Ég legg metnað minn í það að míga úti

Það fer ekki yfirleitt ekki mikið fyrir lýsingum af því hvernig salernisferðum var háttað fyrr á tíð og mætti jafnvel ætla að Iss, piss og pelamál púðursykur og króna. Þegar mér er mikið mál pissa ég bara í skóna, -hafi verið lenskan.

Samt má víða finna lýsingar á því hvar hlandforinni var fyrirkomið heima við bæ, og að koppar hafi verið undir rúmum gömlu baðstofunnar. Stærri stykki má ætla að hafi oftast verið gerð í fjósflórinn enda oft innangengt úr bæ í fjós, ef baðstofan var þá ekki yfir fjósinu sjálfu svo mætti notast við ylinn frá kúnum.

Karlmenn hafa líklega flestir lagt metnað sinn í að míga úti rétt eins og segir í Stuðmannaslagaranum, þó svo að kvenfólk hafi frekar kosið fjósið. Ólíku hefur verið saman að jafna við glæsileg salerni nútímans. Nokkrar lýsingar má þó finna á því í rituðu máli hvernig fólk sinnti kalli náttúrunnar fyrir daga nútíma salernis.

Húsaröðin austur að hlaðinu var þá þessi: Syðst austurhlið baðstofunnar, torfveggur og torfþekja, með fjórum gluggum niðri og fjórum uppi, þá bæjardyraþil með dyrahurð og litlum glugga yfir, og loks skemmuþil með tveimur gluggum niðri og einum uppi. Á bak við og vestan við þessi þrjú hús var svo búr, eldhús og fjós, og innangengt í öll frá vesturenda bæjardyra. Voru það hlunnindi fyrir mjaltakonur á vetrum að þurfa ekki út til mjalta, og fyrir alla yfirleitt að hafa innangengt á náðhúsið. En það var fjósflórinn. Þannig var þessu fyrir komið um allt Hérað, eða víðast. (Um húsaskipan í Þingmúla 1891 - Endurminningar sr Magnúsar Blöndal II bindi)

Þrír strompar voru á eldhúsinu, og safnaðist sjaldan mikill reykur í það, en sótleki var oft til óþæginda. Í gegnum norðurvegginn var trérenna. Í hana var helt skólpi úr bænum út í hlandforina, sem var norðan undir eldhúsveggnum. Þótt rennan væri lokuð með hlera, kom stundum óþægileg lykt um hana inn í eldhúsið og bæinn allan, einkum ef norðanátt var í aðsigi, var hún nokkurn veginn öruggur veðurviti. Í eldhúsinu stóð kerald eitt mikið og fornt, svo engin vissi aldur þess. Í það var safnað öllu þvagi, sem til féllst á nóttum til ullarþvottar á vorin. (Innanbæjarlýsing Norðlenskt sveitarheimili í upphafi 20. aldar - Steindór Steindórsson frá Hlöðum)

Lýsingin að norðan á við gamla hlóðaeldhúsið, sem þá orðið var aðallega notað til að baka brauð, sláturgerðar og stórþvotta. Nýrra eldhús var komið til sögunnar á þessum tíma til daglegra nota, sem var gengt gamla eldhúsinu og var með eldavél kynntri mó og taði.

Það er farið að glitta í nútímann fyrir um hundrað árum síðan á norðlenska sveitarheimilinu, þegar sagt er frá hvernig hlandforin var breidd á túnið: Sóðalegasta og á ýmsan hátt erfiðasta vorverkið var að koma forinni á túnið. Norðurundir bænum var allstór safnþró, steinsteypt. Lá renna í hana úr gamla eldhúsinu, og var hellt í hana allskonar skólpi. Salerni var einnig yfir þrónni, og í hana var fleygt ýmsu rusli sem rotnað gat. Var hún nær full á hverju vori. 

Ekki er lýsingin gleggri en svo að erfitt er áð átta sig á hvort um postulínssalerni hefur verið að ræða eða kamar, sem hefur verið gengið í utanhúss, eins og víða var orðin lenska í höfuðstaðnum.

Ég legg metnað minn í að míga úti sungu Stuðmenn. Einhver tíma heyrði ég af manni sem ég þekkti, sem hefði átt lengi erfitt með að míga inn í miðju húsi, þó svo að þar væri hefðbundið prívat postulínsklósett.

Nú á dögum hefur femínisminn komið metnaði kalmannsins í fjósið, ef svo má segja. Þeim verði hált á haldforinni, sem verði á að míga úti, jafnvel þó svo að það sé torgi í landnámi Ingólfs, kenndu við sjálfan fyrsta landnámsmanninn.

Iss, piss og pelamál púðursykur og króna komi sér því betur, ef karlmanni verður mikið mál. Svo mikil hefur framförin orðið á innan við öld.

Athugasemdir

[Þorsteinn Briem, 3.4.2022 kl. 10:29]

15.5.2015:

"Óhætt er að segja að [mörlenska] sjampóið sem búið er til úr kúa­hlandi hafi vakið at­hygli. Á síðustu dög­um hafa marg­ir af helstu fjöl­miðlum heims tekið það fyr­ir og virðast flest­ir jafn undr­andi á upp­finn­ing­unni.

Mbl fjallaði á dög­un­um um sjampóið sem búið er til úr kúa­hlandi sam­kvæmt gam­alli hefð en áður fyrr var það þekkt fegr­un­ar­ráð að baða hárið upp úr hlandi [keytu] til að fá góðan gljáa."

Mörlenskt hland-sjampó vekur athygli úti um allar heimsins hlandkoppagrundir

[Þorsteinn Briem, 3.4.2022 kl. 10:46]

"Áður var það siður, að minsta kosti sumstaðar, að karlar báru koppana sína út í slægjuna og brýndu upp úr þeim; þótti bíta eptir því betur sem keitan var stækari."

Sagnaþættir - Hannes Þorsteinsson 1860-1935

[Magnús Sigurðsson, 3.4.2022 kl. 11:11]

Sæll Steini þú bendir bæði á mikil vísindi og verðmæti sem fara nú forgörðum.

Töfrar kúahlandsins voru þó þekktir hjá kvenþjóðinni á mínum ungdómasárum, þó svo að ég þekki enga sem lét á það reyna.

Kannski hefur svona brilljant hárþvottur, sem vísindamenn gera sér mat úr nú á dögum, uppgötvast óvænt við fjós flórinn fyrir margt löngu síðan.

Nafni minn sálarháski hefði sennilega slegið öllum við, þar á meðal Farmalnum, ef hann hefði bæði verið með koppinn og laxerolíuna samtímis úti á túni. 

[Grímur Kjartansson, 3.4.2022 kl. 21:26]

Svo er þeir að míga út fyrir
konurnar hjá Reykjavíkurborg verða að þola það (kynlaus klósett)
að sumir virðast ómögulega geta beint bununni í skálina
og virðast uppteknir að horfa á eitthvað sniðugt í símanum
miðað við hlandsletturnar upp um alla veggi

[Magnús Sigurðsson, 4.4.2022 kl. 05:48]

Já Grímur, þetta bununa og skálina er ekki ólíklegt að sé símanum að kenna. Þessu þurfa femínistabullurnar hjá borginni að gera sér grein fyrir.

Annars áttu strákar það til að keppa um hver gæti mígið hæðst og var þá veggur notaður til mælinga.

Annars þurfti ekki alltaf stráka til að svona keppni færi fram, fullorðnir áttu líka til að keppa sín á milli.

Gantast var með það á Djúpavogi fyrir æva löngu, að presturinn hefði yfirgefið staðinn eftir að hafa farið illa út úr svona keppni.