Magnús Sigurðsson

12.3.2011 | 19:41

Bad Moon Rising.

"Ýmsar kenningar eru til um ofurmánann. Sumir telja að honum fylgi náttúruhamfarir á borð við jarðskjálfta, fellibyli og eldgos." Sumir og ýmsir eru yfirleitt notað um einhverja sem ekki vilja koma fram undir nafni, þora ekki að standa á eigin sannfæringu og kenningum.

Í gegnum innrætingu höfum við flest verið svipt innsæi hjartans og tengslum við töfra þessa heims, með því sem í daglegu tali er kallað menntun. Innrætingin kemur í formi uppeldis og menntunar. Þar sem kennt er að forðast mistök fortíðarinnar. Því má segja að menntun sé fortíðar vísindi, þar sem flestum spurningu er svarað; svona hefur þetta verið. Þannig hefur nútíðin orðin til fyrir þekkingu fortíðarinnar og framtíðin þegar verið ákvörðuð á þeim grunni án þess að við fáum miklu um ráðið.

Tilverustig draums og vöku ættu að vera viðurkennd sem jafn sönn. Það sem við upplifum í vöku er í raun það sem hugur okkar hefur séð fyrir hvort sem það er í eigin dagdraumum, minningarnar um drauma næturinnar, eða það sem oft er líklegast, þeirri innrætingu sem huga okkar er gefin af umhverfinu, t.d. uppeldi, skóla og fjölmiðlum. Það er því mikilvægt að gera sér grein fyrir að innræting umhverfisins gengur að miklu leiti út á að hafa áhyggjur af framtíðinni, sektarkennd yfir fortíðinni en gleyma nútíðinni. Draumarnir gefa okkur aftur á móti færi á að sjá okkur sjálf eins og við í reynd erum á stað og stund, og upplifa í hinum efnislega vökuheimi.

Okkur hættir til að trúa því að utanaðkomandi innræting sé hinn raunverulegi heimur og heimurinn sé því utan okkar sjálfra. Sem börn höfum við upplifað að draumurinn er raunveruleikinn vegna þess að hann býr innra með okkur sjálfum. Barnsálin trúir í innsæi hjartans og kemmst með því þangað sem hún vill. Barnið trúir t.d. ekki á karlinn í tunglinu vegna þess að því hefur verð innrætt að þar sé hann, barnið veit að karlinn býr í tunglinu þar til því er sagt að vera ekki að þessu bulli, þannig er ímyndunarafl draumanna á svipstundu að engu gert og það sem á eftir kemur er kallað að vera upplýstur.

Viðurkennd þekking, þ.e.a.s. menntun tekur lítið tillit til sérstöðu einstaklingsins. Menntun gengur út á að þjálfa rökhugsun eftir ákveðnum fyrirfram gefnum leiðum, fremur en að efla sköpunargáfu og frumkvæði. Þessi tegund þekkingar hefur margoft verið til mikilla hindrana fyrir samfélag manna og er oftar en ekki notuð til að halda einstaklingnum innan vissra viðurkenndra marka, burtséð frá augljósum villum. Sem einfalt dæmi má nefna hversu lengi haldið var fram að jörðin væri flöt og hversu illa Galileo gekk að koma þeirri þekkingu á framfæri að jörðin snerist í kringum sólina, í óþökk akademískrar þekkingar þess tíma.

Þannig má sjá að þekking sem aðlöguð er að fyrirfram gefnum kenningum þarf ekki að vera rétt. Sannleikurinn getur verið margbreytilegur eftir því frá hvaða sjónarhorni hann er skoðaður. Nýju föt keisarans eru dæmi um það. Það að þora ekki að kannast við þau hughrif sem ofurmáninn vekur getur því allt eins verið það fangelsi sem við höfum byggt upp með því að forðast að vera það sem við erum.