Jöklarnir bráðna - lofið vorn drottinn

Það fer mikið fyrir hamfarahlýnun þessi misserin enda gæti hver farið að verða síðastur til að missa ekki af henni ef eitthvað er að marka 30 ára sveifluna sem bent hefur verið á af reynsluboltum í veðurfræði. Það er svolítið sérstakt að sjá Breiðamerkurjökul sérstaklega tilgreindan sem hamfarahlýnunar-dæmi á Sky, því eins nafn og jökulsins ber með sér var þarna gróið land sem hann gekk yfir.

Það er vitað að byggð var víða um landnám þar er jökull gekk síðar yfir og eyddi. Þar á meðal Breiðamörk sem jökullinn var síðar við kenndur. Áður fyrr var byggð undir Breiðamerkurfjalli í A-Skaftafellssýslu sem eyddist undan ágangi jökulsins. Þar stóð bærinn Fjall, landnámsjörð Þórðar Illuga, eða Illuga Fellsgoða. Austar með Breiðamerkurfjalli stóð Breiðamörk sem talin er hafa heitið Breiðá þar á undan þar bjó Kári Sölmundarson sá sem um er getið í Brennunjálssögu. 

Í sumar gerði ég það að gamni mínu að keyra upp undir Breiðumarkarjökul. Það land sem nú er að koma undan jökli er ekki beint búsældarlegt, lítið annað en urð og grjót auk bráðins jökulvatns. En hver veit hvað verður ef hamfarhlýnunin heldur sínu striki, kannski verður þá þarna búsældarlegir landkostir svipaðir og fyrir 1000 árum, eftir 100-150 ár eða svo, en Breiðamörk er talin hafa endanlega horfið undir jökul um 1700.

Það sem vakti þó meiri athygli mína þegar ég fór um Breiðumörk í stórgrýtis urðinni sem gerði gamla Cherokee draghaltan, var skilti sem ég rakst á upp við jökullónið undir Breiðamerkurfjalla. Á þessu skilti var mögnuð saga af lífsbaráttu bænda í Öræfum á 20. öld við Breiðamerkurjökul. Ég ætla að leifa mér að birta hana hér fyrir neðan.

Þann 7. nóvember 1936 voru Sigurður Björnsson á Kvískerjum, þá 19 ára gamall, og Gunnar Þorsteinsson á Hofi, að huga að sauðum í Breiðamerkurfjall. Þá féll á þá snjóflóð. Gunnar lenti í vesturjaðri flóðsins og stöðvaðist fljótlega. Sigurður lenti í miðju flóðsins og barst með því um 200 m niður bratta og grýtta hlíðina og stöðvaðist loks vel skorðaður á hvolfi og í kafi í snjó, 28 m niður í djúpri gjá á milli jökulsins og fjallshlíðarinnar.

Eftir að hafa leitað Sigurðar um stund gekk Gunnar heim að Kvískerjum eftir hjálp, en þangað var þriggja klukkustunda gangur. Sigurðar var leitað án árangurs til miðnættis þann dag, m.a. í gjánni þar sem hann lá. Daginn eftir var maður látinn síga niður í gjána og heyrði hann þá Sigurð syngja sálminn "Lofið vorn drottinn, , ," fullum hálsi.

Sigurður var dreginn upp úr gjánni kaldur og máttfarinn eftir að hafa legið þar í 25 klukkustundir. Hann var bundinn á sleða og fluttur heim að Kvískerjum. Svo heppilega vildi til að Héraðslæknirinn var staddur í Öræfunum þennan dag. 

Nokkru fyrir slysið hafði Sigurður lesið bók um það hvernig haga ætti sér við slíkar aðstæður til að eiga möguleika á að lifa af. Sagt var að menn ættu að reyna að sofna eins fljótt og þeir gætu meðan þeir væru óþreyttir. Þetta gerði Sigurður en þegar hann vaknaði aftur fór hann að syngja sálma sér til hugarhægðar og til að halda á sér hita.

Það varð til þess að leitarmenn heyrðu til hans. Sigurður var vel klæddur í ullarnærföt, en einnig hafði hann troðið jakkann sinn fullann af heyi til að gefa sauðunum. Heyið hefur eflaust hlíft honum í fallinu og einangrað hann gegn kulda á meðan hann beið bjargar.

Hvernig Ísland er að bráðna

Athugasemdir

[Jóhann Elíasson, 10.9.2020 kl. 22:16]

Fyrir það fyrsta þá er þetta lið fast í þeim hjólförum að loftslagsbreytingarnar séu af mannavöldum.  Í þeim "drullupolli" eru VG og krakkaræflar, sem þessir aular eru að verða búnir að hræða líftóruna að mestu leiti úr, með því að telja þeim trú um að heimsendir sé í nánd.   Vísindin á bak við þessa vitleysu eru ekki meiri en það að þetta lið beytir fyrir sig „heilaþvegnum táningsræfli, sem er búin að læra „loftslagsmöntruna“ utanbókar. VITA MENN EKKI AF FÆRSLU SEGULPÓLSINS?  ÞETTA ÞÝÐIR Á MANNAMÁLI AÐ Á ÞESSUM TÍMUM STANDA YFIR "PÓLSKIPTI".  Nú er segulpóllinn staddur í Síberíu og vísindamenn NASA telja að hann endi í Indlandshafi.  Vegna þess að segulpóllinn, var áður en "flakkið" byrjaði, staddur norður af Kanada hefur HLÝNAÐ umtalsvert á norðurslóðum, til dæmis bráðnar Grænlandsjökull mjög hratt en annars staðar hefur kólnað mjög mikið og sem dæmi má nefna að jöklar eru byrjaðir að myndast í Síberíu, þar sem segulpóllinn er staddur þessa stundina. .  Þegar og ef segulpóllin endar í Indlandshafi, verða ýmis þéttbýl svæði í Asíu óbyggileg og mikill flutningur á fólki verður frá þessum svæðum.  HVERNIG TEKUR HEIMSBYGGÐIN Á ÞEIM MÁLUM?  Nú þegar stjórnmálamenn eru búnir að láta ljúga sig fulla um loftslagsbreytingar af mannavöldum og verða búnir að eyða milljörðum í að MOKA OFAN Í SKURÐI og nú ætlar stjórnmálaelítan að ráðast að 6% útblæstri okkar Íslendinga og BANNA innflutning á bílum, sem ganga fyrir JARÐEFNAELDSNEYTI.  Hvernig ætli ástandið hefði orðið á norðurlandi í óveðrinu í desember síðastliðnum ef stór hluti íbúanna hefði verið búinn að skipta yfir í rafmagsbíla?   Þessar breytingar og öfgar í veðurfarinu má rekja beint til þessara breytinga á segulpólnum. "LOFTSLAGSBREYTINGAR AF MANNVÖLDUM" ERU EKKERT ANNAÐ EN "BIG BUSINESS".  En auðvitað afneita þessir aðilar að hlýnun loftslags eigi sér aðrar skýringar en að vera af mannavöldum, svo fastir eru þeir í þessum "loftslagstrúarbrögðum" sínum.  Það er kominn tími til að þetta lið fari að taka hausinn úr ra........ á sér og fara aðeins að sjá hlutina frá öðru sjónarhorni en tommu rörsýninni, sem hefur háð því fram til þessa......

[Magnús Sigurðsson, 11.9.2020 kl. 06:06]

Sæll Jóhann og þakka þér fyrir athugasemdina.

Hvað segulpólinn varðar þá hefur mér verið það ljóst lengi. Sú vitneskja kom til mín eins og fleira með steypunni.

Þannig var að við félagarnir vorum að steypa stjörnu undir útsýnisskífu þar sem armar stjörnunnar áttu að marka höfuðáttirnar.

Auðvitað datt okkur helst í hug að nota kompás til að staðsetja stjörnuna rétt. En viti menn, höfðuð áttirnar stemmdu ekki við kompásinn, og við komumst að því að norður var ekki alveg það sama og kompás norður.

Síðan rakst ég á þetta með að segulpóllinn væri á þessu ferðalagi sem þú tilgreinir, en það var ekki haft eftir "hámenntuðum" vinstri grænum, heldur "ómenntuðum" inúítum, sem höfðu tekið eftir þessu í sínu nærumhverfi.

Þetta hvorutveggja, -segulpóllinn og íslendingasögurnar-, sem segja m.a. frá Breiðumörk, á ekki upp á pallborð medíunnar. Fjölmiðlar birta aldrei af því áberandi fréttir einfaldlega vegna þess að það þjónar ekki möntru kolefnis kirkjunnar.

[Emil Hannes Valgeirsson, 11.9.2020 kl. 13:50]

Það þýðir nú lítið að vera að tala um VG og einhverja krakkaræfla í sambandi við loftslagsbreytingar eins og Jóhann gerir og koma svo með þessa dæmalausu steypu um yfirvofandi pólskipti. Kannski er þar á ferð gamalkunnur ruglingur um að jörðin kollsteypist við pólskipti, sem hún gerir alls ekki. Möndulhalli jarðar sveiflast til á tugþúsundum ára en þar er sáralítið og hefur ekkert með flakk segulpólsins að gera.

[Jóhann Elíasson, 11.9.2020 kl. 15:23]

Emil, það er nokkuð ljóst að þú veist ekki nokkurn skapaðan hlut um þessi mál það er nefnilega málið að segulpólarnir eru hinir RAUNVERULEGU pólar, þeir sem í daglegu tali eru  nefndir Norður- og Suðurpóll eru svokallaðir REIKNAÐIR pólar og það er staðreynd með "flakkið" á segulpólnum og er staðfest af NASA og væri ekki úr vegi að þú kynntir þér aðeins málið áður en þú ferð að tjá þig.......

[Emil Hannes Valgeirsson, 11.9.2020 kl. 15:55]

Það er alveg skýrt og enginn vafi á því að jörðin snýst um möndulpólana og þeir eru nánast stöðugir og umpólast ekki. Segulpólarnir geta hins vegar farið á flakk en það hefur lítil áhrif á hitafar og dýralíf.

[Emil Hannes Valgeirsson, 11.9.2020 kl. 16:09]

Hvaða áhrif hefur umpólun jarðsegulsviðsins á daglegt líf, og hversu hratt gerist hún?

Áhrif umsnúnings á daglegt líf eru varla mikil. Sumar lífverur, allt frá vissum bakteríutegundum og upp í hryggdýr, virðast nota jarðsegulsviðið sér til hjálpar, ásamt öðrum þáttum í umhverfinu, við að rata á ferðum sínum. Væntanlega eru umsnúningarnir svo hægir að þessi dýr geti aðlagað sig að þeim.

https://www.visindavefur.is/svar.php?id=400

[Magnús Sigurðsson, 11.9.2020 kl. 16:10]

Þakka þér innlitið og athugasemdina Emil.

Við skulum ekki gleyma því að steypa er til allra hluta nytsamleg, auk þess að vera fræðandi rétt eins og íslendingasögurnar, eins og ég reyndi að koma inn á varðandi norður og kompásnorður.

Hvort norðurpóllinn með sínu kompásnorðri á eftir að staðnæmast í Síberíu, fara þaðan til baka, eða jafnvel út og suður í Indlandshaf er eitthvað sem engin veit nákvæmlega, frekar en hvort möndulhalli jarðar sveiflist sáralítið til á tugþúsundum ára.

Þess lags vísindi eru fengin úr spálíkönum, rétt eins og loftslagsvísindi kolefniskirkjunnar.

[Emil Hannes Valgeirsson, 11.9.2020 kl. 16:54]

Ekkert að þakka Magnús. 

Vil þó bæta við að möndull jarðar, sá sem jörðin snýst um, liggur alltaf um sömu staði á jörðinni, þ.e. norður- og suðurpól. Hinsvegar sveiflast möndullinn og þar með halli jarðar gagnvart sólu, mjög reglulega fram og til baka á um 40 þúsund árum frá því að vera 22,1 gráða og upp í 24,5 gráður. Núna er hallinn svona mitt á milli eða 23,5 gráður og fer minnkandi með hverju árþúsundi. Þessi hægfara hallabreuting á sinn þátt í loftslagsbreytingum á árþúsundaskala og skýrir meðal annars hvers vegna jöklar hafa farið stækkandi á síðustu árþúsundum, þar til nú þegar skyndilegur viðsnúningur hefur á sér stað í jöklabúskap sem skýrist af nýjum aðstæðum.

[Magnús Sigurðsson, 11.9.2020 kl. 17:57]

Nú ferðu með vísindi Emil, og í þeim er ég ekki beint góður. Það þarf samt engan árþúsundaskala til að geta lesið sögurnar um byggð í landinu. Það hefur t.d. verið skrifuð minningagrein um jökulinn Ok á ca 60 ára fresti, og síðast í fyrra var hann hann jarðsungin af kolefniskirkjunni.

Þróunin passar samt nokkuð vel við 30 ára sveiflu reynsluboltana í veðurfræði. Ég sjálfur á alveg eins von á því að vísindalega hamfaraspálíkanið boði umyfirvofandi ísöld aftur á minni ævi, svona svipað og á árunum upp úr 1980.

[Emil Hannes Valgeirsson, 11.9.2020 kl. 18:48]

Já, svo er vissulega líka ýmsar duttlungafullar smærri sveiflur sem erfiðara er að henda reiður á og einnig að treysta.

[Magnús Sigurðsson, 12.9.2020 kl. 07:47]

Það fer alltaf vel á því að fólk þekki sitt nánasta umhverfi. Íslenskir jöklar hafa stækkað í gegnum þær aldir sem heimildir eru til um byggð í landinu og eru sennileg síst minni nú en um landnám.

Það að nota Breiðamerkurjökul sem rök fyrir hamfarahlýnun er auðveld leið til að koma í veg fyrir að einhverjir í Langtíburtukistan gangi af kolefnistrúnni, enda tiltölulega fáir íbúar heimsins sem lesa íslendingasögurnar.

Hvort jöklar eru stærri eða minni frá einu tímabili til annars, þarf s.s. ekki að vera sérstakt áhyggjuefni, en það má svo sem færa rök fyrir því að aflátsbréf kolefniskirkjunnar, -þau sem seld hafa verið með upprunavottorði hreinnar orku, -gætu lækkað í verði.

Annars verð ég að segja alveg eins og er að ég trúi ekki á kolefniskirkjuna frekar en kóvítið, þess vegna fannst mér sagan af Sigurði á Kvískerjum sérstaklega áhugaverð og laumaði henni með.

[Emil Hannes Valgeirsson, 12.9.2020 kl. 10:15]

Já það er rétt að jöklar voru minni við landnám og fóru síðan stækkandi. Hinsvegar gera sér ekki allir grein fyrir því að fyrir landnám voru jöklar líka að stækka enda voru engir jöklar hér á landi fyrir 6-8 þúsund árum nema á hæstu tindum. Ísaldarjökullin mikli hvarf sem sagt alveg hér á landi uns þeir fóru smám saman að myndast á ný og stækka síðan með hverju árþúsundi (með smá sveiflum inn á milli). Fáir átta sig líka á því að þetta tengist einmitt hægfara sveiflum í möndulhalla jarðar og einnig því á hvaða árstíma jörðin er næst sólu (á okkar árþúsundi er jörðin næst sólu um hávetur en akki að sumarlagi). Sú mikla jöklarýrnun sem verið hefur hér síðustu 100 ár kemur hinsvegar til af allt öðrum ástæðum og mun halda áfram þar til þeir nánast hverfa næstu 200 ár. Hvað sem mönnum finnst um það þá er enginn ástæða til að neita því að þar komi maðurinn mikið við sögu.

[Magnús Sigurðsson, 12.9.2020 kl. 10:54]

Maðurinn gæti allt eins verið peð í sögu jökla jarðar, rétt eins og risaeðlurnar. 

Sú sóun sem felst í reiknikúnstum hagvaxtarins má missa sig, en hvort skattheimta og aflátsbréf eru leiðin til þess er ég ekki trúaður á frekar en galdra nornina á kústinum.

Fólkið sem flandrast um heiminn með kolefnisporið aftan úr rassgatinu til að hafa vit fyrir öðrum ætti fyrst og síðast að líta í eigin barm. 

[Hörður Þormar, 12.9.2020 kl. 16:02]

Ég vil benda þeim, sem telja sig ekki vita allt um  loftslagsmál, á skemmtilegan fyrirlestur danska jöklafræðingsins, Jörgen Peder Steffensen, sem hann hélt fyrir nokkrum árum. Hér er stutt viðtal við JPS:                 Rats Inside the Experiment: What Ice Cores say about Abrupt Climate Change               

[Halldór Jónsson, 12.9.2020 kl. 16:48]

Hvað orsakði þá hlýnun jarðar sem hafði skipt Vatnajökli í tvennt við landnám og nefndist hann þá Klofajökull og lá þá þjóðbraut milli hlutanna um hann miðjan.

[Hörður Þormar, 12.9.2020 kl. 16:57]

Halldór, ég mæli með að þú lesir þennan pistil:Klofajökull var aldrei klofinn

[Magnús Sigurðsson, 12.9.2020 kl. 20:21]

Þakka ykkur fyrir athugasemdirnar Hörður og Halldór, og mjög svo áhugaveða tengla Hörður. Gröfin í videóinu hjá Jörgen danska sýna vel hve sveiflótt veðurfarið hefur verið, og skjót umskipti, jafnvel þó svo að maðurinn sé ekki talin hafa valdið því með sínu "kolefnisspori".

Hversvegna Klofajökull? Það er nokkuð ljóst að um landnám hefur jafnvel verið hlýrra á Íslandi en nú á tímum hamfarahlýnunar. Þó svo að vitnað sé í 16. aldar mennina Eggert Ólafsson, Bjarna Pálsson og Svein Pálsson, þá er þar um að ræða spegúlasjónir síns tíma. Þeir gætu einfaldlega hafað átt mjög erfitt með að trúa því að svo mikla breytingar hafi orðið og verið að finna sennilegri skýringar á nafninu. Orðið klofa-jökull bendir jú til klofins jökuls.

Það er margt í kringum Vatnajökul sem hefur orsakað hamfarir gegnum tíðina, má þar t.d. benda á nafnið Öræfi sem kom á eftir nafninu Litla-Hérað, en sumir telja að um 600 manna sveit hafi lagst í auðn á einum degi árið 1362, ekki bara það, þar hafi jafnvel farist maður og mús þann dag.

Ein af helstu höfðingja ættum landsins var kennd við Svínafell og virðist Svínfellingum ekki hafa verið skotaskuld að ferðast vídd og breitt um landið á söguöld. En öðruvísi var með Öræfinga sem ekki komust lönd né strönd nema með harmkvælum fyrr en 1967, þegar brú kom yfir Jökulsárlón á Breiðamerkursandi í austur og 1974 þegar brú var opnuð yfir Skeiðará í vestur.

Við höfum sem betur fer skráðar sagnir og tungumálið til að rekja okkur aftur í tímann. Það hafa engir mér vitanlega komið með þær skýringar að Breiðamörk hafi með eitthvað annað að gera en það sem orðið sjálft segir, jafnvel þó svo að jökull hafi farið yfir mörkina.

[Magnús Sigurðsson, 13.9.2020 kl. 06:42]

Hef ruglast í ríminu í athugasemdinni hér að ofan þar sem ég tel Eggert Ólafsson, Bjarna Pálsson og Svein Pálsson til 16. aldar manna. Þeir tilheyrðu 18. öldinni, og biðst ég forláts á því rugli.

[Emil Hannes Valgeirsson, 13.9.2020 kl. 11:37]

Ef Vatnajökull var í tveimur hlutum er menn sáu hann fyrst, hvers vegna var hann þá ekki skýrður tveimur nöfnum í stað þess að skýra hann einu nafni sem vísar til klofins jökuls. Gátu menn vitað að hann hafi verið í heilu lagi áður - hafi hann þá verið það? Er ekki bara líklegast að nfnið Klofajökull sé dregið af allt öðru en gegnumklofnum jökli.

[Magnús Sigurðsson, 13.9.2020 kl. 15:16]

Þetta er ágætis spurning hjá þér Emil. Kannski hefur Vatnajökull þá bara verið smá snjóskafl sem bungu Bárður klofaðist yfir og nafnið Öræfi orðið til á Héraði höfðingjanna í Svínafelli eftir að ekki var lengur hægt að klofast yfir skaflinn.

[Arnar (IP-tala skráð) 14.9.2020 kl. 12:41]

Hvað eruð þið að hafa áhyggjur af þessu

Við verðum allir löngu dauðir áður en allt fer í vitleysu....nú eða ekki! :)

[Ómar Geirsson, 15.9.2020 kl. 13:42]

Takk fyrir góðan pistil Magnús og sem og skemmtilegar umræður félagar.

Það er rétt Magnús að steypan kenni manni margt, og er ekki síðri vísindi en mörg önnur sem kennd eru í æðri skólum.

Og við erum sammála um þessa steypu;

"Sú sóun sem felst í reiknikúnstum hagvaxtarins má missa sig, en hvort skattheimta og aflátsbréf eru leiðin til þess er ég ekki trúaður á frekar en galdra nornina á kústinum.".

En reiknikúnstir þess í neðra er reyndar enginn mælikvarði á eitt eða neitt, loftslagsbreytingar eru risavaxið verkefni sem mannsandinn mun kljást við eins og allt annað.  Það er takast á við sinn þátt enda það verkefni hvort sem er á sama meiði og það verkefni okkar að eyða drullunni áður en hún eyðir okkur.

Það sem ég óttast er upplausnin sem verður áður menn ná sátt um að einhenda sér í verkefnið.

En við þurfum að ég held ekki loftslagsbreytingar til þess, sé ekki alveg hvernig auðræði Örfárri haldi eftir kóvid faraldurinn, stærðargráðan er slík að breiðu bök almúgans, sérstaklega í fátækari löndum, munum bogna og síðan brotna ef það á enn einu sinni að senda þeim reikninginn, á meðan auðurinn er ósnertanlegur.

En þetta er náttúrulega líka bölvuð steypa eins og margt annað.

Annars sólarkveðjur úr neðra.