Kölski og hin launhelga Landnáma

Hvað ef öll mankynssagan væri meira og minna lygi skrifuð að undirlagi þeirra sem valdamestir voru á hverjum tíma, og skáldsagna ritarar á við Dan Brown færu nær sannleikanum? Það er reyndar oftast svo að ríkjandi öfl sjá um að skrásetja opinbera útgáfu sögunnar. Þegar Íslendingasögurnar eru skoðaðar þá má samt greina að þær hafa ekki verið skráðar undir handleiðslu Noregskonunga þó svo þær geymi heimildir sem til eru um upphaf konungsríkis í Noregi. Það virðist ekki hafi verið nein hefð fyrir sagnaritun í Skandinavíu þegar norðmenn námu Ísland né fyrir þann tíma, það má næstum segja að miðalda saga Noregs væri ekki til nema fyrir Ísland.

Hvernig stóð þá á því að saga þessa tímabils varðveitist á Íslandi? Ágiskun hefur m.a. verið uppi um að það sé vegna þess að á Íslandi séu langir og dimmir vetur og því hafi landsmenn drepið tímann með því að segja hvorir öðrum sögur af uppruna sínum og landnámi (874-930) mann fram að manni þar til einhverjir sáu ástæðu til að skrásetja þær, jafnvel mörghundruð árum seinna s.s. Snorri Sturluson upp úr 1200 og Landnáma einhvertíma upp úr 1100. Langir vetur með skammdegismyrkri eru ekki síður í Noregi svo varla hefur sagnahefðin og skrásetningarþörfin komið þaðan með landnámsfólki.

Við lestur Völsungasögu vakna einnig margar áleitnar spurningar s.s. hvernig stóð á því að sú saga varðveitist á Íslandi sem er talin hafa verið skráð 1270 en sögusviðið er Evrópa 800 árum fyrr, á tímum Atla Húnakonungs (406-453) auk þess sem Völsunga saga hefur að geyma heimildir um hugsunarhátt heiðinna manna og sögu norrænnar goðafræði sem ríkjandi var í norður Evrópu þess tíma. Egils saga sem er talin hafa verið rituð um 1200 segir frá atburðum í Noregi, Englandi og víðar í Evrópu á tímabilinu 850-1000.

Egilssaga segir svo háðuglega frá Noregskonungum að sennilegast er að sögunni hefði verið eitt af konungum í Noregi hefðu þeir vitað af tilvist hennar. En hvað sem öðru líður þá segir sagan á hárnákvæman hátt frá Noregi þessa tíma auk þess að gefa magnaða innsýn í hugarheim heiðninnar í gegnu Egil. Það hefur komið betur í ljós eftir því sem fornleifarannsóknum hefur fleytt fram hvað Egilssaga er nákvæm heimild. Svo má spyrja hvernig standi á því að heimildir um uppruna og Svartahafs tengsl norrænu goðafræðinnar varðveitast á Íslandi, hvort þar geti verið að þar sé afritað eftir mun víðtækara safni gagna en hafi tilheyrt norrænum bókmenntum einum.

Margir hafa bent á að í Íslendingasögurnar og sér í lagi Landnáma sé vilhöll norskættuðum landnemum og þar hljóti að hafa ráðið hagsmunir þeirra er skrifuðu sögurnar. Grettis- og Laxdælasaga geta landnámsfólks sem kom frá Skotlandi. Önundur einfætti forfaðir Grettis fór til Suðureyja Skotlands til að þola ekki ofríki Haraldar hárfagra Noregskonungs. Laxdæla greinir frá landnámi Auðar djúpúðgu sem kom frá Skotlandi og hafði tengsl við konung á Írlandi auk þess sem sagan getur ambáttarinnar Melkorku dóttur Mýrkjartans konungs á Írlandi. Báðar þessar sögur gera ættartengslum sögupersóna við Noreg góð skil en geta þess lauslega hvar þetta fólk hafði alið manninn á Bretlandseyjum.

Eina kenningu sem lítið hefur farið fyrir, um landnám Íslands og tilurð íslendingasagna, má finna í ritgerðasafni Jochums M Eggertssonar frá 1948. Þetta ritgerðasafn heitir einu nafni Brísingamen Freyju og kemur inn á norræna goðafræði, rúnaletur ofl. Í 5. kafla er svo kenning um hvernig Ísland byggðist sem einna helst má líkja við skáldsöguna Da Vinci Code, enda var Jochum ekki hátt skrifaður hjá fræðimannasamfélaginu. Þrátt fyrir merkilegar  kenningar sínar varð hann aldrei annað en utangarðs fræðimaður.

Jochum lét eftir sig mikið af handskrifuðum bókum um rannsóknir sínar. Einna þekktust þeirra er bókin Galdraskræða sem var endurútgefin árið 2013 af Lestofunni. Í 5. kafla ritgerða safns síns Brísingamen Freyju leggur Jochum út frá orðum Gísla Oddsonar biskups í Skálholti á árunum 1632-1638, sem Gísli lætur falla í bók sinni Íslensk annálsbrot og Undur Íslands. En þar segir biskup: "Þann 18. Apríl, 1638 byrja ég á lýsingu þeirra undraverðu hluta, sem fyrir koma í föðurlandi mínu, og vildi ég óska, að árangurinn yrði að sama skapi farsæll, sem viljinn er einlægur, hugurinn hreinskilinn og áhuginn fyrir sannleikanum“.

Síðan bendir Jochum á merkilegan hluta í frásögn Gísla biskups í kaflanum „Jarðskjálftar og ýmiskonar hræðileg eldgos“; „ -Til þess að ég þreyti ekki lesarann eða virðast ætla að segja neitt ógeðfellt, mundi ég engu bæta við þetta, ef gagnstæður kraftur skapferlis míns kallaði ekki fram í huga mér á þessum stað, að ég hef fræðst um það af gömlum annálum fornmanna, að ófreskju skuggar og áþreifanleg Egipsk myrkur hafi einhvern tíma, ráðist inn í þetta föðurland vort og varpað skugga á það. –Ég hef ekki fundið tilgreint, hve lengi þeir hafi haldist við í hvert sinn, né ártölin. –En þetta eru ekki þau myrkur, sem taka alveg fyrir sól og dagsljós og koma af sandskýjum á vissum stöðum og í fjöllum, á meðan þau eru að spýa eldi, heldur einhverjir aðrir furðulegir skuggar".

Þessa frásögn Gísla Oddsonar telur Jochum vera stórmerkilegan útúrdúr frá efni bókarinnar og að Gísli hafi haft aðgang að fornum annálum í Skálholti sem greindu frá falinni fortíð. Eins sagðist Jochum sjálfur hafa yfir hinu glataða fornriti Gullbringu að ráða þar sem kæmi fram ítarlegri útgáfa af landnámi Íslands en um væri getið í Landnámu sem getur þess þó lítillega að fyrir í landinu hafi verið fólk af keltneskum uppruna.

Sú útgáfa landnáms sem kemur fram í Gullbringu er í stuttu máli á þá leið að þegar þeir landnemar komu til Íslands frá Noregi sem vildu forðast ofríki Haralds konungs hárfagra var fyrir á Ísland byggð. Nánar tiltekið hafi sú byggð átt uppruna sinn að sækja til eyjarinnar Iona sem er ein af Suðureyjum Skotlands. Á Iona hafi verið varðveitt viska sem rekja megi til Egipsku píramídana. Þessi vitneskja sem síðar var kennd við galdur hafi upphaflega verið til staðar í fornum menningarheimum en flust frá Egiptalandi til Iona eyja sem eru í eyjahafi Grikklands, þaðan hafi fræði þessarar visku flust til Hebredes eyja í Suðureyjum Skotlands og þaðan til smá eyjar í Suðureyjum sem hafi fengið nafnið Iona eftir hinum Grísku eyjum. Eins kemur fram hjá Jochum að þjóðin Skotar hafi byggt Írland á þeim tíma og eyjar Skotlands talist til Írlands.

Þegar ekki var lengur öruggt að varðveita þessa launhelgu visku á eyjunni Iona við Skotland var hún flutt til Íslands u.þ.b. árið 700, nánar tiltekið til Krýsuvíkur. Þetta fólk kemur löngu fyrir skjalfest landnám Íslands og tekur vel á móti flóttafólki þegar landnám norrænna manna hefst. Eins segist Jochum þess fullviss af heimildum úr fornritinu Gullbringu að Íslendingasögurnar séu m.a. ritaðar að undirlagi Kolskeggs vitra Ýberíasonar sem hafði aðsetur í Krýsuvík, m.a. kemur fram að mestur hluti Heimskringlu Snorra sé upphaflega rituð af Grími Hrafnsyni af Mýramannakyni auk þess sem hann hafi ritað Egils-sögu Skallagrímssonar frænda síns. Grímur þessi hafði aðsetur á Vífilsstöðum ásamt Jóni hinum gamla Kjarvalssyni, þar sem fræðisetur á að hafa verið samhliða því í Krýsuvík. Þeir Jón Kjarvalsson og Kolskeggur vitri Ýberíason eiga að hafa samið Völuspá og Hávamál.

Því sem næst 200 árum seinna á Snorri Sturluson, sem var að upplagi íslenskur höfðingi en ekki fræðimaður, að hafa komist yfir rit þeirra Krýsvíkinga og gert sér grein fyrir um hverskonar verðmæti var að ræða, ráðið til sín skrifara til að endurskrifa og varðveita heimildirnar. Þegar þessi fornu rit voru endurrituð á skinn undir handleiðslu Snorra hafi pólitískt ástand á Íslandi og staða Snorra (sem var lénsmaður Noregskonungs) verið með þeim hætti að það hafi frekar verið varðveitt úr þeim sem var hliðhollara Noregskonungum.

Örlög Kolskeggs, sem á að hafa verið drepinn 1054 við Straum í Kapelluhrauni, urðu þau að með tímanum fékk hann nafnið Kölski í djöfullegri merkingu á íslenskri tungu. Þar sem þau fræði sem upprunnin voru úr fornum menningarheimi og varðveitt voru í Krýsuvík þóknuðust ekki ríkjandi öflum. Megi rekja upphaf þessa til laga sem sett voru á alþingi 1032 og um er getið í Grettissögu en þar segir "að allir forneskjumenn skyldu útlægir af landinu".

"Sannleikurinn finnst hvergi nema rekja til hans í gegnum völundarhús lyginnar, en það kostar mikið mannvit og þekkingu það að gera, og svo, að lokum, reynist það oft miður heppileg vara, er sumir höfðu lengi haft fyrir góðan og gildan sannleika." (Jochum M Eggertsson-Brísingamen Freyju V/52)

Brísingarmen Freyju

Athugasemdir

[Pétur Örn Björnsson (IP-tala skráð) 11.1.2019 kl. 15:04]

Það er fróðlegt og gaman að lesa pistla þína Magnús.  Hafðu miklar þakkir fyrir.

[forvitinn (IP-tala skráð) 11.1.2019 kl. 22:05]

er þetta ekki áhugavert

https://omarragnarsson.blog.is/blog/omarragnarsson/entry/1292911/

[Magnús Sigurðsson, 12.1.2019 kl. 07:51]

Þakka þér fyrir Pétur Örn og það gleður mig að þú hafir ánægju af. Mikla ánægju hafði ég af lestri V kafla Brísingamensins hans Jochums og það opnaði heilan heim fyrir mér, svona nokkurskonar loftbólur andans, enda lesin á sama tíma og oft varð mér hugsað til þín varðandi V. kaflann. Það sem er svo merkilegt með þessi fræði hans Jochum að ef þau eru skoðuð í samhengi við miðaldasögu Skotlands þá rennir ýmislegt stoðum undir kenningar hans.

Forvitinn; víst er þetta áhugavert og nokkuð víst að mannaferðir og búseta á Íslandi getur þess vegna náð langt aftur fyrir skráð landnám. Rómverska heimsveldið var ekki langt undan Íslandsströndum, Bretland tilheyrði því svo alls ekki er ólíklegt að Rómverksskip hafi komið til Íslands hvort sem það var af ásetningi eða þau hafi hrakist undan veðri.

Elstu forngripir sem fundist hafa á Íslandi er Rómverskir peningar sem fundust snemma á 20. öldinni á Bragðavöllum í Hamarsfirði og á víðavangi í Hvaldal við Hvalnesskriður, sem eru við þjóðveginn á milli Djúpavogs og Hafnar í Hornafirði. Þessir peningar voru frá árinu 300 e.k..

Einnig fundust Rómverskir peningar við uppgröft á síðari hluta 20. aldar í Hvítárholti í Hreppum, Skansinum í Vestmanneyjum og við Arnarhól í Reykjavík. Þessar fornminjar hafa þess vegna getað komið mun seinna til landsins en ártal peningana segir til um.

Thor Heyerdahl hélt því fram að ýmsar heimildir séu varðveittar í skjalasafni Vatíkansins um Vínlandsferðir víkinga. "Þar hef ég skoðað mikið af heimildum sem flestum er ókunnugt um" sagði hann við útkomu bókarinnar „Ingen grenser" (No Boundaries) 1999 eftir þá Per Lilleström. Þannig að margt gæti leynst í bókahillum Páfagarðs.

Ó jú það væri mjög áhugavert og gaman af ef Ómar gæfi út þær hugmyndir sem hann viðrar í þessu bloggi, því þar er maður sem kann að feta óhefðbundnar slóðir.

[Valdimar Samúelsson, 12.1.2019 kl. 10:11]

Magnús þú skrifar þetta eins og eftir kalli frá mér en ég hef lengi velt fyrir mér krísanna og hvert þeir fóru. Hvítramannaland er útilokað en þar voru of miklar erjur en samt gæti verið að þeir hafi farið innar í Hudson flóann eða í James bay en þetta eru allt varðaðir staðir. Mikið af fornum hleðslum.

Fornleifafræðingurinn Patricia Sutherland sem var útskúfuð af Kanadísku akademíunni en hún segir blákalt að Íslendingar hafi búið á Ugava nesinu allaveganna að innanverðu. Hefðu Krísarnir fengið frið í Grænlandi? Held ekki. Fóru þeir þá suður en það er vörðuð leið alveg norður í OHIO og fer yfir lake Superior og á og krosar Mitchecan vatn á milli vatnanna. Sumar vörðurnar undir yfirborði vatnanna.(Hækkun vasyfirborðs) Miklar koparnámur á þessum svæðum.  

Hleðslur eins og á Selatanga hafa sést við Hudson bay. Sjá mynd. https://photos.app.goo.gl/wWDS3bxEdfxiyJdf6 Spurning voru það Mandarnir eða MicMack indjánar í NovaScotia sem auðsjáanlega voru Vinir Musteris riddarana. Money pit á Oak eyju þar sem röð að Eikartrjám er þrátt fyrir að þau voru ekki af náttúrunnar hendi. Þessi Oak eyja passar líka inn í Bárðar Snæfellásarsögu með 30 metra djúpri holu 

Allt Nýja England er hulin ráðgáta en samt spurning með Krísanna. Ef þeir voru Druids þá koma þeir mikið við sögu og mikil vel hlaðin steinbyrgi sem síðar voru notuð sem matvælageymslur bænda. 

Það hafa fundist munir norður af NY upp með Hudson ánni þar á fjalli.         

Spurning hvílir yfir hverjir Krísarnir voru eða hvar eru þeir. 

Bæði Krísuvík og Keilisnes voru staðir sem sáust ekki frá byggð. Keilisnesið var líklega klaustursvæði. Sjá verk Ferlir.is en þar er 2.2 km merkt stein lína frá tánni á Keilisnesi að Kálfatjörn. (Standing stones eins of finnast á Normandi)

Þetta er svo mikið efni og undarlegt að Akademína hafi látið þetta vera.

[Valdimar Samúelsson, 12.1.2019 kl. 10:41]

Ef Ómar les þetta þá er vitað með nokkurri vissu að kopar flutningar fóru frá Norður Ameríku til ? líklega með skipum Fönkumönnum. Kopar var við Miklavatn og sunnar en þar eru líka miklar fornleifar þar sem kopar verkfæri finnast sjá t.d. þessa síðu 

https://www.facebook.com/groups/329350223815305/

Þeir hafa örugglega þurft að kaupa vistir hér og hverjum öðrum en sjálfum sér.

[Valdimar Samúelsson, 12.1.2019 kl. 11:09]

Já og einn fyrir Ómar en þetta er upp á Þríhyrning. Kannski fyrir síðasta jökulskeið. Kannski var höll Fönkumanna þar. Allt er mögulegt og bara spurning hvort það sé hægt að tengja vitneskju saman í eina heild.  https://photos.app.goo.gl/y276rxHR4WqLyvNWA 

[Magnús Sigurðsson, 12.1.2019 kl. 11:55]

Sæll Valdimar, við erum að grúska á svipuðum slóðum sýnist mér. Og það má vera rétt sem þú segir, þetta er mikið efni sem akademína lætur vera. Enda lenda flestir þeir fræðimenn út af sakramenntinu sem taka mið af því sem akademían hefur flokkað sem hindurvitni.

Sjálfum finnst mér best að lesa íslendingasögurnar og fræði Snorra það er svo margt sem þar liggur á milli línanna. Eins hef ég rekist á margt í miðalda sögu Bretlandseyja og þá sérstaklega Skotlands sem kemur heim og saman við það sem manni finnst augljóslega liggja á milli línanna. Allavega eru Bretlandseyja tengsl sagnanna og þeirra sem liggja vestur um haf mun stærri á milli línanna en í textanum sjálfum.

Þú komst inn hjá mér um daginn með athugasemd varðandi Newport Tower. Mér hefur dottið í hug að á þeim slóðum gæti lausnina á Krýsa gátunni verið að finna. Það er alls ekki útilokað að Snorri hafi verið fengin til að gæta fleiri fjársjóða en íslendingasagna og þeir hafi síðan verið fluttir vestur um haf.

[Örn Einar Hansen, 12.1.2019 kl. 18:48]

Vil leggja eitt fram hér, og það er að ég er sammála því að öll mankynsagan er skrifuð af "lygalubbum", biblían líka.  Allir hinir svokölluðu "fornleifafræðingar", vinna fyrir Pólitíkusa og fá vit sitt úr pyngju þeirra sem stjórna fjárlögunum.

Íslendingar, Írar og Skotar ... eiga augljós tengsl. Því er hægt að slá föstu, að hvað norrænum förum hafi verið, þá séu Íslendingar að meginhluta afkomendur "þrælanna" og "bændanna", ásamt þeim sem voru þar áður en til landnáms kom. Enda var Ísland ekki "fullnemið" af 5 þúsund Norðmönnum. Enda er skjaldamerki Íslands, vitni um að landið var byggt af fleiri en einu þjóðarbroti.

Það eru ekki einungis sögurnar og landnáma sem geima gullmola, en í Ynglingasögu stendur að "danmörk" hafi verið "rifin" frá Noregi og Svíþjóð með uxum. Þetta taldi fólk "augljóst" rugl, en ransóknir hafa leitt í ljós að það eru leifar af bústöðum á botni Kattegatt. Til forna, var Danmörk aðskilið frá Svíþjóð, með á einni. Enda Östersjön, innhaf.  Þegar "Víkingatímabilið" átti sér stað, var Svíþjóð nánast alvaxin Eik ... fyrir um 5þ árum, var "trópiska skogar" í Svíþjóð.

Þannig að á Íslandi hafa varðveist mikið, vegna þess að Ísland var afskekkt og enginn hafði áhuga á að "stjórna" þessu frosna eyðiskeri. Á Íslandi lifði fólk, aðskilið frá "heiminum" og lifði við frið í 700 ár, sem ekkert annað land í þessari veröld hefur notið.

Eitthvað sem menn eiga að hafa á bak við eyrað, á þessum tímum.

[Valdimar Samúelsson, 12.1.2019 kl. 20:45]

Já Magnús. Talandi um Rhode Island þá þegar Veerrazzano kom þangað frá Portúgal þá tók á móti honum pilote Magnús. Þetta var á eyjunni sjálfri þar sem turninn er.Þetta er í skips/log bókinni hans.Á meginlandinu bjuggu Narragansett indjónarnir. Þeir sögðu Bretunum/pílgrím fólkinu að forfeður þeirra komu frá Íslandi.???   

The first mention of the name Rhode Island or any of its variations in connection with Narragansett Bay is in the letter of Giovanni da Verrazzano, the explorer, dated July 8, 1524, 

[Pétur Örn Björnsson (IP-tala skráð) 12.1.2019 kl. 22:02]

Já, Magnús, ég velti þessu mikið fyrir mér um skyldleika austrænna vitringa, meistaranna Lao og Kwang, og meistara Jesú og meistara þeirra sem hér voru fyrir og bjuggu yfir viti Hávamála og Völuspár.   Það var á sama tíma sem ljóðin vitruðu mín og ég skrifaði litlu bókina mína um loftbólur andans.  Ekki að sú litla sé nokkurs virði hvað speki varðar, fremur að þar hafi bara verið smá ummerki um einhverjar loftbólur :-)  Undir býr hið miklu dýpra sem ég efa að ég muni nokkurn tíma skilja fyrr en jarðvistinni ljúki.

[Halldór Egill Guðnason, 13.1.2019 kl. 02:56]

 Þakka stórskemmtilegan pistil og ekki síst hressilegar umræður um efni hans. Ekki sérlega vel að mér í þessum fræðum, en þar sem komið er vel er inn í seinni hálfleik lífsgöngunnar, kveikir svona umræða neista, sem aldrei er að vita hvert leiðir.

 Allt sem skrifað hefur verið, er skrifað af mönnum, svo mikið er víst. Misvitrum sjálfsagt mörgum og jafnvel illa upplýstum, eða hreinlega afvegaleiddum. Þar hefur almættið hvergi komið nærri. 

 Helsta hindrun mannsandans gegnum aldirnar hafa verið trúarbrögð. Trúarbrögð sem fundin voru upp af mönnum, sem vildu halda völdum og drottna yfir pöplinum, sama hvað á gekk, en nú er ég kominn út í skurð. Á samt minn Guð, sem engum kemur við hvernig ég virði, nema mér sjálfum.

 Takk Magnús, fyrir góða lesningu.

 Góðar stundir, með kveðju að sunnan.

[Magnús Sigurðsson, 13.1.2019 kl. 11:08]

Þakka ykkur fyrir innleggin þau koma huganum á flug.

Bjarne Örn; Það má með mikill varkárni ætla sem svo að mankynssagan endurspegli ekki allt og þar séu ekki tekin öll sjónarmið, og því sé hún meira lituð hagsmunum og trúarbrögðum, en oft á tíðum því sem trúlegast er, enda eiga trú og brögð oft grýtta samleið.

Valdimar; Þetta sem þú hefur verið að benda mér á á Rhode Island finnst mér mjög merkilegt fyrir fleira en að um íslenskan nafna hafi verið þar að ræða. Ég hafði heyrt um dularfulla Newport turninn fyrir nokkrum árum og þú rifjaðir það upp. Í þessum ábendingum þinum hef ég haft, og á eftir að hafa gaman að grúska.

Pétur Örn; ég tók eftir samleið Brisingamensins við Loftbólur andans á sínum tíma. Ég las hvoru tveggja þegar ég var í Noregsútlegð og hafði nægan tíma. Þér að segja þá les ég Loftbólur andans nokkuð reglulega og ekki er langt síðan að ég endurlas bókina spjaldanna á milli. En þó þú segir bókina ekki mikla hvað speki varðar, þá uppvekur hún Loftbólur andans og í þeim getur leynst mikil speki.

Halldór;ég þakka þér fyrir hólið. Þú hittir naglann vel á höfuðið að vanda. Varðandi túlkun á Íslendingasögunum þá er mjög áhugavert að lesa bók Árna Óla, Landnámið fyrir landnám, nokkurskonar Da Vinci Code í reifara formi. Einnig má hafa í huga orð Hermanns Pálssonar prófessors við Edenborgarháskóla sem greindi landnámið fyrir landnám frá báðum löndum í fornbókmenntum en hann sagði m.a.; "Ísland byggðist að nokkru leyti af Írlandi og Suðureyjum og því þykir skylt að kanna menningu vora í ljósi þeirra hugmynda sem auðkenndu Íra og Suðureyinga fyrr á öldum." Hann skrifaði nokkrar greinar 1999 í Morgunnblaðið og Lesbókina, þær má finna á netinu.