Harmsaga í Gleðivík

Ákveðið hefur verið að flytja Eggin í Gleðivík, útilistaverk Sigurðar Guðmundssonar eins fremsta núlifandi listamanns þjóðarinnar. Listaverkið hefur verið aðdráttarafl ferðamanna í á annan áratug og er eitt af því sem allir sem heimsækja Djúpavog verða að sjá, en þar varð á dögunum hörmulegt banaslys þegar ferðamaður varð undir lyftara við að skoða listaverkið.

Þessi ákvörðun kemur því ekki á óvart. Listaverkinu var valin staður í Innri-Gleðivík árið 2009 við allt aðrar aðstæður en eru í dag. Innri-Gleðivík er nú á aðal athafnasvæði Djúpavogshafnar. Hafnirnar eru tvær, gamla höfnin við Djúpavog og nýja höfnin í Innri-Gleðivík. Í reynd eru; Djúpivogur, Ytri og Innri Gleðivík sama bugtin í Búlandinu, sem nær frá Æðarsteini að Svartaskeri.

Harmasaga við Innri-Gleðivík er ekki ný af nálinni, en þarna var reyst bræðsla rétt fyrir síldarhrunið á sjöunda áratug síðustu aldar, sem kom Kaupfélagi Berufjarðar, Búlandstindi hf og samfélaginu á Djúpavogi á þann vonarvöl að út voru gefnir svokallaðir Djúpavogs peningar sem varð gjaldmiðill á Djúpavogi í heilt ár.

Bræðslan var síðan endurbyggð þegar uppsjávarævintýri stóð sem hæðst fyrir aldamótin síðustu. Búlandstindur hf hvarf við það af sjónarsviðinu og bræðslan lenti að endingu í eigu fyrirtækis sem fékk nafnið Gautavík hf, sem var dótturfélag Festi hf, sem gerði út uppsjávarskipin Guðrúnu Gísladóttir KE, Örn KE og Þórshamar GK.

Guðrún Gísladóttir KE kom nýsmíðuð til landsins, sem eitt glæsilegasta uppsjávarskip Íslendinga haustið 2001, en sökk við Noreg í júní 2002 eftir að hafa strandað. Íslenska fjölveiðiskipið Guðrún Gísladóttir KE-15 mun um aldur og ævi liggja í votri gröf undan Lófót í Noregi.

Harmasögu bræðslunnar við Innri-Gleðivík lauk með gjaldþroti Gautavíkur hf. Rétt áður hafði verið gerð uppsjávarfiski höfn í víkinni. Eggjum Sigurðar Guðmundsonar listamanns var því komið fyrir við gjörólíkar aðstæður en ríkja þarna í dag, -á steyptum stöplum sem lagnir voru aldrei settar á, en áttu að bera röralagnir til að dæla hráefninu úr uppsjávarskipunum í bræðsluna.

Þegar svo var komið sögu var ný yfirstaðið "hið svokallað hrun" og ekkert við að vera í Gleðivík annað en að fólkið á Djúpavogi gat komið að hráefnistönkum bræðslunnar og öskrað þar inni til að heyra bergmálið og reynt að vekja athygli ferðamanna á staðnum. það var þá sem Sigurður Guðmundsson setti niður Eggin í Gleðivík.

Eftir að norskt laxeldi fór að færa út kvíarnar við Berufjörð færðist sífellt meira líf í Innri-Gleðivík og því fór sem fór þegar að banaslys varð við eitt vinsælasta útilistaverk landsins. Óvænt dauðsföll við þessa vík eru eru samt ekkert einsdæmi. Árið 2012 varð þar hörmulegt banaslys.

Eitt hinna allra sviplegustu slysa hér á landi varð á Djúpavogi haustið 1872. Bátur, hlaðinn glöðu fólki, lét úr vör í góðu veðri að kvöldlagi og átti aðeins að fara stuttan spöl með landi fram. Hann kom ekki fram, og í heila viku fannst ekki annað, hvernig sem leitað var, en nokkrar húfur, vasabók eins mannsins og hundur, sem verið hafði með fólkinu. Þarna fórust fimm systkin, auk fleira fólks af sama heimili, og fjögur börn innan fermingar voru í hópnum. Lesa má meira hér

Svalir dagar

Ég sé að Trausti Jónsson er með áhugaverða hugleiðingu um kaldan dag um s.l. helgi. Vissuleg var helgin í svalara lagi víðast hvar, og hér austan lands gránaði í fjöll bæði aðfaranótt laugardags og sunnudags.

Það breytti samt ekki því að veðrið var oft með því fallegasta það sem af er í sumar þrátt fyrir norðan blástur, loftkulda og rigningu á stöku stað.

Það er nefnilega oft svo að þegar kalt er og birtir upp eftir rigningaruppstyttu þá er loftið einstaklega tært. Um helgina skiptust þar að auki á miklar andstæður í birtu um þennan bjarta tíma ársins.

Norðan vindurinn er misjafnlega stríður þegar hann gengur út úr austfjörðunum, t.d. var ekki mikill vindur á Stöðvarfirði á laugardaginn og bjart veður frá Fáskrúðsfirði og allavega suður í Berufjörð.

Við Matthildur mín dvöldum mestan hluta helgarinnar á Reyðarfirði við dýra pössun auk þess að sýsla við rabbabara. Reyðarfjörðurinn var á mörkum regns og sólar með grátt í fjallatoppum á morgnum, en í Stöðvarfirðinum var sól og blíða, enda er þar nokkuð skýlla í norðan átt en í flestum hinna austfjarðanna.

Sólin skein í rabbabarann á Reyðarfirði

 

Sólskin, sóleyjar og Súlur við Stöðvarfjörð á laugardeginum

 

Reyðarfjörður á sunnudagsmorgninum, kannski má greina smá grátt efst í fjallatoppum

 

Kambanes við Stöðvarfjörð í norðan skýjafjúki 

Jónsmessunætur draumur

Nú er hámark orkunnar í öllu lífi norðurhjarans og nóttin framundan verður hlaðin töfrum. Ó sumarkvölds unun, er ei verður skýrð, með alheiðan himin í sólarlags dýrð; með loggylling vesturs og litanna fjöld, hve ljúft er hið íslenska góðviðris kvöld; -svo kvað 19. aldar skáldið Steingrímur Thorsteinsson. 

Jónsmessa er sögð vera fæðingarhátíð Jóhannesar skírara og er kennd við hann, enda Jón og Jóhannes tvö afbrigði sama nafns. Jónsmessunótt er aðfaranótt 24. júní og er ein þeirra fjögurra nátta í íslenskri þjóðtrú sem taldar eru hvað magnaðastar og alls kyns dularfullir atburðir geta þá gerst.

Eitt af því sem magnast upp á Jónsmessunótt er döggin. Þess vegna er það gömul trú að heilnæmt sé að velta sér nakinn upp úr dögginni þessa nótt. Sé það gert batna allir sjúkdómar og þeim sem það gera verður ekki misdægurt næsta árið á eftir. Margir létu sér þó nægja að baða andlit sitt eða ganga berfættir í dögginni, en lækningin átti að felast í því að láta næturdöggina þorna af sjálfu sér á líkamanum.

Næturnar eftir sumarsólstöðurnar eru taldar magnaðar víðast hvar á norður hveli jarðar og þar fátt sér íslenskt. Á Spáni er þessi nótt kölluð Noche de San Juan, sem þýðir einfaldlega Jónsmessunótt. Á Spáni kemur fólk víða saman á ströndinni og brennir líkneski Juan við dans og gleði ástarinnar. Allá en la playa donde yo la conocí tu sabes, en una noche de esas de San Juan te juro nunca me canse de perseguir una oportunidad para con ella hablar. (Jory Boy)

Frá því fyrst ég man hefur þessi magnaða árstíð trekt mig svo erfitt hefur verið um svefn. Og oft hef ég á þetta minnst hér á síðunni. Undanfarin ár hef ég farið út um þúfur einhverja af nóttunum frá sumarsólstöðum að Jónsmessu og komið hefur fyrir að ég hef snúið sólahringnum alveg við og verið við vinnu yfir bjarta nóttina frekar en daginn.

Þetta árið ber svo við að allar nætur frá sólstöðum að Jónsmessu eru á vrkum dögum og tíðarandinn gefur ekki gömlum steypukalli grið í steypu dagsins. Þess vegna er nú svo komið, sem ekki hefur gerst í mörg ár, að ég hef ekki orku í að fara út um þúfur næturlangt til að hlaða batteríin.

Þessi pistill hófst á ljóðlínum íslenska 19. aldar mannsins, og glóbalski 21. aldar regnboga-maðurinn tók við á spænsku, en ég ætla að enda pistilinn með ljóðlínum minnar kynslóðar sem átti sín bestu ár við leik og störf á 20.öldinni. Sannkallaður Jónsmessunætur draumur; -Sálin hans Jóns míns gjörið svo vel.

Sjúklingum sinnt í nefnd

Nú er svo komið á landinu bláa að bráðamóttakan er komin í nefnd, heilu hallirnar byggðar með handabandi og opinber þjónusta er í fjarfundarbúnaði. Litlu lukkudýrin með milljónirnar á mánuði, í allt of litlu bláu jakkafötunum og dúkkulísudrögtunum eru nú sem betur fer á leiðinni í langþráð sumarfrí þannig að von er til að vinnufriður verði um stund.

Enn og aftur leggur þessi síða til að allt lið flissandi fábjána verði sent sumarlangt úr landi eins og suðfé sem rekið er á fjall svo stundlegur friður verði fyrir þeirra flóknu úrlausnum  úr spálíkönum sýndarveruleikans og sérfræðingum sem stunda neyðarhjálp í nefndum með selfí símanum sínum.

Litlu flissandi lukkudýrin mættu þess vegna halda milljónunum á mánuði sem meðgjöf frá skattgreiðendum sumarlangt á fjöllum, bara svo mikið að þeim kæmi til hugar, áður en þau fara í langþráð fríið, að fækka nefndum með engum efndum og bæðu öll þau mannauðsteymi er dögum saman sitja á nefndarfundum, -þess í stað um að vinna vinnuna sína.

„Gríðarlega flókið verkefni“

Þjóðsaga

Þeir sem hafa litið inn á þessa síðu hafa vafalaust tekið eftir því að hér er þjóðsagan í hávegum höfð, sú saga ekki látin gjalda skjalfests sannleika sem sannari þykir, -eða þannig. Um helgina varð ég þeirrar ánægju aðnjótandi að veita prófessor í sagnfræði leiðsögn um sögusvið þjóðsögunnar.

Þannig vildi til að einn góður bloggari hér á mogga blogginu spurði mig að því í vetur hvort hann mætti benda á mig varðandi Tyrkjaránssögu, en þeir sagnfræðingarnir Karl Smári Hreinsson og Adam Nichols hafa gefið út bækur á ensku um Tyrkjaránið árið1627 á Íslandi. Aðstoðin fólst aðallega í því að benda þeim á samantekt austfirskra þjóðsagna í Dvergasteini bók Öldu Snæbjörnsdóttur auk ýmissa munnmæla á Djúpavogi.

Það var Jóhann Elíasson gæðabloggari sem gerði mér þann greiða að benda á mig, enda hrifinn  af því að menn tali umbúðalaust og láti engan rétttrúnað trufla sig og ætti hann sjálfur fyrir löngu að vera komin á áberandi stað í umræðunni hér á moggablogginu, enda bæði skeleggur og afkastamikill bloggari, auk þess að vera bæði vel og mikið lesinn.

Útgáfukynningin í Lönubúð á Djúpavogi var vel sótt eins og vænta mátti, síðri var hún á Egilsstöðum daginn eftir þar sem engin mætti og mega söguslóðar á Austurlandi skammast sín,- fyrir mér

Þeir komu svo núna um helgina austur á land Karl Smári og Adam Nichols, sem er prófessor við háskólann Marryland, vegna bókar sinnar um Tyrkjaránið á Austfjörðum – Enslaved. Áður hafa þeir gefið út bækurnar; Northern Capitives um Tyrkjaránið í Grindavík og Stolen Lives um Tyrkjaránið í Vestmannaeyjum, auk The Travels of Reverend Ólafur Egilsson, -Reisubók sr Ólafs Egilssonar.

Ég fór með þeim félögum um sögusviðið allt frá Hvalnesi í Lóni að Andey í Fáskrúðsfirði og sagði þeim stanslausar lygasögur í heila tvo daga, -þjóðsögur eða þannig. Þeir létu vel af með því að segja; “við hefðum betur talað við þig áður en bókin fór í prentun”. Búnir að steingleyma að mér tókst ekki, þó ég reyndi mikið til áður en bókin kom út, -að fá þá til að skila Hermannastekkunum aftur á sinn stað.

Þannig er að Þorsteinn Helgason sagnfræðingur rengdi bæði munnmæli og þjóðsögur í Glettingi - tímariti um austfirsk málefni. Þar misskildi hann gjörsamlega hvar Hermannastekkar voru og þar af leiðandi munnmælin líka og flutti allt heila klappið yfir Berufjörð. Seinna varði hann doktorsritgerð um Tyrkjaránið á Íslandi og Hermannastekkarnir nú komnir ritrýndir á snarvitlausan stað.

Sagnfræðingarnir Karl Smári Hreinsson t.v. og Adam Nichols t.h á Hvalnesi, eftir að hafa skoðað fyrsta lendingastað sjóræningjanna frá Algeirsborg við Ísland

Þeir félagar lögðu ekki í að geta Hermannastekka í bók sinni og flytja þá frá Berunesi yfir á Búlandsnes þar sem þeir eiga heima, til að styggja ekki doktorinn, en gátu þess í stað um Álfheiðarskútann og sögðu þegar þeir sáu staðhætti á Búlandsnesi þar sem bæði Álfheiðarskúti og Hermannastekkar eru; “við hefðum betur verið búnir að fara um sögusviðið með þér áður en við kláruðum bókina”.

Álfheiðarskúti efst í klettinum fyrir miðri mynd. Nafnið er þannig til komið að vinnukona á Búlandsnesi flýði þangað undan ræningjunum. Sagt er að einn ræningi hafi árætt að fara í rákina að skútanum. En Álfheiður varðist og hrapaði hann fram af klettunum til dauðs. Þá hættu þeir ekki á meira, en hún hélt sig í hellinum þar til ræningjarnir yfirgáfu Djúpavog. (samkvæmt Þjóðsögu Sigfúsar)

Adam hafði mikinn áhuga á að vita hvort ég vissi um afdrif húsfreyjunnar á Hamri, en á Hamri rændu þeir 13 manns. Tyrkjaránssaga segir svo um húsfreyjuna; “en kona mannsins var mjög veik og vanmáttug, svo hún gat ei gengið í burt með hinu fólkinu. Hana slógu þeir með byssu undir vangann svo hún hné niður, þá spyrntu þeir við henni fótum og meintu að hún mundi dauð og skildu við hana, en ráku allt hitt til skips".

Afdrif konunnar voru prófessornum verulega hugleikin og hafði hann orð á því oftar en einu sinni. Svo var það þegar þeir félagar voru komnir í Löngubúð til að kynna bókina að ég settist niður með fyrrum nágrönnum á Djúpavogi að spurt var hvort ég hefði ekki örugglega sýnt þeim lækjarsprænuna sem unga ófríska konan hefði drekkt sér í frekar en að lenda í höndum Tyrkja.

Þessi saga hafði alveg farið fram hjá mér og því þráspurði ég um nákvæma staðsetningu. Eftir að hafa talað við þrjú innfædd var staðsetningin á hreinu, að vísu voru þau öll hissa á því hvernig væri hægt að drekkja sér í svo lítilli lækjarsprænu og væri það það eina sem rýrði sannleiksgildi munnmælanna sem þau höfðu öll heyrt um þennan stað í bernsku. Staðurinn er við þjóðveginn rétt utan við Hamar.

Á eftir bókarkynninguna gat ég frætt prófessor Adam um afdrif húsfreyjunnar á Hamri og eru þeir félegar nú komnir með þá flugu í höfuðið að koma aftur að ári og gera kvikmynd byggða á bókinni.

Blessuð sértu sveitin mín

Nú á dögum válegra tíðinda frá Úkraínu raðaði sendiherradóttirin vösku liði latínulærðra sérfræðinga að sunnan á garðann. Þessu liði er mest ætlað að hvítskrúppa skítinn í verbúðinni, sem flýtur um eins kúkur í lauginni. Þetta þrekvirki á að vinna í nefndum með engum efndum.

Auk tuga sérvalinni vina, þá var sjálfur vildarvinur landsbyggðarinnar, svokallaður Gunnarsstaða-móri, skipaður í þriggja manna spretthóp til að finna út hvernig mætti endanlega stúta sveitum landsins, í nafni matvælaöryggis. Vel valið kann einhver að segja, enda heldur móri sig nú að mestu heima á torfunni, sem er komin í sameign erlends auðróna.

Hvern væri s.s. viskulegra en móra að skipa til formennsku kann einhver annar að spyrja, -mann með víðtæka reynslu eftir ævilanga dvöl við jötuna. Þetta ætti því að koma öllum vel, bændum, búendum og ekki síst móra sjálfum. Hann getur alla vega fengið ferðakostnaðinn greiddan heim á lögheimilið í sveitinni.

Það var vel til fundið að skipa framkvæmdastýru bændasamtakana, með spretthlauparanum móra, enda nýbúin að að koma Hótel Sögu undir græna torfu og bændahöllin farin veg allrar veraldar. Eins var skipuð sérleg sérfræðikvinna í fjarfundabúnaði úr efnahags og viðskiptaráðuneytinu til að fullkomna gjörninginn.

“Framtíð matvælaframleiðslu á Íslandi er björt, þrátt fyrir að nú þurfum við að yfirstíga tímabundnar áskoranir sem leiða af stríðsrekstri Rússa í Úkraínu,” sagði sendiherradóttirin við þetta hátíðlega tækifæri.

Nú á dögum má keyra því sem næst í gegnum heilu landshlutana án þess að sjá sauðkind, og við þjóðveginn hokra nú síðustu hálmstrá Bjarts í Sumarhúsum og Gróu á Leiti undir rofarbörðum áleturðum "Street Food- Black Beach Resturant-Spa Lagoon-Guesthouse Bistro". Ekki er seinna vænna en skera niður síðustu rollurnar, enda tapið einungis meira eftir því sem af þeim er fleira.

Landinn fer svo fljótlega að flæða fram og til baka á öðru hundraðinu með útilegudraslið, reiðhjól og grill í eftirdragi, röflandi yfir lambakjötsleysi í krummaskuðunum úti á landi í eylífri leit sinni að sólinni með góðri trú á að í heimahaganum þar sem ræturnar eitt sinn gréru sé allt óbreytt, þar sem nú má finna í mesta lagi part úr sumri landlorta búandi með brjóstahaldara á gaddavír eða auðróna með veiðistöng, -og svo náttúrulega Gunnarsstaða-móra.

Undanfarin ár hefur það orðið lenskan á landinu bláa að vinna búverkin í nefndum. Meir að segja er nú svo komið að mest allt íbúðarhúsnæði landsins er byggt í nefnd og hafa slíkar framfarir ekki orðið í húsbyggingum frá landnámi, þó svo að skipastóll landsmanna hafi verið haldin með svipuðu sniði þegar Þjóðveldið féll, -sælla minninga.

Stutt er síðan að forkólfar hinna vinnandi stétta handsöluðu nefndarbyggða, innflutta og krosslímda mygluhjalla með austantjalds silfurskottum í kaupbæti við hátíðlega viðveru medíunnar. Það má segja að það sé sárara en tárum taki að vera af kynslóð sem hefur orðið vitni af öllum framförunum frá seinni hluta 20. aldar.

Síðustu sumur hef ég haft það að áhugamáli að skoða húsakost landsins, -þegar venjulegt fólk bæði byggði og lifði með höndunum og hjartanu, og hef æ oftar sagt við sjálfan mig: -þarna var ég aðeins of seinn, allt komið undir græna torfu.

Já blessuð vertu sveitin mín.

 

 

 

 

 

 

 

Veruleikafirring

Hér á blogginu hefur Guðjóni nokkrum Hreinberg orðið tíðrætt um flóttann frá veruleikanum. Hver veruleikinn er og hvert skal flýja hefur hann látið hverjum og einum eftir að ákveða. Hann hefur samt sagt að svaðrið sé golan í grasinu og kallist fjölæri. Ég ráðlegg öllum að lesa Guðjón, þó hans helsti ókostur sé hvað hann hittir naglann oft óþyrmilega á höfuðið.

Ég sagði frá því í pistli hér um daginn að veruleikinn væri valkvæður. Núna um hvítasunnu helgina var farið í veruleikann í neðra, -í fjölærið. Þar sem þrestirnir sturta nú úr hverju hreiðrinu af öðru fullu af ungum. Í sól og sumaryl, ég sat og horfði á, hreykna þrastamóður mata unga sína smá. Faðirinn stoltur, hann stóð þar sperrtur hjá, og fagurt söng svo fyllti hjartað frið.

Útidyrnar mínar í neðra eru þrem skrefum frá þjóðvegi eitt, -þar sem tímatrekktir  túristar strauja niður smáfugla við hringveginn á hraðferð sinni á milli selfí hápunkta. Þegar ég gekk sex skref í viðbót, -í gegnum húsið og út um garðdyrnar, kom ég í sumarsins paradís. Auk þrastanna gat ég fylgst með blikunum reyna við einu kolluna sem enn var á lausu á hleinunum neðan við kot. Á hverjum degi flaggaði ég svo með nýjum fána fyrir fuglunum og frelsinu.

Þessa daga las ég Álög og bannhelgi, -Árna Óla, -sem ekki þurfa alltaf að vera af því vonda. þar er á það minnst að þennan stað í neðra nam fyrstur Þórhaddur hinn gamli hofgoði í Þrándheimi á Mæri. Hann fýstist til Íslands og tók áður ofan hofið og hafði með sér hofsmoldina og súlurnar; en hann kom í Stöðvarfjörð og lagði Mærinnar-helgi á allan fjörðinn og lét engu tortíma þar nema kvikfé heimilu. Þetta vita enn blessaðir fuglarnir við fjörðinn fagra.

Þegar farið er á sælureitinn við sjóinn þarf því varla að hafa með sér svo mikið sem í matinn. Á þessum árstíma vaxa, hundasúrur, fíflar og njóli eins og hvert annað illgresi við sjávarbakkann, -ekki vantar heldur gróskuna í rabbabara akurinn, -Matthildur mín sér til þess. Það eina sem maður verður að muna að hafa ekki með sér er nettenging, snjallsími og sjónvarp, svo maður verði ekki fyrir truflun af veruleikanum frá Langtíburtukistan í allri firringunni.

Ég opna hér til hliðar á spássíunni myndaalbúmið Sumar 2022 með myndum af firringunni.

Loka landamærunum

Nú er ekki um annað að ræða en loka landinu bláa áður en túrista vaðallinn étur landann út á gaddinn. Þar að auki ætti það opinbera að senda alla þá sem vilja úr landi, líkt og þegar sauðfé er rekið til beitar á afrétt. Svo þeir sem enn nenna að vinna ærlegt handtak við að safna í kornhlöður hafi til þess stundlegan frið.

En nei, litlu lukkudýrunum í allt of litlu bláu jakkafötunum og dúkkulísu drögtunum dettur þá helst í hug að afnema stimpilklukkuna og mætingaskyldu í ráðuneytinu. Tala um nútíma væða stjórnsýsluna með starfstöð án staðsetningar í símanum sínum.

Þetta lið munu ekki fatta hvað vinna er fyrr en stimpilklukkan hefur verið afnumin bæði í eldhúsinu hjá mömmu og hjá þeim sem þrifa eftir það skítinn. En þangað til tælir það til landsins sársvanga flækinga eins og engin sé morgunndagurinn.

Ef einhver er lengur í vafa um það hvar þeir halda sig sem voru skráðir atvinnulausir eða á heimavinnandi hlutabótum í kóvítunu, þá eru þeir í biðröðinni á flugvellinum á leið í fríið með selfí símanum sínum.

Þó svo að túristinn gefi aur í imbakassann þá verður sá verðbólgni vonarpeningur ekki étinn frekar en taðið úr tíndri túnrollu þegar kemur fram á veturinn. Í mesta lagi verður um glópagull auðróna að ræða í Money Haven.

Guð blessi Ísland.

Mannekla erlendis hefur áhrif á Icelandair og Play

Haugar

Það hefur varla farið fram hjá neinum að sumarið er komið í öllu sínu veldi. Gamall maður sagði við mig í gær að hann hefði heyrt að sumarið yrði svipað og í fyrra, sem var once in a lifetime sumar víða um land, og yrði það hreint út stórmerkileg upplifun að fá tvö slík í röð.

Þeir eiga það til að vera óvæntir dagarnir með ábendingum úr ýmsum áttum. Helgin var tekin of geyst enda skein sól í heiði og við Matthildur mín skruppum um fjöll og firnindi. Skriðdalurinn var skreppitúrinn á sunnudaginn, sem endaði óvænt á biluðum Cherokee upp í fjallshlíð.

Innst í Skriðdal eru Haugar, bær sem kenndur er við einhver mestu skriðuföll á landi hér, enda heitir dalurinn hvorki meira né minna en Skriðdalur. Þjóðvegur eitt hlykkjaðist þarna á milli hauganna á síðustu öld. Var ein skíring á þeirri skringilega hlykkjóttu slóð að belja hefði verið látin marka vegstæðið.

Dalbotninn er sléttur rétt innan við Haugahólana, vinstra megin á myndinni er hægt að sjá hvernig skriðið hefur úr fjallinu, en hægra megin á myndinni er fjallshlíðin heil. Eins og glöggir lesendur hafa áttað sig á þá er þessi mynd af Cherokee

Nú liggur þjóðvegurinn í beinni og breiðri braut rétt ofan við haugana í botni dalsins og rétt neðan við haugana þar fyrir ofan sem ná upp í fjallsrætur. Það gekk sennilega mikið meira á þegar Haugar urðu til en það eitt að belja gengi um dalbotninn eins og þegar vegurinn var lagður og varð manni ósjálfrátt hugsað til Íslendingasagnanna og Landnámu.

Matthildur rifjar upp söguna af því hvernig vegurinn var upphaflega lagður í gegnum Haugana, en þá sögu heyrði hún í Atlavíkurferð

Það var á dögum Haralds konungs hins hárfagra, Hálfdanar sonar hins svarta, Guðröðar sonar veiðikonungs, Hálfdanar sonar hins milda og hins matarilla, Eysteins sonar frets, Ólafs sonar trételgju Svíakonungs, að sá maður kom skipi sínu til Íslands í Breiðdal, er Hallfreður hét. Það er fyrir neðan Fljótsdalshérað. Þar var á skipi kona hans og sonur, er Hrafnkell hét. Hann var þá fimmtán vetra gamall, mannvænn og gervilegur.

Hallfreður setti bú saman. Um veturinn andaðist útlend ambátt, er Arnþrúður hét, og því heitir það síðan á Arnþrúðarstöðum. En um vorið færði Hallfreður bú sitt norður yfir heiði og gerði bú þar, sem heitir í Geitdal. Og eina nótt dreymdi hann, að maður kom að honum og mælti:

"Þar liggur þú, Hallfreður, og heldur óvarlega. Fær þú á brott bú þitt og vestur yfir Lagarfljót; þar er heill þín öll."

Eftir það vaknar hann og færir bú sitt út yfir Rangá í Tungu, þar sem síðan heitir á Hallfreðarstöðum, og bjó þar til elli. En honum varð þar eftir göltur og hafur. Og hinn sama dag, sem Hallfreður var í brott, hljóp skriða á húsin, og týndust þar þessir gripir; og því heitir það síðan í Geitdal. (Hrafnkels saga Freysgoða)

Hrafnkels-saga talar um Geitdal en sá dalur er norðurdalur Skriðdals, en á þessu svæði öllu má sjá gríðarleg ummerki skriðufalla. Landnáma greinir örlítið öðruvísi frá sama atburði, en í huga má hafa að ættfærslan gengur sennilega betur upp tímalega í Hrafnkels sögu.

Hrafnkell hét maður Hrafnsson; hann kom út síð landnámatíðar. Hann var hinn fyrsta vetur í Breiðdal. En um vorið fór hann upp um fjall.

Hann áði í Skriðudal og sofnaði; þá dreymdi hann, að maður kom að honum og bað hann upp standa og fara braut sem skjótast; hann vaknaði og fór brutt. En er hann var skammt kominn, þá hljóp ofan fjallið allt, og varð undir göltur og griðungur, er hann átti. (Landnáma Sturlubók)

 

Upp í fjallshlíðinni liggur háspennulína, og hefur sennilega ekki verið notast við belju við þá lagningu, enda tylla staurarnir sér niður á hæðstu hauga 

Margir hafa efast um að þessar sögur eigi eitthvað skylt við sannleikann, en ekki alls fyrir lögnu rakst ég á einhverja úttekt sem greindi frá því að húsatættur gægðust undan einum haugahólnum.

Mér hefur alltaf þótt áhugavert að vita hvernig þessi undur og stórmerki gátu gerst, hvort þá hafi verið jarðskjálftar samfara steypiregni. Um þetta var velt vöngum í Haugahólunum um helgina.

Þegar heim var komið hafði ég fengið e-mail frá vini mínum í Ástralíu með sennilegri skýringu.

Hatursorðræða stjórnmálamanna

Nú kveður svo rammt að virðingu alþingis að biskup þjóðkirkjunnar hefur séð sig tilneyddan að kallað einn af klerkum sínum á teppið og veita honum tiltal fyrir að vitna í Biblíuna. Hvort áminningin er vegna guðlasts eða hatursorðræðu er ekki gott í að spá, enda hefur ekkert verið um það upp gefið og telst málinu lokið að hálfu biskups.

Klerkur tók fram hina helgu fésbók eftir fund sinn með biskupi og bætti um betur með því að fara í frelsarans slóð og minna á farísea. Og ekki er laust við að klerkurinn hafi þar með bætt í Biblíutilvitnanirnar.

Klerkur undanskildi þá að vísu fræðimenn og hefur þar með gert sig sekan um pólitískan tvískynjung, -ef ekki hræsni, enda hefur biskup ekki séð nokkra ástæðu til að kalla hann á teppið þess vegna.

Hver mannvitsbrekkan um aðra þvera geysist nú um víðan völl við að spá í spilin og finnst sumum að stjórnmálamenn eigi orð klerksins inni, á hvorn veginn sem þau vigti, svo lengi sem fræðimönnum er haldið utan við Biblíutilvitnanir.

Fyrrverandi fer þó undan flissandi í flæmingi og segir að þeir ofsóttu séu í stöðugri endurskoðum. Dómsmálaráðherra veltir vöngum og er allavega búin að koma því á framfæri, -að ef fjölskyldufólk á annað borð tórir tíu mánuðina á landinu bláa verði það ekki sent til Grikklands.

Guð blessi Ísland.