Magnús Sigurðsson

12.5.2024 | 05:46

Íslandsvinir

Stundum, -þegar ég verð dapur, -segi ég við hana Matthildi mína að við séum að daga uppi eins og náttröll í eigin landi, rammflækt í rafmagngirðingum og öðru rusli. Þetta kemur helst til þegar við zikk zökkum þjóðveginn innan um túristana, -upp til heiða og niður til fjarða.

Hún með lopa á tifandi prjónunum og ég gónandi út um hliðarrúðuna eftir stað til að stoppa. Eftir því sem sveitin verður eyðilegri í kyrrð og fuglasöng, þá þéttast rafmagngirðingarnar, -og eftir því sem fjörðurinn verður sléttari í lognstyllunni þá verða laxeldiskvíarnar meira áberandi á spegli hafsins.

Flestir myndu ætla að þessar girðingar séu til að halda rollunum frá þjóðveginum og fiski í kvíunum. En svo þarf ekki að vera, lítið er orðið um sauðfé á landinu bláa, enda ver ullin rollurnar fyrir rafmagni. Og laxinn er á heljarþröm í kvíunum, ef ekki dauður eftir enn eina neyðarslátrunina. Ég hef grun um að rafmagnsgirðingin sé til að halda fólki á veginum og kvíarnar séu til að halda öllum firðinum.

Þessi girðingavinna hefur margfaldast með tilkomi hinna svo kölluðu Íslandsvina. Eru dæmi þess að dalir og annes haf verið afgirt með með rafmagni, keðju og hengilás. Einn Íslandsvinurinn var reyndar svo klókur að breyta þjóðveginum inn dalinn í bílastæði við veiðihús og merkti sem einkastæði á skilti með mynd af dráttarbíl. Nú hyggst hann hefja hamfaraórækt í dalnum með erlendum trjágróðri, sem á að verða villta norður Atlantshafs laxastofninum til afdreps og yndisauka.

Á sumardaginn fyrsta héldum við Matthildur mín okkur samt á Sólhól sem áður stóð á Kömbum á Kambanesi. Okkur datt í hug, á milli þess sem við horfðum út á hafið bláa hafið af sólpallinum, að keyra yfir á Kambanes og skoða neðstu hæðina á Sólhól, sem stendur enn steinsteypt við fjöruna á Kömbum, eftir að húsinu var fleytt yfir fjörðinn fyrir 80 árum síðan. Nú er allt Kambanesið komið í eigu Rússa og keðja með hengilás þverar þjóðveginn út á nesið með rafmagnsgirðingum meðfram, og skilti sem á stendur privat.

Heiðardalurinn í Mýrdalshreppi hefur verið um langan tíma lokaður. En í kóvítinu 2020 fékk Svissneski Íslandsvinurinn vegagerð ríkisins til að hefla þjóðveginn um dalinn, og rétt á meðan var hengilásinn opinn. Við Matthildur röngluðum þangað, -en þar var ekki lengur mikið að sjá annað en fagra náttúru og dalakyrrð - ásamt ævafornri fjárrétt, önnur ummerki um búsetu í dalnum frá landnámi var að mestu búið að afmá.

Við rönglum samt oftast af Héraðinu yfir Öxi zikk zakk niður í okkar fyrr um heimabyggð við Berufjörðinn, sem um árabil hefur verið alsettur flotkvíum IceFishFarm, ásýndar eins og opin holræsi með lellanum fljótandi á í gamla daga. Fyrir stuttu heyrði ég af því að forvitnast hefði verið um hvort flotkvíar, sem ekki væru í notkun, yrðu fjarlægðar af fyrrum fiskibleyðum smábáta. Svarið var skýrt og skorinort, að það stæði ekki til, enda kvíarnar með leyfi og í fullum rétti á fjörðum til margra ára í viðbót, og verða það líklegast til eilífðarnóns ef fer sem horfir.

Í mörg ár höfum við ekki komist svo langt að rangla alla leið suður, hvað þá utanlands. En mér skilst að á Hellisheiðinni sé búið að setja upp Carbfixuð Climeworksver á nýsköpunarstyrkjum frá Evrópusambandi, þar sem Davos dúkkur í gulum verkfræðinga vestum með hvíta hjálma á kollinum trítla glaðhlakkalegar um hlaðvarpann rétt eins og hverjar aðrar landnámshænur.

Hvort til stendur að afgirða carbfixaða climetverkið með rafmagnsgirðingu eða hamfaraórækt til að hefta aðgengi mörlandans hefur ekki enn komið fram í fréttum. Opið hlið verður allavega til útlanda svo megi flytja óloftið þaðan á kútum til gereyðingar á íslenskum láði og legi, alheims loftslaginu til hreinnar blessunar með endurnýtanlegri íslenskri orku í öllum orkuskortinum.

Innan skamms munu litlu lukkutr0llin við Austurvöll afhenda firðina formlega Norskum fjárfestum. Það er nokkuð vist að ef gjöfin veldur gjaldþroti þá verður það ekki fjárfestunum að kenna, hvað þá þeirra að hreinsa firðina. Frekar en það hefur verið erlendu auðrónanna að taka niður rafmagnsgirðingar eða hefla þjóðvegi innan þeirra - kannski geta verkfræði púturnar sótt um nýsköpunarstyrk til ESB, -hver veit.

Já er það nema von að við gömlu brýnin upplifum okkur sem viðundur í öllum herlegheitunum. Á okkar ungdóms árum var talað um Ísland fyrir Íslendinga, að þjóðin þyrfti að brauðfæða sig sjálf og land í byggð. Ekki það að fólk færi þá vaðandi yfir ræktarland annarra, eða um hrjóstur án leyfis landeigenda. En í þá tíð var landeigandinn bóndi, búsettur við þjóðveginn og hægt að ná af honum tali.

Á þeim árum var fólk ekki snjallvætt og vissi hvorki af Víði hlíði né Skógarhlíðinni, því þótti það heyra öryggi til að land væri í byggð þegar nátttröll kæmu af fjöllum og var dæmisagan um bíltjakkinn því til staðfestu.

Sú dæmisaga var á þann veg að dekk hafði sprungið hjá ferðalangi upp á heiði og þegar hann ætlaði að skipta um dekkið þá vantaði tjakkinn í bílinn. Hann vissi af bæ við rætur heiðarinnar og ákvað að ganga þangað og fá lánaðan tjakk.

Á göngunni mundi hann eftir því að bóndinn á bænum var talin bæði ógreiðvikinn og ágjarn. Ferðalangurinn fór að hugsa um það hvað það myndi kosta hann að fá tjakkinn lánaðan og komst að þeirri niðurstöðu að sennilega myndi það kosta hann meira en aleiguna.

Hann bankað samt upp á bænum og þegar bóndinn kom til dyra öskraði hann framan í bóndann, að hann gæti bara átt sinn helvítis tjakk sjálfur, áður en hann strunsaði áfram til næsta bæjar. Nú er enn lengra að fara hvort sem það er til að fá tjakk, -eða leyfi til að skoða snjallvætt Ísland.

Dæmi eru þess að það þurfi að kaupa sig inn á Old Traffort til hitta landlortinn til að spyrja um leyfi svo skoða megi heilu landshlutana og alls ekki víst að nokkur skilningur sé á því þó eitthvert nátttröllið öskri í öllum fagnaðarlátunum þar; -þú getur átt þinn helvítis tjakk sjálfur.

&nbsp;