Stiklað á stóru.

 

 

Eins og sólin hnitaði himininn hátt  næturnar um Jónsmessuna þá lækkar hún flugið hratt núna eftir haustjafndægrin hér í Nord Norge á 69°N.  Það örlaði fyrir því að það rynnu á mig tvær grímur við að sjá að meðfram vegum var búið að reka hátt í tveggja metra rauðar snjóstikur með fárra metra millibili og heyvagnarnir, sem fluttu töðu í  hlöðu á hlýjum sumar dögum, brunuðu hlaðnir eldivið aftan í dráttarvélunum í bæinn og reykurinn er  farinn að liðast upp um strompana á húsunum. 

Að venju á þessum tíma sakna ég sumarsins sem leið allt of fljótt.  Núna eftir hauslitasinfóníuna er myrkrið skollið á um sex leitið og rétt að byrja að birta þegar ég fer í vinnuna sjö að morgni annað en þegar sólin skein nóttina langa.  "Helviti mörketid" segja vinnufélagarnir frá Afganistan, en Norsararnir dásama norðurljós og væntanlega snjóskafla "hver årstid har sin sjarm". 

Hvernig verður þetta í vetur þegar myrkrið ræður ríkjum fá því í lok nóvember þar til seint í janúar?  Hvernig verður það fyrir sjónvarpslausan einstæðinginn að hafa ofan af fyrir sér þegar fjöruferðir í laufþyt og fuglasöng eru ekki í boði? Sagt er að maðurinn sé það vel búinn til höfuðsins að hann noti aðeins ca 3% heilabúsins, það er ekki gott að sjá hvernig á að hafa ofan af fyrir þessum 3% sjónvarpslaus hvað þá hinum 97% ef ske kynni að vera að það tírði á þeim ásamt norðurljósunum í skammdegis myrkrinu í vetur. 

 

 

Ég hef heyrt að indíánar N-Ameríku hafi fundið leið til að stytta sér stundir með því að horfa á það sem ekki sást löngu fyrir tíma sjónvarpsins.  Þetta gerðu þeir t.d. með því að horfa ekki á stjörnurnar að næturlagi heldur á það sem er á milli þeirra og þannig hafi þeir uppgötvað mörg undur alheimsins t.d. það að þeir væru gestir á þessari jörð og hefðu ekki óumdeilt tilkall til auðlegðar hennar.  Þessari kúnst hefur vestræn menning fyrir löngu útrýmt.  Það sem ekki sést er ekki til nema þá sem draugasögur og samsæriskenningar, sjálfan andardráttinn þykir orðið sjálfsagt að skattleggja.  Allt sem ekki sést er hugarburður, nema náttúrulega  það sem kemur ósýnilega og þráðlaust inn í helvítis sjónvarpið.  Það er heilagur sannleikur.

Ég hef reyndar aldrei skilið hvers vegna fólk borgar fyrir að hofa á sjónvarp, hef lengi haft það á tilfinningunni að fólk láti hafa sig að fífli með því að horfa á það kauplaust. Það má auðveldlega sjá það hvernig að því er farið að fá fólk til að nota aðeins 3% heilabúsins eða þaðan af minna með því að ánetja það sjónvarpinu.  David R Hawkins gerir því góð skil í videói hérna að neðan og ekki þarf annað en að minnast 11. september 2001.  Þann dag gerðist nákvæmlega ekkert í heiminum nema það sem var í sjónvarpinu.  Eftir þann dag hefur fólk samþykkt með glöðu geði að ganga með buxurnar á hælunum í gegnum flugstöðvar verandi grunað um glæpi gegn mannkyni, allt í nafni eigin öryggis.  Svona getur nú sjónvarpið virkjað lítinn hluta heilabúsins á stórkostlegan hátt.

Kannski ég taki upp siði indíána frekar en að fá mér sjónavarp í vetur og sitji skammdegisdægrin löng og fylgist með myrkrinu á milli stjarnan hérna á norðurhjaranum.  Enda er ég ekki óvanur eftir að hafa fylgst með skýjunum fara yfir himininn atvinnuleysis veturinn mikla, þó svo mér hafa reyndar ekki hugkvæmst að fylgjast með því sem var á milli skýjanna sem hefði óneitanlega gefið skýjaskoðuninni meira vægi.  En það sýnir best hvað ég nota heilann takmarkað, gott ef það nær heilum þremur prósentum.

Undanarna mánuði hefur minn helsti vinnufélagi verið Juma, svartur Súdani sem hugsar ekki línulega að vestrænum hætti.  Ég hef oft verið hugsi yfir því hvernig hann kemst í gegnum hlutina og hef komist að þeirri niðurstöðu að hann notist við meira en 3% heilans, hann hafi fleiri tengingar.  Ég hef heyrt að munurinn á vesturlandabúum og Afríkufólki felist fyrst og fremst í því að vesturlandbúar hugsa línulega, eða frá upphafi til endis.  Afríkubúar hugsi meira í hring eða réttara sagt spíral, því allt heldur áfram í hinni eilífu hringrás.  Því skiptir það minna máli hvar er byrjað og hvar er endað því þú kemur alltaf að því aftur, þó svo að það verði ekki á nákvæmlega sama stað og tíma.

Mér var fyrirmunað að skilja hvernig Juma ætlaði að fá sumt til að ganga upp sem við unnum að, mér virtist sem hann hefði hvorki skin á stærðir eða tíma, upphaf eða endi.  Samt er það svo að hann skilar fínu verki á undraverðum tíma, þó svo að ekkert af því sé beinlínis eftir bókinni.  Hann hefur eins og sagt er tilfinninguna fyrir því hvenær komið er nóg.  Juma sagði einu sinni við mig að hann héldi að Afríkubúar væru ekki hátt skrifaðir á vesturlöndum.  Eftir að hafa unnið með honum í fjóra mánuði, setið í norðurhjara sólinni undir laufþyt og fuglasöng  með kaffibrúsann og nestisboxið einn mánuðinn át hann ekkert því það var Ramadan hjá múslimum, hef ég komist að þeirri niðurstöðu að Juma eigi því láni að fagna að hafa aldrei farið í skóla.  Þess vegna hafi heilabúið á honum víðtækari tengingar en t.d. mitt.

Sennilega er það vegna þess hvað maður notar heilann lítið að það er alltaf eitthvað að koma fyrir mann.  Maður lendir í hinu og þessu og verður við það að undrandi álfi sem allt i einu er kominn langt norður fyrir heimskautsbaug og farin að spá í það hvort hann á að horfa á stjörnurnar í vetur eða á milli þeirra.