Magnús Sigurðsson

5.9.2020 | 07:48

Svartidauði í sparifötum

„Þeir deyja ungir sem guðirnir elska, þannig að þú þarft ekki að hafa nokkrar áhyggjur“ sagði Óskar sundkennari á Laugum, vatnsgreiddur á bakkanum eftir að hafa hent mér út í djúpa endann, þegar ég hafði sagt honum að ég væri ósyndur. Þannig var að þegar ég kom sextán ára gamall í Lauga taldi ég rétt að upplýsa sundkennarann um að ég væri ósyndur eftir uppeldisárin.

Það má segja að sama hafi átt við um algebruna og sundið þegar ég komst að því að eina leiðin til að finna óþekkta stærð væri að kasta sér út í djúpu endann eftir þeirri þekktu og komast að bakkanum. En efir það gátu skólastjórnendur á Laugum ekki haft mig lengur, enda hafði ég komist upp á lag með að drekka brennivín strax á æskuárunum svika-, hjálpar- og stjórnlaust áður en í Lauga kom.

Því hefur flogið fyrir hér á síðunni að ég hafi prísað mig sælan að hafa sloppið við lokaritgerðina og er þá blessuðu brennivíninu stundum þakkað fyrir að síðuhafi lenti ekki í bókhaldinu. Enda hvernig á annað að vera hjá manni sem veit að tveir plús tveir þurfa ekki að vera fjórir frekar en honum sýnist.

Því verður seint neitaða að það var ekki vegna staðfestu heldur hundaheppni að ævistarfið hefur einkennst af leikjum bernskunnar. Halda mætti að það að hverfa úr skóla til að stunda byggingavinnu væri kjörin leið til að fjármagna fyllerí, en svo er ekki.

Ég ætla samt ekki að draga dul á að brennivínið réði lögum og lofum í mínu lífi strax á unglingsárum, svo rækilega að strax um 17 ára aldurinn reyndu bæði móðir mín og föðurbróðir að koma mér til að leita aðstoðar.

Það var svo ekki fyrr en ári eftir að móðir mín kvaddi þennan heim að ég lét af þeirri áeggjan verða og fór í afvötnun á Silungapoll og þaðan í meðferð á Sogn. Þá var ég nýlega 19 ára, og fór mest allur veturinn 1980 í það að viðurkenna vanmáttinn gagnvart áfengi.

Árin á eftir voru fallvölt því að ég átti mjög svo erfitt með að sættast við æðri mátt. Það má segja að ég hafi aðeins tekið fyrsta skrefið með því að viðurkenna vanmáttinn og að mér væri orðið um megn að stjórna eigin lífi. Mörgum föllum og árum seinna, kynntist ég henni Matthildi minni og varð ljóst að ef þau kynni ættu að endast þá yrði ég að viðurkenna fleira en vanmáttinn.

Hugleiðinguna fyrir neðan, um hversu skaðlegur Svartidauði getur verið, setti ég hér á síðuna fyrir rúmum 3 árum síðan og endurbirti nú í gúrkutíð pestarfársins, sem hefur sett hömlur á flest annað en opnunartíma vínbúða.

Hversu oft hefur einhver sem þú þekkir orðið ölvaður og hagað sér á þann hátt sem ekki var von á? hækkað róminn óvanalega mikið við að upphefja eigið ágæti, jafnvel beitt ofbeldi, gert sig sekan um kynferðislegt lauslæti, orðið valdur af eyðileggingu á eignum, eða staðið að einhverjum öðrum neikvæðum aðgerðum sem ekki eru viðkomandi eðlislægar?

Hugleiddu þetta í augnablik - eins hvort þetta eigi eitthvað skylt við birtingarmyndir heilsteypts persónuleika, kærleika eða jákvæðni? - Samfélagið viðurkennir áfengi sem félagslega jákvætt hjálparmeðal og þar með væntanlega birtingamyndir þess, jafnvel þó það þurfi stundum að nota afsakanir á við; hann eða hún gat nú lítið að þessu gert sökum ölvunar.

Þetta sama samfélag telur sjálfsagt að gera einstaklingnum erfitt fyrir við að skaða sjálfa sig og aðra með tóbaksreykingum þar sem fólk hittist á almannafæri. Þó svo að fylgifiskar tóbaks séu ekki sambærilegir, þá eru þær saklausar hjá andsetningu persónuleikans. Það er t.d. óþekkt að einhver hafi tapað sér við að reykja pakka af sígarettum og hafi af þess völdum gengið í skrokk á öðrum, splundrað heimili eða drepið mann.

Þrátt fyrir að áfengi hafi fylgt manninum í gegnum aldirnar þá hefur almenningur sennilega aldrei verið fjær því að fá haldbærar skýringar á þeim andlegu afleiðingum sem neysla þess veldur. Skaðsemi áfengis á mannsandann getur verið djöfulleg og ætti því að vera opinberlega viðurkennt að orsakanna er að leita í ósýnilegum andaheimi, - en það er ekki svo í heimi nútíma efnishyggju.

Til að átta sig á hvers konar öfl er við að eiga er rétt að skoða merkingu orða sem höfð eru yfir áfengi, s.s. brennivín, vínandi (spíritus), alkóhól osfv. Þarna er um líkingamál að ræða, sem á m.a. að höfða til lífsins vatns, að mestu ættað úr gullgerðarlist.

Það mætti ætla að orðið vínandi skýrði sig að fullu sjálft í því samhengi þegar talað er um huga, líkama og sál. Með skírskotun til þess að andinn sé sá hluti þeirrar þrenningar sem samsvari sálinni. Þessari merkingu vínandans hefur þó verið haldið til hlés í vestrænu samfélagi þar sem alkahól er viðurkennd efnafræði til félagslegra nota.

Efnafræðilega skíringin á vínanda er sú að hann sé gerður úr gerjuðum vökva, sem er hitaður og sýður þá áfengið á undan vatninu og myndar gufu. Þegar gufan er leidd í rör og kæld þéttist hún og verður að vökva sem er mun sterkara áfengi en t.d. vín og bjór. Slíkur vökvi fékk latneska heitið spíritus, -vínandi.

Orðið alkóhól er sagt upphaflega dregið af arabíska orðinu "Al-Kuhl" enska afsprengið er „alcohol“. En samkvæmt arabísku er Al-Kuhl eða al-gohul, „andinn yfirtekur holdið“. Alkóhól er, samkvæmt þessari Mið-Austurlensku þjóðtrú, illur andi sem sækist eftir mannsholdi.

Þetta er eftirtektarvert í því ljósi að áfengi er bannað til félagslegrar iðkunnar í flestum Mið-Austurlanda. Í vestrænum ríkjum þykja áfengisbönn bábiljur og hér á landi kallaði ríkið sinn vínanda "Íslenskt Brennivín".

Það fór samt ekki fram hjá þjóðarsálinni um hverskonar anda var að ræða, sem kallaði Brennivín ríkisins umsvifalaust Svartadauða. Eins þekkir þjóðarsálin hugmyndir um að drukkið sé í gegnum einhvern, þegar persónuleiki viðkomandi verður óþekkjanlegur vegna áfengisdrykkju.

Við getum litið svo á að líkaminn sé bústaður hugans, jafnframt því að vera farartæki sálarinnar í efnisheiminum. Hugurinn hefur að geyma persónuleikann sem við staðsetjum okkur með gagnvart öðrum, stundum kallað egó. Sálin er hin æðri vitund sem tengist alheimsorkunni nokkurskonar stýrikerfi huga og líkama í gegnum lífið.

Með eimingu áfengis er kjarna vínanda náð. Með því að setja alkóhól í líkamann þá er þessi andi innbyrtur, sem gerir einstaklinginn berskjaldaðri fyrir nálægum öflum sem mörg hver eru á ósýnilegri tíðni. Þetta telja flestir áhættunnar virði til að losa um félagsleg höft t.d. feimni og stundum er sagt að öl sé innri maður.

En jafnhliða slævir áfengið dómgreind og þegar of mikið er drukkið slokknar á henni og hugurinn dettur út af og til eða jafnvel sofnar. Það sama þarf samt ekki að gerast með líkamann það er hægt að vaknað upp síðar á allt öðrum stað en þeim sem hugurinn hvarf frá, jafnvel frétta af fullu fjöri í aðstæðum sem ekki er kannast við, þetta er stundum kallað blackout, og öl verður annar maður.

Það sem gerist í blakcout er að sá góði andi sem við köllum sál ákveður að yfirgefa partýið vegna þeirrar eitrunar sem hefur orðið á huga og líkama. Orkubrautir sálarinnar eru ekki lengur tengdar líkamanum, ókunnug myrk öfl hafa yfirtekið stýrikerfið og halda partý í blokkinni til að fróa sínum sjálfhverfu hvötum í líkama annars manns burtséð frá hans anda og eðli. Það verður erfiðara eftir því sem þetta gerist oftar fyrir sálina að snúa til baka í óreiðuna og persónuleikinn getur brenglast varanlega.

Efist einhver um að blackout geti haft svo geigvænlegar afleiðingar að jafnvel illir andar taki yfir persónuna þá eru til mýmörg dæmi þess og þarf ekki að fara aftur í tíma Jóns Hreggviðssonar til að finna hliðstæður. Nú á tímum getur andsetning meir að segja orðið svo alger að erfitt getur reynst að finna DNA slóð þess einstaklings sem er andsetinn á vettvangi. Það er örfá ár síðan dómsmál vegna manndráps sýndi þetta svo svo ekki verður um villst.

Til að endurheimta sálu sína verður að endingu það eitt til ráða að leita aðstoðar þeirra sem hafa komist út úr vítahring alkóhólisma með andlegri vakningu. Losa þannig um ógnartök ókunnra afla alkóhólsins hvort sem við köllum þau Svartadauða upp á íslensku eða Al-Kuhl upp á Mið-Austurlenskan máta. Þá verður einungis hægt að viðurkenna vanmátt sinn gegn áfengi og treysta á æðri mátt.

Nú vil ég taka fram að ég tel mig ekki vera fanatískan bindindismann og er ekki að leggja öðrum lífsreglur. En vegna reynslu minnar af áfengi vildi ég reyna að benda á hvað leynist undir spariklæðnaði þeirra myrku afla sem eru fylgifiskar áfengisneyslu.

&nbsp;