stefánson mannfræðingur og landkönnuður komst næst því að geta sér þess til að fólkið hafi farið til Vínlands, en hans kenning er á þann veg að Grænlenska fólkið hafi blandast eskimóum í langt norður í Canada. Þær kenningar eru nú taldar hafa verið afsannaðar með genarannsóknum nútímans. Lokaniðurstaða ritgeðar höfundarins á huga.is gerir ráð fyrir að norræna samfélagið á Grænlandi hafi flutst suður um höf jafnvel fyrst til eyjarinnar Madeira út af Portúgal en hafi að lokum dagað uppi á Kanaríeyjum.

Til eru skráðar heimildir fyrir því að Hákon biskup í Noregi hafi sent Ívar Bárðarsons prest til Grænlands árið 1341, en þá hafði ekkert fréttst í meira en ár frá Grænlensku byggðunum. Frumheimildirnar um hvað blasti við séra Ívari Bárðarsyni og samferðamönnum þegar þeir koma til vesturbyggðar eru glataðar en til eru dönsk afrit frá því um 1500.

Þegar Ívar og fylgdarlið kom í byggðina finnur hann ekkert fólk aðeins búsmala í haga, nautgripi og sauðfé. Þeir slátruðu eins miklu af búsmalanum og skipin gátu borið,fluttu það svo með til austurbyggðar Grænlands en þar virtist allt með eðlilegum hætti. Hvað varð af fólkinu í vesturbyggð er engar heimildir til um, en þess má geta að sjóleiðin milli austur og vesturbyggðar er um 375 mílur eða um ¾ leiðarinnr á milli Grænlands og Nýfundnalands.

Það sama skeður svo í austurbyggð 100-150 árum seinna, fólkið hverfur sporlaust. Síðustu skráðu heimildir úr austurbyggð eru frá árinu 1408 af brúðkaupi þeirra Sigríðar Björnsdóttur og íslendingsins Þorsteins Ólafssonar í Hvaleyjar kirkju. Eins mun einhverstaðar vera til lýsing Þosteins á því þegar maður að nafni Kolgrímur var brenndur á báli fyrir galdur þann tíma sem hann var á Grænlandi, en til Íslands komu Þorsteinn og Sigríður 1410.

Það virðast því vera mjög fátæklegar heimildir til varðandi það hvað gerðist síðustu búsetu ár norænna manna á Grænlandi og ekkert sem getur skýrt skyndilegt hvarf fólksins úr austurbyggð. Fræðimenn hafa viljað meina að kólnandi loftslag, hungur og sjúkdómar hafi með það að gera hvað af fólkinu varð. En það breytir ekki þvi að eins og í sumum óleystum morðgátum, þá vantar líkin.

Kenningar hafa verið uppi um að það sama hafi gerst og með Tyrkjaránunum á Íslandi, fólkinu hafi verið rænt og selt á þrælamarkað, jafnvel að það hafi farið til Asoreyja, Madeira, eða Grænhöfðaeyja þegar Portúgalir námu þessar eyjar, eða jafnvel Kanaríeyja. Flest er talið líklegt af fræðimönnum annað en að fólkið hafi farið stystu leið til Ameríku, enda að halda slíku fram nánast samsæriskenning gegn opinberu útgáfu mankynsögunnar.

 

Athugasemdir

[Sólrún (IP-tala skráð) 4.2.2015 kl. 00:44]

Takk  fyrir  þessa  skemmtilegu  grein  og  mynd.

Sem  minnir  um leið á  hvað  maður  veit lítið um  nágrannana sína og  hvað  þar er að  gerast.Og  merkilegt hvað  grasið  er  miklu  grænna á Grænlandi en hjá  okkur  virðist vera. Og krækiberin eru  víst  líka  stærri  þar.....

[Magnús Sigurðsson, 4.2.2015 kl. 07:14]

Sæl Sólrún, gaman að heyra að þú hafðir gaman að. Það sem mér fannst merkilegast við þessa mynd er að hvað hún fer rangt með heimildir hvað landnám norrænna manna á Grænlandi varðar, því er beinlínis haldið fram að Eiríkur-rauði hafi lagt upp þangað frá Noregi þrátt fyrir ítarlegar heimildir um annað.

Vísindin eru notuð í myndinni til að rökstyðja hvað um fólkið varð án þess að niðurstaða fáist, en alveg látið vera að kanna hvort vísindaleg rök gætu legið fyrir að fólkið á Grænlandi hafi einfaldlega farið stystu leið þegar það fór þaðan, sem er til Ameríku.

Já það er merkilegt hvað við vitum lítið um þennan okkar stærsta nágranna og ekki vissi ég að krækiberin væru stærri á Grænlandi. Það er reyndar ekki ódýrt að fara yfir sundið í berjamó, það lét ég mér detta í hug þegar ég bjó í Reykjavík. Eins hef ég verið að líta eftir hagstæðu fari til Grænlands síðastliðið ár, en ennþá hef ég ekki rekist á flugfar hjá Flugfélaginu sem ekki kostar augun úr.

[Sólrún (IP-tala skráð) 4.2.2015 kl. 17:20]

Já  vísindin eru  sjálfsagt  sér á  báti og utan við  söguna og þau  fræði öll.Eg er  sammála þér í því  að það er  alveg  dæmalaust verð á grænlandsfluginu .Spurning hvort að Grænlandsvinir gætu ekki safnað sér saman í eina vel það gæti  jafnvel orðið ódýrara.

Það yrði nú ekki amalegt ef hægt væri að fá Hrafn Jökulsson sem  leiðsögumann þar um slóðirnar.Hrafn er yfir sig heillaður af Grænlendingum og Grænlandi og heldur þvífram að íslendingar missi af  miklu að vera ekki í  meiri samskiptum við þá.