Sólmánuður

Nú er tími hins magnað miðnættis, orka norðurhjarans er yfirþyrmandi, þegar allt þarf að gerast og leggja verður nótt við dag. Þetta vita furðufuglar himinsins og náttúrulega við öll. Það ætti engin að sleppa því að upplifa sumarnóttina úti í íslenskri náttúru í grennd við sólstöður. Því það eru forréttindi að hafa aðgang að svo magnaðri upplifun.

Í dag hefst sólmánuður sem er þriðji mánuður sumars samkvæmt gamla norræna tímatalinu. Hann hefst alltaf á mánudegi í 9. viku sumars (18 – 24 júní). Nafn mánaðarins skýrir sig sjálft, þegar sól er hæst á lofti og hlýjasti tíminn er framundan á norður hveli jarðar. Sólmánuður sem einnig er nefndur selmánuður í Snorra-Eddu, er níundi mánuður ársins samkvæmt gamla tímatalinu.

Séra Björn Halldórsson í Sauðlauksdal (f. 1724 d. 1794) skrifaði í riti sínu Atli sem kom fyrst út í Hrappsey 1780, um sólmánuð, að hann byrjar á sólstöðum og fyrst í honum fara menn á grasafjall. Um það leyti safna menn þeim jurtum, sem til lækninga eru ætlaðar og lömb gelda menn nálægt Jónsmessu, en færa frá viku seinna. Engi, sem maður vill tvíslá, sé nú slegið í 10. viku sumars. Vilji maður uppræta skóg skal það nú gjörast; þá vex hann ei aftur. Einnig er hvannskurður bestur síðast í þessum mánuði.

Nú sannast að kraftaverk eru eðlileg, og þegar þau gerast ekki þá hafi eitthvað farið úrskeiðis. Þetta má t.d. til sanns vegar færa með kríuna, sem flýgur svo að seigja heimskautanna á milli til að vaka í hinni eilífu miðnætursól. Sólmánuður hefst á þessum hápunkti sumarsins auk þess á nýju tungli. Því ætti engin að láta fram hjá sér fara að vaka undur miðsumars næturinnar, hvort sem það eru sólstöðurnar sjálfar, Jónsmessunóttin; eða aðrar nætur í grennd við kraftaverkið; -þegar maður tímir öllu öðru en að sofa.

Við Matthildur mín upplifðum magnað miðnætti núna um sumarsólstöðurnar, þar sem við vöfruðum um norðurhjarann hátt á annan sólahring. Fórum norður Fjöllin, niður Jökulsárgljúfrin, út á Melrakkasléttuna; -hlustuðum á vell spóans gnagg ósofinnar kríunnar og dýrðarinnar  sumarsöng lóunnar; -horfðum á yrðlinga veltast um í ærslaleik, forvitni litlu lambanna og fyrstu sundtök andarunganna.

Við lágum í tjaldi stund og stund, fundum landið nötra í jarðhræringunum, sáum sólina hnita lágt næturhimininn og spegla sig í gylltum skugga hafflatarins. Héldum út að Núpskötlu í glampandi sólskini kl. 4 að morgni að skoða súlubyggð. Til að gera langa sögu stutta geri ég orð kríunnar og dægurflugunnar að mínum "mikið var ég feginn því að lifa þessa nótt".

Á mögnuðu miðnætti er aldrei að vita hvaða kraftaverki maður mætir. Það gæti allt eins verið sjálf drottning draumanna

Athugasemdir

[sigurður bjarklind (IP-tala skráð) 22.6.2020 kl. 07:50]

Fallegur pistill. Ísland er land þitt!

[Magnús Sigurðsson, 22.6.2020 kl. 19:17]

Sæll Sigurður, og þakka þér fyrir innlitið og rausnarlega athugasemdina. 

Já Ísland er land þitt,,,,,,, sem ungan þig dreymir.

Rausnarlegt að kalla pistilinn fallegan, það hefðu kannski sumir vilja meina hann barnalegan, -sem hann náttúrulega er. 

Ég hef yfirleitt verið barnalegur í gegnum tíðina og eftir því sem árunum fjölgar orðið sannfærðari um að mesti fjársjóðurinn í þessum heimi er barnið, og hef smá saman öðlast vissuna fyrir því að það er engin tilviljun hvar það fæðist.

Þakka þér fyrir á minna á þetta magnaða ljóð Margrétar Jónsdóttur.

[Ómar Geirsson, 22.6.2020 kl. 20:03]

Blessaður Magnús.

Fallegur er hann (það er pistillinn) og þeir sem upplifa barnaskap í fegurðinni, þeir ættu að hlúa að sínum eigin barndóm, í stað þess að upplifa hann í orðum og tjáningu annarra.

Því þeir missa af svo miklu, og þurfa jafnvel annað líf til að bæta úr.

Takk.

Kveðja að neðan.

PS. Fór í Tunguna í vikunni, og fann aðeins læsta girðingu þegar fákurinn vildi gæta að sögunni sem þú hefur myndað svo vel, og ég fyrir fjölda mörgum árum fékk að upplifa með gegnum föður mínum, sem og móður og eiginkonu.

En fjarskinn yfir túnið var fallegur.

[Magnús Sigurðsson, 22.6.2020 kl. 21:07]

Sæll Ómar, og takk fyrir innlitið og athugasemdina.

Þú kemur akkúrat inn á aðalmálið að ",,,þurfa jafnvel annað líf til að bæta úr".

Að fæðast í landi sem milljónir manna um víðan heim eru til í að gefa formúgur til að fá að skoða nokkra daga ævi sinnar. 

Að ætla að láta það vera að njóta lystisemdanna sem landið gefur er hvorki fallegt né barnalegt, það er bara heimskulegt. Þetta vissi barnið þar til annað glapti því sýn.

Það er slæmt að hliðið sé læst að byggingalist náttúrunnar, ég hef samt aldrei látið þær girðingar hefta för þegar þjóðminjar eru annars vegar.

Bestu kveðjur í neðra.

ps. ég hef verið svo heppinn að fá að steypa í neðra undanfarnar vikur s.s. allt kóvítið, m.a. fyrir SVN, SÚN, og pall við hinn magnað útsýnisstað við Norðfjarðarvita, það lyftir andanum heldur betur í efra að horfa yfir flóann.

[Ómar Geirsson, 22.6.2020 kl. 22:02]

Andinn nærist þegar horft er út flóann, sérstaklega þegar sólin gælir við Rauðubjörgin, stundum þegar hafáttin leitar inn og brimið lemur kletta og björg, þá upplifi ég orð skáldsins í lokakafla Heimsljóss, þegar jökull, himinn og jörð runnu saman í eitt. 

Það er tilfinninguna sem ég skynja.

Ps.  Konan var með í fáknum, og það er ótrúlegt hvernig betri helmingurinn magnar upp löghlýðni manns, en pistill þinn og myndir frá því í byrjun sumars voru hinsvegar tilefni ferðalags míns um Tunguna, sem og hjáleiðinnar sem mig minnir að hafi verið kennd við Brekku.  Ég fór út frá Fellabæ, og notaði reyndar afleggjarann að Galtastöðum til að skoða smá kafla af veginum norðanverðu ásamt góðu útsýni yfir Hlíðina og Jöklu.  Keyrði svo upp Þinghána og þaðan í Egilstaði, við vorum í bústað á Einarstöðum, Héraðið var fagurt þá vikuna.