Vegurinn heim

 

Ég er kominn heim hljómaði hátt og skýrt í Saint Etienne á þriðjudaginn. Hver vegur að heiman er vegurinn heim, hafa þær suðað dægurflugurnar í gegnum árin. Það þarf samt ekki að vera að sá staður þekki mann nokkurn tíma aftur eftir að hann hefur einu sinni verið yfirgefinn. Allt er breytingum undirorpið, það sama á við bernsku þorpið. Kannski kannast einhverjir við hvernig minning æskustöðvanna límist eins og mynd í hugann, svo rækilega að þeir eru alla tíð að leita að leiðinni heim með þá mynd að leiðarljósi. Láta jafnvel að endingu verða af því að flytja aftur í gömlu götuna á ská á móti húsinu sem var eitt sinn heima.

Myndin hér að ofan er sennilega frá því 1965 og er fengin að láni hjá Egilsstaðamanninum "Monna á Egilsstöðum" sem býr nú í Kaupmannahöf. Myndina sá ég eftir að Monni hafði birt hana á facebook. Þetta eru nokkurn veginn þeir Egilsstaðir sem ég fyrst man. Á þessari mynd er litla húsið heima, sem rétt má greina þar sem virðist endi Fagradalsbrautar efst á hæðinni. Húsið sem þá var kallað Hábær en er nú bílskúr við Bjarkarhlíð 5. Húsin þar fyrir ofan eru Vélaverkstæði Steinþórs Eiríkssonar og samkomuhúsið Ásbíó, sjá má þar utan við skurðgröft þegar mýrin var ræst fram þar sem nú er Vilhjálmsvöllur. 

Egilsstaðaþorp var á þeim tíma sem ég fyrst man, Selásinn, Laufásinn, ytri hluta Lagaráss og innri hluta Tjarnarbrautar út að húsinu hans Egilsen, þar sem nú er Tjarnarbraut 11.  Gaggabúð stóð mitt á milli þar sem Arionbanki og Pósthúsið standa nú, búð Verslunarfélagsins á neðri hæðinni í Odda, nú Klassík. Lítil sjoppa, var þar sem nú eru gatnamót Lagaráss og Fagradalsbrautar, sem mig minnir að Ari Björnsson í Varmahlíð hafi rekið um tíma.  KHB var í því húsi sem Lyfja er í nú. Söluskál KHB, nú N1, var í timburskúr sem stóð við vegamótin út á nes. Þá voru tveir braggar þar sem Alparnir og Tölvulistinn eru í dag. Mjólk var afgreidd í brúsa í húsi sem stóð innan við gömlu mjólkurstöðina sem hafði auk þess að geyma matvöruverslun KHB. Nú hýsir gamla mjólkurstöðin verkfræðistofuna Eflu. Sláturhúsið er orðið að Menningarmiðstöð Fljótsdalshéraðs og Tehúsið sem hýsti bæði fólk og trésmíðaverkstæði KHB orðið að Kaffi Egilsstaðir. Skólinn var á sama stað og nú, en þá utan við þorpið. Útgarður var vestan við túnin sem voru norðan og austan við þorpið, hann var þá kallaður Búbót með beljum á beit og var langt út í sveit.

Hæðin var þá að mestu nýbyggingahverfi í landi KHB og þar beygðist krókurinn við kofasmíði sem leiddi til þess að múrverk varð mitt líf og yndi. Í minni bernsku byggðist nýja hverfið og Valaskjálf. Lífið var tiltölulega einfalt fyrir strák á hæðinni í þá daga, annað hvort voru bæjarbúar hæðarar eða þorparar en Egilsstaðamenn voru á Egilsstaðabýlinu. Það má segja að þetta hafi ekki verið flóknara samfélag en þegar séra Sigurjón á Kirkjubæ samdi vísu, þegar þorpið var að myndast á ásnum fyrir ofan Egilsstaða túnin, nokkrum árum fyrr;

Glatt er á Gálgaás,

Gróa á hverjum bás,

það er nú þjóðlegur staður,

engin af öðrum ber,

efalaust þaðan fer,

til andskotans annar hver maður.

Síðar byggðust túnin við Búbót þar sem nú eru Vellir og Traðir.  Svona hefur eitt hverfið af öðru flækt málið s.s. Einbúblá, Skógar, Vangar, Gerði, Selbrekka, Votihvammur, og Guð má vita hvað.

Þó svo að ég hafi hleypt heimdraganum upp úr tvítugu fór ég ekki það langt í burtu að ég rataði ekki til baka. Árið leið aldrei án þess að ég kæmi í Egilsstaði, oft til að taka þátt í því að byggja hús. Eins fór ég ekki að heiman til annars en að byggja hús og voru þær ferðir allar farnar til að geta fundið mig heima. Svo kom að því að ég flutti á bernskustöðvarnar aftur og endaði þá út úr mynd, ef svo má segja, því í Útgarði varð okkar heimili. Núna þegar gráu hárunum fjölgar sem fljóta að feigðar ósi, og þó svo að út um gluggann minn séu Hæðin, kirkjan og Gálgakletturinn á ská á móti, þá velti ég því fyrir mér hvort ég sé orðinn að þorpara eða fölnandi fífli lengst úti á túni. Sem eigi jafnvel eftir að svífa út yfir hérað í sunnan blænum sem dúnmjúk biðukolla í vangveltum um það hvort ég hafi náð þeim áfanga að eiga heima á ská á móti sjálfum mér. 

En í tilefni dagsins býð ég upp á annarskonar flugferð, frá Egilsstaðaflugvelli. Flogið verður inn yfir Fljótið á Snæfell, gægst er inn í Skriðdal, síðan út Velli og yfir Egilsstaði. Þetta er hluti þess útsýnis sem er úr stofuglugganum mínum Útgarðinum. Ég hefði viljað bæta við uppáhalds fjalli bernskuáranna sem tilheyrði reyndar ekki útsýninu á hæðinni, en blasir við í Útgarði. En þar sem ekki hefur náðst samkomulag við hrafnana, eins og tókst í denn, um fjaðrir til að fljúga vængjum þöndum fyrir framan Skagafellið, er boðið í þetta útsýnisflug með lánsfjöðrum frá Stebbi Scheving, eins og allt í þessum pistli enda vænlegast að skreyti sig með annarra fjöðrum. En Stebbi er potturinn og pannan á TF-KHB sem er nú það eina sem ber skammstöfun þess fyrirtækis sem átti mikinn þátt í því að Egilsstaðir byggðust sem bær. Við æskufélagarnir ræðu ýmislegt annað en húsbyggingar í svona flugferð, en það verður bara að loka eyrunum fyrir því.