Hvað gerir Cocoa Puffs kynslóðin nú ?

Varla verður þetta talið til Lucky Charms fyrir ESB, -eða hvað?

Skyldi hún kannski fara fram á að EES samningurinn verði tekinn upp, -eða jafnvel sagt upp?

Mér segir svo hugur að ekkert verði aðhafist. Coco Puffs kynslóðin er nefnilega sú kynslóð Íslandssögunnar sem hefur gengið hvað lengst í að afsala sér fullveldi og yfirráðarétti yfir sjálfri sér.

Cocoa Puffs og Lucky Charms af íslenskum markaði

Er markmiðið að rýma til á hjúkrunarheimilum ?

AstraZeneca hefur verið eitt umdeildasta bóluefnið við kóvítinu. Upphaflega þótti það ekki veita nægilega vörn, þannig að rétt þótti að hlífa eldra fólki við því görótta glundri.

Fram kom á upp­lýs­inga­fundi al­manna­varna (4. febrúar samkvæmt mbl) að bólu­efni frá AstraZeneca yrði ein­göngu fyr­ir fólk sem er yngra en 65 ára.

Von væri á 14 þúsund skömmt­um af bólu­efni frá AstraZeneca inn­an skamms. Einnig kom fram hjá sótt­varna­lækni að um 74 þúsund skammt­ar bærust fyr­ir mánaðamót­in mars-apríl. Þá kom fram að fólk muni ekki geta valið sér bólu­efni.

Eftir að hafa stöðvað bólusetningu vegna aukaverkana, s.s. gruns um blóðtappa hjá yngra fólki, hefur nú verið ákveðið að 70 ára og eldri verði bólusett með AstraZeneca birgðunum sem ríkisstjórnin festi kaup á, -er nema von að spurt sé; er markmiðið að rýma til á hjúkrunarheimilunum?

Lyfjastofnun Evrópu ósammála íslenskum yfirvöldum

Nú má aftur sjá buðlunga

Mér varð það á orði við pólskan vinnufélaga, þar sem við vorum á ferð núna í vikunni, að þjóðin í þessu landi ætti eftir að þurfa aðstoð þeirra austantjaldanna við að skeina sig. Það yrði ekki bara sorpið sem austantjaldurinn þyrfti að sjá um að frakta til Kína.

Það fór ekki hjá því að það rynni á mig söknuður við að keyra Vellina endilanga, -mína bernsku sveit, og sjá þar því sem næst engan búskap lengur. Síberíulerki og Alaskaösp skyggja á því sem næst allt útsýni æskunnar, og þó svo búið sé á bæjunum bak við trén veit ég að á þeim flestum er í mesta lagi nokkrir hestar fyrir sportið.

Öðruvísi mér áður brá þegar ömmur og afar lögðu allt kapp á að vera sjálfbjarga með grunnþarfir sínar. Þá voru aðstæðurnar aðrar og sjálfur Tíminn, sem færður var í reikning í kaupfélaginu, notaður í skeini. Sennilega eru margir hættir að gera sér grein fyrir hvað þurfti til að eiga skuldlaust til hnífs og skeiðar. Nú er mun meira í það lagt -og jafnvel skuldum safnað- við að ná af sér mörnum.

Eitt vakti þó smá von um aukna sjálfbærni landans. Nú má sjá buðlunga á Völlunum og kannski á eitthvert nýsköpunar séníið eftir að fá Erasmus styrk frá ESB til að framleiða höfundarréttarvarinn skeinipappír með lífstíls útfærðri og kolefnisjafnaðri áttablaða rós fyrir landann, úr trjábolum sem nú hrannast upp á fyrr um túnunum. Og þá mun sennilega þurfa aðstoð austantjaldans við að transporta trjábolunum til Kína.

Farið hefur fé betra kann einhver að segja um rollubúskaparhokrið og Tímann, og fullyrða jafnvel að sauðkindin hafi verið búin að naga það rækilega gat á jarðskorpuna að ekki einu sinni kræklótt hrísla ætti sér viðreisnar von í þeirri holu svo úr mætti gera gluggaumslag hvað þá skeinipappírsrúllu. Í því sambandi vil ég benda á grein sem sr. Sigurðar Gunnarssonar á Hallormastað birti í Norðanfara fyrir u.þ.b. 150 árum síðan. Greinin er með þeim athyglisverðari þegar kemur að afdrifum skóga á Íslandi.

Samt er það svo merkilegt að hún hefur aðeins einu sinni verið endurbirt í heild sinni, en það var í tímaritinu Gletting árið 1994. Þá las ég greinina og þótti hún enn og aftur merkileg núna í vikunni við að sjá buðlunga hrauka á Héraði, sem var sáð til um það leiti þegar greinin var endurbirt í Glettingi. 

En grípum niður í miðbik greinarinnar þar sem Sigurður lýsir því sem hann varð áskynja hjá gömlum mönnum á sínum tíma;  

Skógeyðingin 1755-1785

Sumarið 1755, þegar Katla gaus, sem olli “móðuhallærinu hinu fyrra”. Þá var svo mikill hiti og þyrringur í lofti, að lauf skorpnaði á skógum og grannar limar skrælnuðu og urðu að spreki. Eftir þetta fóru stórskógar hér að visna að ofan og koma í þá uppdráttur, en lágskógur sem hinn hærri skýldi og var græskumeiri, varðist nokkuð betur.

Tóku nú, þegar frá leið, að falla hinir stærri skógar, einkum frá 1770 til 1783. Þá var og óspart gengið á þá og eytt með öllum hætti. Felldu menn trén, stýfðu niður, og færðu í kastgrafir, sem fengust úr 6 til 10 tunnur kola. Og þó hafði eyðilegging mannanna lítið við sem náttúran olli, og féll meiri hluti trjánna sjálfkrafa, sprekaðaði og fúnaði niður í jörðina.

Það voru enn eftir miklir skógar og víða, þegar Síðueldurinn kom upp 1783. Þá bar að nýju mikla ösku yfir Austurland einkum Fljótsdalshérað, sem varð undirrót “móðuhallærisins seinna”. Féll þá næsta vetur nálega allur sauðfénaður á Héraði, en tölvert slórði af í Fjörðunum. Þar gætti öskunnar minna eða hana rigndi þar heldur í grasinu, svo að ekki varð banvænt.

Síðueldasumarið fór eins og fyrr af Kötlugosinu, eða verr, að lauf skorpnaði á skógum og greinar sprekaði af þyrringu í lofti og öskufalli. Nú herti enn meira á fallinu í öllum skógum og féllu þeir upp frá því umvörpum.

Skógar um 1800.

Um næstliðin aldamót og rétt eftir þau voru hér stærri skógar fallnir. Þá lifðu eigi eftir nema hinir smærri, sem lifað höfðu á ýmsum stöðum innan um stór skóginn eða lifnað eftir Síðueldssumarið. Voru þá löndin víða þakin föllnum eikum og viði, sprekuðum og fúnum. Var sumstaðar að líta yfir ása og hlíðar, eins og á ísmöl sæi, þar sólin skein á þessa barkalausu hvítu fnjóska.

Þá var keppst við á vorum og haustum, að færa saman sprekin í buðlunga, bera heim og aka til eldiviðar. Þó meiri hluti hins fallna fúnaði ofan í jörðina, þá entust þó þessi sprek allvíða til eldbrennslu fram að 1830 og sumstaðar til nokkurra nota fram að 1850. (Alla greinina má lesa hér)

Eftir að hafa bent pólska vinnufélaga mínum á bak við hvaða tré afi og amma bjuggu með sínar ær, kýr, hesta og hænsn. -Eftir að hafa keyrt fram hjá fyrr um einu afurðamesta fjárbúi á Héraði, þar sem ég var part úr tveimur sumrum í sveit hjá henni Siggu og alnafna mínum heitnum og frænda. Þá benti ég félaganum á að nú byggi þar gamall og grár fyrr um varaþingmaður Framsóknarflokksins og stjórnarmaður Seðlabanka Íslands með örfá stáss hross. Þá sagði félagi minn, -hristandi hausinn; -sama í Pólandi.

Myndirnar með blogginu eru af buðlunga köstum sem nú standa við Höfða á Völlum, rétt fyrir innan Egilsstaði

Ps.

Buðlungur, -s, -ar k. 1 buðlungur, móhraukur, stafli af brenni eða timbri; hlaða viðnum í buðlung. 2 fiskhlaði, fiskstafli (fiskarnir látnir standa á hnökkum og ná saman með sporðana) 3 *konungur (Orðabók Menningarsjóðs)

- 0 - 0 - 0 - 0 -

1 buðlungur k. konungur; e.t.v. höfðingi af ætt Buðla konungs; sbr. mhþ. mannsnafnið Botelunc. 

2 buðlungur k. (17. öld) viðar- eða móhlaði sem hlaðið er á tiltekinn hátt; fiskhraukur af sérstakri gerð; óflattur, hertur fiskur, bumlungur; buðlunga s. hlaða e-u í buðlung. Svo má virðast sem orðið sé ummyndun úr bulung(u)r (s.Þ.), en bæði merkingartilbrigðin og so. að buðla (af *buðli hraukur?) benda fremur á samruna merkingarskyldra orðstofna; bul-, sbr. bolur, og buðl- e.t.v. sk. budda (s.þ.)  (Íslensk orðsifjabók Ásgeirs Blöndal)

Tæknilýsinga blað yfir eldgos

Því hefur verið velt upp hvaða nafngift hæfði eldgosinu á Reykjanesskaga. Ómar Ragnarsson benti á það á bloggi sínu að gosinu verður helst að ljúka áður en því verður gefið nafn. Í fréttinni sem hann bloggaði við er stungið upp á Sundhnjúkagígaröð eða Þráinsskjaldarhrauni sem nokkurskonar Eyjafjallajökuls tungubrjóti fyrir útlendinga.

Einar Sveinbjörnsson, veðurfræðingur og varaformaður örnefnanefndar sagði í samtali við mbl.is í sömu viðtengdu frétt að þau nöfn yrði í öllu falli ólíklega fyrir valinu og benti á hversu snúið væri að ákveða nafn áður en raunverulegt eldgos hæfist.

Það virðist samt engin fara í grafgötur með það að um eldgos sé að ræða. Enda gaus fyrir rúmri viku sviðsmynd í beinni í þó nokkurn tíma á hættustigi í Skógarhlíðinni og Víðir hlýðir hóf náfölur að loka vegum þó svo að hann væri alls ekki búin að ná sér eftir drepsóttina. Á meðan sveimaði þyrla Landhelgisgæslunnar yfir sviðmyndinni og leitaði rammvilltra fræðinga sem sniffuðu gas úr óróapúlsinum.

Annars var þetta alls ekki það sem mér er efst í huga núna, heldur það að í gær var ég beðin um af vinnuveitenda mínum að útvega tæknilýsinga blað yfir vikurstein. En svoleiðis steinar hafa verið notaðir sem byggingarefni á Íslandi og víða um heim áratugum saman.

Málið var að við verkefni sem fyrirtækið er að vinna var teiknaður eldvarnarveggur hlaðinn úr 15 cm þykkum vikursteini. En vikursteinn er í stöðluðum stærðum og hefur ekki verið framleiddur í 15 cm þykkt, þannig að við stungum upp á í 20 cm, -enda nóg plássið.

En viti menn þá bað verkfræðistofan, sem bæði hannar og hefur eftirlit með verkinu, um tæknilýsingu yfir 20 cm stein og ég átti að útvega blaðið. Ég sagði vinnuveitenda mínu að af því fífli gerði ég mig ekki, þessir steinar hefðu verið notaðir til húsbygginga áratugum saman m.a. í innveggi, útveggi og eldstæði, -og ef blessaðir bjálfarnir gerðu sér ekki grein fyrir muninum á 15 og 20 cm, þá skildu þeir bara loka stofunni.

En svo þegar ég rakst á bloggið hans Ómars Ragnarssonar þá datt mér í hug að það væri sennilega kominn tími á að gefa út staðlað tæknilýsinga blað yfir eldgos svo bæði þeir í Skógarhlíðinni og fjölmiðlar fari ekki með almannavanir endanlega út í móa vegna sviðsmynda úr spálíkönum.

Saga sifja, spella og blóðskammar

Þó svo drekar fortíðar hafi vissulega verið lygilegri ógn en veirur nútíðar getur verið gagn af því að vita uppruna sinn, enda byggir genafræði nútímans á þeirri vitneskju. Íslendingar ku víst vera komnir af Sigurði Fáfnisbana, en Sigurður vó drekann Fáfni, sem var engin venjuleg kvefveira. Þetta gerðist á Gnitheiði sælla minninga.

Samkvæmt sifjunum var Sigurður sonur Sigmundar sem var sonur Völsungs sonar Rera er var sonur Siga sonar Óðins. Lengra er ekki vafrað í þá áttina. En Sigurður Fáfnisbani og Brynhildur Buðladóttir eignuðust Áslaugu kráku, þá er átti Ragnar loðbrók víking í Danmörku. Þeirra synir voru Ívar beinlausi víkingakonungur á Englandi, Björn blásíða konungur í Svíþjóð, Sigurður ormur í auga og Hvítserkur.

Það er út af þeim Sigurði ormi í auga og Birni blásíðu sem Íslendingar eru sagðir komnir. En Sigurður ormur átti Blæju dóttir Ella konungs, en fornaldar Danakonungar eru komnir af Hörða-Knúti syni þeirra, sem átti svo dótturina Áslaugu en af henni var Haraldur hárfagri kominn og þar með allir Noregskonungar. Og nú erum við komnir á síður Íslendingabókar svo gramsi nú hver fyrir sig.

Ég hef semsagt verið að lesa Völsunga sögu og það ekki í fyrsta sinn. Þetta er einstök ástarsaga sem varðveitist á Íslandi, en á sér samsvörun í þeim Niflungakviðum sem þriðja ríkið gerði að sínum helgu véum. Sagan er stutt, en margþætt, og er að stærstum hluta um tvo ættliði. Sagan gerist ekki á Íslandi heldur í víða um Evrópu. Þáttur Sigurðar og Brynhildar er talin gerast í Þýskalandi og Frakklandi.

Sá hluti Sögunar sem tekur til Sigmundar, föður Sigurðar Fáfnisbana, og Völsungs afa hans á sér víðar skírskotanir landfræðilega. Þó svo að Sigmundur hafi eignast Sinfjötla sinn eftirlætis son með systur sinni Signý, þá voru það engin afdala sifjaspell. Sá ættleggur varð svo að engu við dauða Sinfjötla.

Framan af sögu höfðu þeir feðgar legið í útlegð sem varúlfar í Moldavíu, og dundað sér við að drepa menn og börn Signýjar systur sinnar og móður, auk þess að drepa mann hennar Siggeir konung, þegar þau systkinin hefndu í sameiningu Völsungs föður síns. Eftir það fór hagur Sigmundar að vænkast og fékk hann Borghildi sem konu og átti með henni synina Hámund og Helga Hundingsbana.

Þeir bræður blésu til stórorrustu, sem nú á tímum engin virðist vita hvar og hvernig fór, en í aðdraganda hennar beið Helgi þess að mikill flokkur kom til þeirra úr Héðinsey og mikið lið úr Njörvasundum með fögrum skipum og stórum. Liðsöfnuðurinn hefur því náð allt frá Svartahafi til Gíbraltarsunds og taldi tugi þúsunda manna. Bræðurnir Helgi Hundingsbani og Sinfjötli urðu sigursælir. En frú Borghildur öfundsjúk og drap Sinfjötla með eitri að Sigmundi manni sínum ásjáandi.

Án þess að nánar sé hér farið út í söguþráðinn, annað en forsögu Fáfnisbana, þá heldur hin ótrúlega saga ásta, töfra og blóðhefnda áfram. Engin virðist lengur vita nákvæmlega hvar sagan gerist eða um hvaða atburði hún fjallar. Einfaldast væri því að afgreiða hana á sama hátt og drekann Fáfni. Fræðimenn telja þó marga atburði hennar trúverðuga og hún gerist við fall keisaraveldisins í Róm. Þetta er því tímamótasaga þegar heimsmynd hverfur og ný verður til, saga aðdraganda hinna myrku miðalda. Enda verður ekki annað skynjað við lestur hennar.

Margir hafa fengið sína andargift af Völsungasögu má þar t.d. nefna Tolkien, sem talin er hafa verið innblásinn af horfnum heimi sögunnar, þegar hann skrifaði Lord of the Rings, sem varð að þekktri kvikmynd í upphafi þessarar aldar. Enn á ný bankaði ættartal Fáfnisbana upp á öldina og afþreyingariðnaðinn í sjónvarpsþáttunum Vikings árið 2013, sem fjalla um Áslaugu kráku og Ragnar loðbrók.

Og nú kunna margir að spyrja; heldur maðurinn virkilega að sagan sé sönn? En ættu mun frekar að spyrja sig; hvernig stendur á því að slíkar sögur varðveitast í ættartölu Íslendinga?

Þó svo að tímalína sögunnar sé ekki samsíða hinni opinberu mankynsögu segir það ekki neitt. Þó svo að háskólaðir fræðimenn bendi á að sagan ruglist fram og aftur í tíma, jafnvel þó að hátt í 400 ár séu á milli dótturinnar kráku og föðurins Fáfnisbana, segir það nákvæmlega ekki neitt. En sagan ásamt Ragnarssögu loðbrókar er af fræðimönnum talin gerast að mestu á tímabilinu 400 – 800 eftir Krist.

Í þessu sambandi mættu fleiri íhuga orð gamla bóndans á Jökuldal sem sagði að hálka væri einungis hugarástand eftir að hann hafði í þrítugasta sinn þvælst út af á svelluðum veginum, -hann hefði bara keyrt aðeins of hratt. Það er nefnilega svo að tími er sjónhverfing notaður sem mælieining til að skýra liðna atburðarás, og við það eitt verður atburðurrásin ekki staðreynd. 

Eins þurfa 2 + 2 ekki að vera 4 frekar enn hverjum og einum sýnist, útkoman 4 er einungis samkomulagsatriði, -rétt eins og verðtryggðir 10. Ávalt ber því að hafa í huga að það er sigurvegarinn sem skrifaði mankynsöguna. Einmitt þetta kemur svo vel fram í sögunni hans Sigurðar, sem varð ekki sigurvegari sögunnar þrátt fyrir Fáfnis drápið.

Þó svo Völsungasaga sé sögð sú fornaldarsaga norðurlanda sem geimi meinlokur norrænnar goðafræði fjallar hún jafnframt á undarlega lygilegan hátt um óræða atburði víða í Evrópu. Því er hún af sama meiði og Íslendingasögurnar, -sagna sem segja hina óopinberu mankynssögu. Svo sem af heimsálfunni í vestri, sem mankynssagan segir að hafi ekki uppgötvast fyrr en 500 árum eftir að Íslendingar vissu af þeim heimi.

Völsungasaga segir frá heimsmynd sem tíðarandi nútímans segir að hafi ekki verið til og af atburðum sem eru sagðir aldrei hafa gerst. En Völsunga saga er sannari en mankynsagan, þegar kemur að greina frá því að það er hjartað sem ræður að endingu ævi mannanna, sama hvort um er að ræða dreka eða veirur.

Grímulaus lögbrot

Mér varð á að fara inn í verslun núna í vikunni en í þær fer ég ekki ótilneyddur. Inn í þessa verslun hef ég þó oft þurft fara í gegnum tíðina vegna vinnu og hef þá komið þar inn fyrir dyrnar eins og ég er klæddur, enda yfirleitt fámennt og góðmennt í búðinni.

Á meðan ég beið eftir afgreiðslu, -aleinn- því sú sem var við afgreiðslu þurfti að bregða sér inn á lager, -komu inn eldri hjón, -eldri en ég allavega. Grímuklædd konan pataði grímu í átt að manninum. Hann leit vongóður yfir til mín og spurði -"er ekki grímuskilda hérna" - ég svaraði -"ég er allavega ekki með grímu".

Þá hvessti sú gamla á mig augun yfir grímuna og sagði -"þú ert þá lögbrjótur". Ég játti því, en maldaði svo í móinn með að -"þetta væru reyndar ólög". "Það verður sjálfasagt seint hægt að gera öllum til geðs" -eða eitthvað í þá áttina tautaði sú gamla. Sá gamli tók við grímunni en þrjóskaðist við að setja hana upp og hóf grímulaus lögbrot í versluninni. 

En ég snautaði út eftir afgreiðslu án þess að segja eitt aukatekið orð til viðbótar, enda bæði lögreglustöð og dómsalur hinu megin við götuna, og tíðarandinn orðinn þannig að glæpamennirnir ganga um grímulausir.

Þegar fábjánar fá frábærar hugmyndir

Íslandspóstur er eitt skýrasta dæmið um það þegar opinber þjónusta snýst upp í að hámenntað fólk tekur sig til við að verja tilveru sína til tekna frá því opinbera.

Þjónustu, sem átti að gera landsmönnum jafnt undir höfði burt séð frá búsetu, er nú íhugað að afleggja svo ekki þurfi að segja upp silkihúfunum. 

En það verður áfram hægt að hagræða með því að segja upp ómenntuðu póstburðarfólki og fábjánar með fimm háskólagráður halda vinnunni.

Íhuga að hætta útburði bréfa