Hafnarnes.

 

Seinnihluta vikunnar dvaldi ég í Sólhól "sælureitnum við sjóinn" á Stöðvarfirði. Einn er sá staður sem ég ef keyrt framhjá í áratugi og alltaf ætlað mér að skoða en það er Hafnarnes við sunnanverðan Fáskrúðsfjörð. Núna gaf ég mér tíma til þess og varð svo heillaður að ég fór þangað tvo daga í röð. Myndir frá freðinni fá finna í albúminu Hafnarnes hérna á síðunni. 

Það er Franski spítalinn sem er helsta kennileitið á Hafnarnesi, stórt, hrörlegt og draugalegt hús nálægt þjóðveginum. Það er dulmögnun þessa húss sem vakti áhuga minn á Hafnarnesi, ekki síst þegar ég hef verið á ferð að kvöld eða næturlagi og tunglið hefur glampað á sjávarfletinum aftan við húsið.

Franski spítalinn stóð áður á Fáskrúðsfirði og var byggður af frökkum fyrir franska sjómenn. Ég er helst á að Franskur spítali, alveg eins og sá á Hafnarnesi sé við Lindargötuna í Reykjavík. Sá á Hafnarnesi var fluttur frá Fáskrúðsfirði, til stóð að nota hann sem skóla fyrir þorpið á Hafnarnesi. Eins hef ég heyrt að þetta mun hafa verið eitt fyrst fjölbýlishúsið á Austurlandi.

Það er eitthvað magnað við þetta stóra hús, eitthvað sem dregur mann að því. Bæði getur það verið byggingarlagið og staðsetningin. Eins er ég alveg viss um að eitthvað dularfullt er við norðari hluta hússins. Þegar ég kom þar heyrði ég hljóð sem líktist nið sem ég man eftir að gat heyrst frá gömlu símalínunum í sveitinni. Ég sá rafmagnslínu skammt fyrir neðan húsið og taldi að hljóðið kæmi þaðan en þegar ég var komin þangað heyrði ég hljóðið ekki lengur. Daginn eftir fór ég á sama stað og heyrði niðinn auk þess sem í sólinni hafði suðið í fiskiflugunum bætast við frá því í þokunni daginn áður.

En þó að þetta stóra hús sé helsta kennileitið við Hafnarnes sem sjáanlegt er í dag þá er saga staðarins mun stærri og merkilegri en saga þessa húss ein og sér. Á Hafnarnesi reis upp sjávarþorp á 19. öld. Byggðin stóð með blóma fram á stríðsárin síðari, en þá fór að fækka fólki og dó byggðin út að lokum um 1970. Fyrri hluta 20. aldar urðu íbúarnir á annað hundrað samkvæmt heimildum í Sveitir og jarðir í Múlaþingi.

Enn standa uppi nokkur hús að Hafnarnesi og það sem meira er að enn er hægt að sjá hvar flest húsin stóðu. Húsnöfnin hafa verið merkt við rústir þeirra og kemur það skemmtilega á óvart hvað þarna hefur staðið stórt og þéttbýlt þorp.  Leifar af steinsteyptum bryggjukanti og sjóhúsum eru neðst í byggðinni innan við tangann. 

Það er vel þess virði að skoða þetta þorp áður en ummerkin um það hverfa að fullu og öllu. Eins fannst mér það áhugvert að hugleiða að þarna var stunduð sjósókn og sjálfþurftarbúskapur langt fram á 20. öldina. Mér flaug í hug, þegar ég rölti á milli húsarústanna, að lífið þarna hlyti að hafa verið notalegt með gaggið í múkkanum í klettunum fyrir ofan, úúúið í kollunum á sjónum og söng farfuglanna í sinuvöxnum túnunum.