Heimsfrétt á bloggi Jónasar

Stundum er sannleikurinn lyginni líkastur, en ef honum hefur ekki verið fundið samhengi í sjónvarpi þá er hann ómarktækur. Á bloggi Jónasar Gunnlaugssonar voru fréttir sem greint hefur verið frá samhengislaust. “Þrjú lönd á jörðinni neituðu að láta bólusetja fólkið í löndunum sínum. Allir þrír forsetar þeirra eru nú dánir. Margir líta á dauða þeirra sem morð. Löndin eru Burundi, Tanzania og Haiti.”

Undanfarið ár hef ég tekið púlsinn á heiminum m.a. með því að horfa á street walk ýmissa borga, frekar en taka mark á fréttum medíunnar af drepsóttinni í löndum heims, svona ef ég hef engan staðkunnuga kunningja til að segja mér hvað er að ske, en á sjónvarp er ég fyrir löngu hættur að horfa og trúa. Það er nefnilega svo margt skrítið sem gerist bara í Langtíburtukistan.

Það kom mér fyrir nokkru nokkuð á óvart að í Port au Prince á Hahit, þar sem forsetinn var ráðin af dögum á dögunum af innfluttri málaliðasveit, var ekki ein hræða með grímu þó óbólusett væri á street walk í miðri drepsótt, og hvorki lík á götunum né lögregla á tveim metrunum við að sekta vegfarendur fyrir sóttvarnabrot. Sjón er sögu ríkari jafnvel þó sönn frétt í sjónvarpi væri.

Nornirnar á blogginu

Það má segja að hér á mogga blogginu hafa risið þrjár nornir sem hafi skorað þríeykið á seiðhjallinum á hólm, -og ekki veitti af að blanda þann görótta seið í upplýsingaóreiðu falsfréttanna. 

Þær setja fram mál sitt í anda skapanornanna Urðar, Verðandi, Skuldar og ekki fer hjá því að þar glitti í spákonuna Völu. Hvort nornirnar eiga eftir að skapa þríeykinu örlög ásamt óðinshananum eineyga klára mun tíminn einn leiða í ljós.

Sagt er að rás tímans endurtaki sig á hinni eilífu hringrás eyktarinnar í hringsnúandi spíral, sem spólar sig í gegnum aldirnar, eða eins og Prédikarinn 1-9 sagði;  Það, sem hefur verið, það mun verða, það, sem gerst hefur, það mun gerast og ekkert er nýtt undir sólinni.

Blágresið blíða

Nú er komin sú árstíð að grasið bylgjast í blænum, allt er mögulegt annað en að sofa af sér þennan tíma. Og landinn alltaf á leiðinni inn í eitthvað; inn í daginn, inn í sumarið jafnvel alla leið inn í framtíðina.

Þessi útjaskaða ambaga "inn í" er fengin úr ensku. Sennilega til komin vegna frábærrar kunnáttu í snjallsíma ensku á google translate.

Áður var haldið út í daginn, farið út í sumarið, t.d. að lokinni vetrarlangri innisetu  við íslensku námi í skóla. Framtíðin var óskrifað blað en ekki farið inn í hana, til að halda fram veginn.

Fyrir mörgum árum gekk þjóðin ómeðvitað í það að eyða orðinu akkúrat, sem tröllreið nánast hverri einustu setningu á íslenskri tungu um skeið, með upphrópuninni N Á K V Æ M L E G A.

Jaá okey, -en af hverju ertu að tala um þetta núna? - Við eigum bara svo dæmalaust fallegt tungumál að það þarf ekki að fara inn í eitthvað translate kjaftæði.

Svona var t.d. Jóni Thoroddsen innanbrjósts þegar hann var komin inn í sumarið.

 

Hlíðin mín fríða

hjalla meður græna

og blágresið blíða

og berjalautu væna,

á þér ástaraugu

ungur réð eg festa,

blómmóðir besta!

 

 

Sá ég sól roða

síð um þína hjalla

og birtu boða

brúnum snemma fjalla.

Skuggi skaust úr lautu,

skreið und gráa steina,

leitandi leyna.

 

 

Blómmóðir besta,

bestu jarðargæða

gaf þér fjöld flesta

faðir mildur hæða.

Hver mun svo, er sér þig,

sálar þjáður dofa,

að gleymi guð lofa?

 

 

Hlíð, þér um haga

hlýr æ blási andi,

döggvi vordaga

dögg þig sífrjóvgandi!

Um þig aldrei næði,

af þér svo að kali,

vetur vindsvali!

 

Og ekki er blágresið blíða síðra sungið á youtube.

Lömbin þagna

Í gær grilluðu stjórnmálamenn í atkvæðasmölun kótelettur í nýja miðbænum í grennd við höfuðborgina, að sögn til að halda uppi gamalli hefð. Í gær fórum við Jökuldalinn upp til heiða. Á Dalnum var það sláandi að í brakandi þurrki var engin byrjaður að slá. Þó svo punturinn bylgjaðist blíðum í blænum, -öðruvísi mér áður brá.

Upp á heiðunum voru víðast hvergi lömb að sjá, svo langt sem augað eygði. Við Matthildur mín plokkuðum upp fjallagrösin yfir sólbjartan daginn í flugnasuði á meðan spóinn vall í kappi við svanasönginn, og gæsirnar gáruðu heiðarvötnin með ungahópunum sínum, sem eru blárri en blá. Hvergi var sauðkind með lömb að sjá, -öðruvísi mér áður brá.

Niður Vopnafjörðinn hans Ratcliffs vöfruðum við, en rétt eins og á Jökuldalnum var ekki heyskap að sjá, fyrr en komið var út undir sjó í grennd við golfvöllinn skammt innan við nú dauflegan miðbæinn á Tanganum þar sem sumarið er hvað blíðast á Íslandi. Í sjoppunni var ekki hræðu að sjá, -öðruvísi mér áður brá.

Skyldi íslenska sauðkindin verða safngripur á lendum auðróna, eftir haustið í haust og raðlygarar og skúffukjaftar grilla nýsjálenskar lambakótelettur næsta sumar, í síðasta bænum í dalnum? Mun þá áfram verða boðið upp á kolefnisjafnað grill í nýja miðbænum í minningu gamalla hefða, eða mun fólk greikka kolefnissporið á leið sinni úr síðasta bænum í dalnum? Guð blessi allt Ísland, -öðruvísi mér áður brá.

100 ára steypa

Nú fer hver steypan af annarri að komast á þjóðminja stigið. Nýlega var minnst 100 ára afmælis rafstöðvarinnar í Elliðaárdal. Þau eru nú orðin um allt land steinsteyptu húsin sem sjálfkrafa lúta vernd húsfriðunarnefndar við 100 ára aldurinn. En ekki er langt síðan að þar var einungis um innflutt 19. aldar timburhús að ræða sem síðar höfðu verið klædd með bárujárni samkvæmt hugviti landans.

Það má segja sem svo að steinsteypa hafi verið byggingarefni íslendinga á 20. öld, tók við af torfi og grjóti, eftir að það hafði verið byggingarefni þjóðarinnar í meira en þúsund ár. Til eru þeir sem fjargviðrast út í verndun húsa og finnst sjálfsagt að þau víki skilyrðislaust úr vegi fyrir krosslímdum nútímanum sem er að taka við af myglugifsinu. Steinsteypan fái sama sess og torfbærinn í byggingarsögu landsins, sem jarðýtan sá um að varðveita.

Þó ættu allir að hafa í huga að verðmæti gamalla steyptra bygginga er mun meira en bara minjagildið. Í reglugerðafargani nútímans kostar t.d. mikla fjármuni að hanna hús og koma í gegnum byggingaleifaferlið á meðan að endurbætur húsa lúta ekki sömu lögmálum, -enn sem komið er, -þó svo að vissulega láti fræðingar innflutningsiðnaðarins sig dreyma um slíkt.

Á undanförnum árum hefur Jóni og Gunnu verið gert ókleift að koma sér upp þaki yfir höfuðið með eigin höndum. Sú þróun hefur tekið ótrúlega stuttan tíma og hefur haldist fullkomlega í hendur við fræðinga framleiðslu latínusamfélagsins og vexti víxlaranna. Það sem verra er að húsnæði verður sífellt lélegra og er jafnvel innflutt myglan nú mun svæsnari en sú heimafengna var þegar þjóðin skreið út úr hálfhrundum moldarkofunum í upphafi 20. aldarinnar.

Það var í lok nýliðinnar aldar sem andskotinn hitti ömmu sína og tók fram fyrir hendurnar á Jóni og Gunnu. Nú hefur einnig verið slegið á putta byggingameistaranna þannig að þeirra aðkoma að húsbyggingum er einungis að ábyrgjast kolefnisjafnaða krosslímið formsins vegna, sem flutt er inn CE vottað frá kolakynntri austur Evrópu eða jafnvel stálið, stolið og stælt alla leið úr reykspúandi þrælakistum kommúnistanna í Kína.

Sjálfur hefur síðuhöfundur staðið í steypunni frá því að hann fyrst man, en fyrstu minningarnar eru frá því að foreldrarnir komu sér þaki yfir höfuðið upp úr 1960. Skemmtileg verkefni í steypu ævinnar tengjast mörg hver 20. aldar húsum, verkefni sem lengi vel þótti sjálfsagt að kalla viðhald, sem er nú orðið að skammaryrði í einnota viðhaldsfríum hagvextinum. 

Algengt er í gömlum steinsteyptum húsum að veggirnir séu ver farnir eftir því sem neðar dregur, en útbyggð þakskyggni hlífir veggjum mikið við veðrun

Eitt slíkt minjaviðhalds verkefni bankaði upp á fyrir nokkru þegar eigendur Vélaverkstæðis Eskifjarðar höfðu samband við MVA, fyrirtækið sem ég starfa hjá, og leituðu eftir aðstoð við að gera við steypta útveggi verkstæðisins og múrhúð. Ég var sendur á staðinn til að skoða verkið og þá rifjuðust upp minningar um mörg skemmtileg viðhaldsverkefni. Þegar steypukallar nutu enn kunnáttu sinnar án afskipta og milligöngu fræðingastóðsins.

Það voru þeir Björgvin Jóhannsson vélvirki, einn af eigendum vélaverkstæðisins ásamt nafna hans og afkomanda, sem ég átti samskipti við. Björgvin hafði auðskiljanlega áhyggjur af kostnaði enda viðgerðin fjármögnuð án opinberra styrkja, eigendur höfðu lagt til hliðar til varðveislu hússins. Ég stakk upp á að við negldum kostnaðinn ekki niður, heldur skildi ég gefa honum tölu í eina hlið hússins, sem ég gæti ábyrgst að ekki yrði farið yfir og svo sæjum við til með framhaldið.

Þegar ég gaf Björgvin upp töluna varð hann að mér fannst undrandi og bætti strax annarri húshlið við verkefni sumarsins svo við gætum tekið frá tíma í tíma. Ég hafði átt hús sjálfur með sambærilegum skemmdum í steypu og voru á Vélaverkstæði Eskifjarðar, en þær voru aðallega til komnar vegna þess að ekki var farið almennt að nota loftblendi í steypu fyrr en á seinnihluta 20. aldarinnar.

Pólskir vinnufélagar mínir sáu um að framkvæma sérviskuna

Því vissi ég nákvæmlega hvers eðlis skemmdirnar voru og vissi upp á hár hvernig viðgeð yrði framkvæmd með minnstum kostnaði. Aðferðin fólst fyrst og fremst í því að notast við veggina eins og þeir komu fyrir og gera við þá með steypu eins og í upphafi að viðbættu loftblendi. Þá steypu kaupir maður hvorki í pokum né eftir stöðluðum uppskriftum, heldur er um nokkurskonar gjörning að ræða, sem spilast af fingrum fram á staðnum.

Þær viðgerðir sem framkvæmdar voru á Vélaverkstæði Eskifjarðar fóru fram vorið 2018 og var lokið þá, þrátt fyrir upphaflega rýmri tímaáætlun. Húsið átti að skarta sínu fegursta 2021 á 100 ára afmælinu. Kostnaður var vel innan upphaflegrar áætlunar þannig að sumarið 2019 fengu þeir Björgvinir okkur aftur og þá til að lagfæringa í kringum glugga á yngri byggingu verkstæðisins, sem fólst í að breyta gluggum þess til samræmis við eldri hluta. Þeir nafnarnir smíðuðu nýja járnglugga en gluggar gamla hlutans eru úr steyptu pottjárni.

Járn gluggi á nýlegri hluta verkstæðisins

Vélaverkstæði Eskifjarðar er enn eins og það var í árdaga, innandyra eru reimdrifnir rennibekkir og tæki sem voru þau fullkomnustu þegar húsið var byggt. Við Björgvin áttum margt áhugavert samtalið um starfsemina, sem fram fór í húsinu. Ég ætla nú að segja frá þremur húsum sem ég hef átt því láni að fagna að fá að taka þátt í að varðveita.

 

Vélaverkstæði Eskifjarðar er nú 100 ára þ.e.a.s. húsið, en það var Friðbjörn Hólm sem lét byggja húsið árið 1921. Það var annað fullkomnasta verkstæði sinnar tegundar á Austurlandi á sínum tíma, einungis Vélsmiðja Jóhanns Hanssonar á Seyðisfirði var talin betur búin, en í því húsnæði var Tækniminjasafn Austurlands, sem varð aurskriðu á Seyðisfirði að bráð í desember s.l.

Friðbjörn Hólm var aðfluttur á Eskifirði kom frá Seyðisfirði og hafði starfað hjá Jóhanni Hanssyni. Rekstur vélsmiðjunnar gekk brösuglega fyrstu árin og leisti Landsbankinn húsnæðið til sín ítrekað. Borgfirðingurinn Sigurður Jónsson, hinn kunni brúarsmiður frá Seljamýri í Loðmundarfirði, segir þetta um veru sína hjá Friðbirni Hólm á Eskifirði.

“Á Eskifirði var ég í rúm þrjú ár og lærði geysilega mikið. Hins vegar var ég ekki í formlegu iðnnámi þarna því Friðbjörn Hólm hafði ekki réttindi í vélsmíðum þrátt fyrir mikla reynslu í faginu og þrátt fyrir að hann væri frábær iðnaðarmaður. Þegar ég kom til Eskifjarðar var verkstæðið í skúrbyggingu en verkstæðishúsið var í byggingu og tekið í notkun með fullkomnustu vélum 1921. Helstu verkefni verkstæðisins á Eskifirði voru viðgerðir á vélum stærri mótorbátanna. Eigendur minni báta voru margir sjálfbjarga að miklu leyti hvað áhrærði daglegt viðhald. Ég bjó í kvistherbergi verkstæðishússins á Eskifirði og var yfirleitt í fæði hjá Friðbirni. Hann var afbragðs húsbóndi og það fór vel á með okkur. Hann sýndi mér líka mikið traust því ég varð fljótlega staðgengill hans á verkstæðinu. Annars gekk rekstur verkstæðisins erfiðlega frá upphafi og efnahagur fyrirtækisins stóð ekki í neinum blóma.”

Þó svo að ýmsir eigendur væru að Vélaverkstæði Eskifjarðar í gegnum tíðina voru seinni tíma eigendur og starfsmenn oft tengdir upprunalega verkstæðinu og upphaflegu eigendum s.s. Friðbirni Hólm og Símoni Jónsyni kaupmanni sem átti það um tíma. Árið 1934 lét Símon setja upp dráttarbraut við vélsmiðjuna sem var sú best búna á Austurlandi á þeim tíma. Var hún í notkun til ársins 1960.

 Enn má sjá leifar dráttarbrautarinnar

Árið 1980 eignuðust þeir Björgólfur Kristinsson vélvirki, Björgvin Jóhannsson vélvirki, Sveinn Friðriksson vélvirki og Skúli Sigurðsson plötu og ketilsmiður verkstæðið og ráku það í hlutafélagi undir nafninu Vélaverkstæði Eskifjarðar þar til rekstri þess var hætt.

Gamall gluggi úr járnsteypu í upphaflega verkstæðishúsinu

 

Hvammur Höfn Hornafirði var byggður 1926 af þeim mágunum Sigurði Ólafsyni frá Bæ í Lóni og Jóni Jónsyni Brunnan frá Brunnum í Suðursveit. Húsið nefndu þeir Skálholt en manna á meðal var það alltaf kallað Hvammur. Framan við húsið var í upphafi bátabryggja og vestur af henni myndarlegt sjóhús. Hvammurinn var m.a. gistihús og fyrsta flugafgreiðslan á Höfn. Eftir að Hótel Höfn tók til starfa árið 1967 var húsið notað sem verbúð fyrir farandverkafólk þá oft kallað Skakkinn en eftir það stóð húsið autt árum saman.

Hvammur í baksýn, á tímum Sigurðar Ólafssonar og Jóns Brunnan, á þeim tíma þegar Hornafjarðarfljót rann um höfnina á Höfn, áður en eiðið var gert út í Ósland

Einar Bragi Sigurðsson segir m.a. svo frá nokkrum dögum sem hann dvaldi í Hvamminum 11 ára gamall árið 1932. "Á þessum tíma kynntist ég heimilinu í Hvamminum. Heimilunum væri þó réttara að segja, því þetta var allt í senn einkaheimili, barnaheimili, sjómannaheimili, elliheimili, dagheimili þorpsbúa sem komu til að sýna sig og sjá aðra og gistiheimili hálfrar sýlunnar auk langferðagesta innlendra sem erlendra”.

 Hvammurinn vorið 1989, húsið var nánast rústir þegar Sveinn Sighvatsson hóf endurbætur

Árið 1989 var Hvammur tekin til endurnýjunar lífdaga eftir að hafa verið í niðurníðslu árum saman. Sveinn heitin Sighvatsson hússmíðameistari á Höfn hafði þá eignast húsið og bað mig um að koma á Höfn og hitta sig, því hann hugðist láta húsið halda útliti sínu sem steinhús og klæða það að utan með múrkerfi. Stuttu seinna seldi hann húsið Tryggva Árnasyni sem rak Hafnarbúðina og Jöklaferðir.

Það varð úr að sumarið 1989 unnum við starfsmenn Mallands á Djúpavogi við að klæða Hvamminn að utan með þýsku STO múrkerfi fyrir Tryggva auk þess að sjá um steypuvinnu á Stokksnesi fyrir Svein Sighvatsson þar sem hann byggði ratsjárstöð fyrir NATO. Eftir að Hvammur var tekin í endurnýjun lífdaga hefur verið rekið þar Gistihús og hef ég gist margar nætur í þessu merkilega húsi.

 Það efast engin um það í dag að Hvammurinn átti skilið að ganga í endurnýjun lífdaga, bæði vegna notagildis síns í nútímanum og sögu fortíðarinnar. Í höfninni skammt fyrir utan húsið má oft sjá Sigurður Ólafsson SF 44 liggja við landfestar

 

Ásbyrgi, fyrsta húsið sem ég eignaðist, keypti ég árið 1986. Það er á Djúpavogi, byggt 1947 af Birni Gústafssyni og Rakel Jónsdóttir, sem þá voru um tvítugt. Þegar þau fluttu úr húsinu til Akraness árið 1963 höfðu þau eignast 6 börn. Margir höfðu búið í húsinu eftir Birni og Rakel, lengst af Kristján og Antonía ættforeldrar margra Djúpavogsbúa, sem kennd voru við Garða. Þegar ég eignaðist húsið var það farið að líta verulega upp á landið en samt í notkun sem verbúð fyrir farandverkafólk.

Ásbyrgi vorið 1989

Margir vildu meina að húsið væri ónýtt þegar ég keypti það og best færi á að brjóta það niður og nota lóðina annað. Steyptir veggir voru illa farnir, gluggar ónýtir og múrhúð víðast hrunin. Þegar ég leitaði fjármögnunar í Landsbankanum á Djúpavogi var húsið ekki talið lánshæft. Það kom ekki til þessa að fjármagna þyrfti endurbætur í gegnum banka. Fljótlega eftir að þær hófust árið 1989 kom fram áhugi á að kaupa húsið uppgert. Rifið var innan úr húsinu, fyllt í kjallara þar sem hafði verið olíukynding.

Við endurgerð innanhúss var fyrra skipulag látið halda sér að mestu en þó var einu litlu herbergi bætt við stofu, forstofa breikkuð og höfð opin inn í húsið til að auka birtu og rími. Eins var baðherbergi stækkað um 20-30 cm á báðar hliðar á kostnað eldhúss og hjónaherbergis. Útveggir eingraðir og múrhúðaðir á hefðbundinn hátt. Milliveggir hlaðnir úr vikri og múrhúðaðir. Allt rafmagn - og vatnslagnir endurnýjaðar. Út úr þessu fékkst lítið fjögra herbergja einbýlishús.

Fyrri part sumars 1989 var húsið gert upp að utan, múrhúðað og skipt um járn á þaki. Steypan í útveggjum hafði valdið mér heilabrotum, og þá hvort betra væri að klæða húsið og einangra að utan. Niðurstaðan varð sú að gera við steypu og múrhúða húsið með hrauni, sem sagt hefðbundið verklag á steinsteyptum útveggjum fyrri hluta 20. aldar. Sökklar og fyrrum kjallaraveggir voru einangraðir og klæddir að utan með STO múrkerfi til að fá einangrun fyrir gólfplötu. Allt steypuefni var fengið úr næstu fjöru eins og venjan var þegar húsið var byggt.

Ásbyrgi Sumarið 1989

Sumarið 1989 komu þau hjónin Björn og Rakel á Djúpavog og bönkuðu upp á hjá mér að kvöldlagi og báðu mig um að sýna þeim húsið, sem var þá komið á loka stig endurbótanna. Ég sýndi þeim það náttúrulega með glöðu geði, en óttaðist satt að segja svolítið að ég hefði breytt húsinu þannig að þeim myndi ekki líka.

Oftar en einu sinni sagði Rakel; „Bjössi af hverju höfðum við þetta ekki svona“, þar var um að ræða baðherbergið sem var stærra og því pláss fyrir þvottavél, en þvottahúsið hafði verið niður í kjallara sem var utangengur . Annað atrið var staðsetningin á eldhúsvaskinum sem var kominn við glugga þannig að Búlandstindurinn blasti við þegar vaskað var upp.

Þegar Rakel var sest út í bíl spjölluðum við Björn í smá stund og hann sagði mér hversu erfitt hefði verið með aðföng og efni þegar húsið var byggt, allt í höftum og skömmtunum skömmu eftir stríð. Þetta vissi ég vel því Siggi í Dagsbrún, sem er rétt hjá, hafði sagt mér að þeir hefðu byggt húsin á sama tíma og upphaflega hefðu þau verið eins. En Siggi sagðist hafa verið betur settur en Bjössi að því leiti að hann hefði haft sambönd austur á Norðfjörð og getað fengið þar eitt og annað tilfallandi í Dagsbrún.

Þó svo að Ásbyrgi hafi ekki verið ætlað langt líf af mörgum þegar ég keypti það þá hefur það þjónað núverandi eigenda í rúm 30 ár og er vel viðhaldið, í alla staði Djúpavogi til prýði og eigenda sínum til mikils sóma.

Ásbyrgi í dag, myndinni hnuplað af facebook síðu Fíu Aradóttur sem hefur verið eigandi hússins frá því árið 1989

Það sem er ánægjulegast við viðgerð gamalla húsa er að kynnast sögu þeirra og allar sögurnar sem maður fær að heyra meðan á viðgerð stendur. Bæði er að eigendur fræða mann um notkun húsanna í gegnum tíðina og oft kemur fólk af götunni til að segja sögur sem tengjast húsinu. Allar þær sögur yrði allt of langt mál að setja í stutt blogg um steypu.

 

Annars var Stokksnes stærsta steypan sumarið 1989

 

Heimildir: Frá eldsmíði til eleksírs - Smári Geirsson / Af mönnum ertu kominn - Einar Bragi.

Blóðberg

Það var trú fornmanna að með því að drekka rótsterkt seyði af blóðbergi kæmust þeir í djúpt andlegt ástand, sem gerði þeim mögulegt að komast í samband við huldar vættir. Þá er trú margra að blóðbergste dragi úr timburmönnum. Sterkt te af jurtinni, drukkið fjórum til sex sinnum á dag, 2-3 daga í senn, er talið gott til að venja fólk af áfengisdrykkju.

Blóðbergið er samt mest notað gegn kvefi, sérstaklega lungnakvefi og öðrum lungnasjúkdómum þar sem þarf að eyða sýklum og losa um slím. Vegna bakteríudrepandi áhrifa sinna voru jurtablöndur úr blóðbergi og rósmarín notaðar til inntöku og innöndunar til að styrkja ónæmiskerfið og komast hjá ýmsum pestum. Einnig var blóðbergsolía notuð sem sótthreinsandi lyf fyrir aðgerðir og uppskurði. Bakstrar með jurtinni þykja góðir við bólgum í liðum og vöðvum.

Í sögu grasalækninga er blóðbergið mjög áberandi jurt og í dag er hún viðurkennd sem áhrifarík lækningajurt, bæði til innvortis notkunar fyrir öndunarfæri og meltingarveg og ekki síður til notkunar útvortis sem verkjastillandi á vöðva og gigtarverki. Áhrif hennar gegn bakteríu- og sveppasýkingum og styrkjandi áhrif á ónæmiskerfið eru ekki síður þekkt svo og bólgueyðandi og græðandi áhrif á útbrot og sár sem gróa seint og illa.

Seyði af blóðbergi er gott í munnskol við sárum og bólgum í munni og hálsi og losar það slím úr öndunarfærum sé það soðið í vatni og gufunni andað að sér. Sé seyðið drukkið er það gott fyrir meltingarfærin, örvar og bætir meltinguna og dregur úr vindverkjum og bólgu í þörmum. Við gigtar- og vöðvaverkjum er gott að setja nokkra dropa af blóðbergsolíu út í baðvatnið eða nudda gigtarstaðinn með áburði eða nuddolíu úr blóðbergi.

Sem kryddjurt til matar hefur blóðbergið löng-um þótt ómissandi þegar vanda á til matargerðar. Það er vinsælt í pottrétti og til marineringar bæði fyrir kjöt og fisk og er þá blandað saman blóðbergi, ólívuolíu, rósmarín og sítrónusneiðum. Blómin eru bæði notuð í te og sem krydd, t.d. á lambakjöt. Íslenskt blóðberg er skylt erlendu kryddjurtinni timian.  

Blóðberg hefur ágætan kraft til að styrkja sinar og lina krampa. Blóðbergste er það áhrifaríkasta sem ég hef fundið við sinadrætti í fótum, sem hafði hrjáð mig árum saman. Með því að drekka te af blóðbergsblóma hvarf sinadrátturinn til lengri tíma. Ég hafði áður étið banana dag hvern til að slá á sinadráttinn, hálfur banani á dag verið þrautarlendingin, en af banana fæ ég brjóstsviða. Við að drekka blóðbergs te frá sumri fram á haust hvarf sinadrátturinn. Virkaði í marga mánuði eftir að ég hætti að drekka blóðbergsteið.

Blóðberg er vel þekkt um allt land, vex í malarjarðvegi nánast frá fjöru til fjalls upp í 900 m hæð, en plantan hefur meir að segja fundist í yfir 1000 m hæð og má því finna í blóma stóran hluta sumars. Nú er kominn tími blóðbergsins, við Matthildur mín höfum farið um mela og móa undanfarin sumur til tínt blóðberg, og er engin undantekning þar á þetta sumarið.

Nú er setið yfir blóðbergstei kvöld eftir kvöld og lyngið sem til fellur, eftir að blómin hafa verið hreinsuð af í teið, brennt til að hreinsa út illa anda líkt og með reyk af salvía. Við greinum jafnvel hulda vætti eins og fornmenn forðum, t.d. er ekki loku fyrir það skotið að grillt hafi í elli kellingu í gegnum tegufuna og reykjarkófið, en sú verður fljót að láta sig hverfa þegar aftur verður farið út um þúfur í guðsgrænni náttúrunni til að ná í meira blóðberg.

Heimildir: Heilsuhringurinn, Íslenskar lækningajurtir, -og fleiri kellingabækur.

Hrúturinn Hreinn

Nú er fokið í flest skjól hjá þeim sem lét flatskjáinn fjúka fram af svölunum eins og hvern annan frisbee disk um árið. Það er kominn annar mun stærri, sem bleikur fíll í miðja stofuna. Þessi ósköp verður afi gamli að þola þó svo að engin viti betur en hann að sjónvarpið er verkfæri djöfulsins. Hún Ævi hefur verið heimagangur undanfarið og pabbi hennar kom með sjáinn til að stytta henni stundirnar í útlegðinni að heiman.

Ævi segist vera prinsessa og ég gæti vel trúað að það sé rétt hjá henni, svona miðað við stjórnsemina og útganginn. Undir þessa vissu hennar ýta svo þættir sem hún horfir á í sjónvarpinu. Þriggja ára blessunin veit ekki að svona er boðskap sónvarpsins lætt inn í saklausa barnssálina. Síðar þegar árin hafa líka læðst yfir verður boðskapurinn að hreinni drepasótt, og ekki aftur snúið nema með því einu að slökkva bæði á sjónvarpinu og símanum.

Því segi ég að fokið sé í flest skjól að ég freistaðist til að horfa á verkfærið með Ævi um daginn. En hún á það til að læðast fram og læsa mömmu sína frammi, og jafnvel ömmu líka um leið og hún segir; -afi mig langar að horfa á youtube. En þá byrja ég alltaf á því að sega hátt og snjallt; -mamma þín vill ekki að þú horfir á youtube því það geta komið svo ljótar myndir í auglýsingunum á youtube í prinsessu þáttunum.

Svo var það um daginn að ég lét mig hafa það að horfa á hrútinn Hrein með henni. Þar hafði hundurinn á bænum orðið sér út um dróna, sem hann batt við sólstólinn sinn, til að létta sér eftirlitið með rollunum rétt áður en hann sofnaði. Hrúturinn Hreinn komst í fjarstýringuna hjá hundinum og kunni ekki betur á hana en svo að hann sendi hundinn á loft sofandi í sólstólnum.

Þegar hundurinn rumskaði og áttaði sig á að það var hann sjálfur sem sveif um í sólstólnum yfir rolluhópnum fjarstýringarlaus rak hann upp skaðræðis boffs og bóndinn kom út til að aðgæta hvað væri eiginlega um að vera og náði um fjarstýringuna fyrir drónann en tók svo hart á í öfuga átt að hann braut stýripinnann af fjarstýringunni og hundurinn sveif stjórnlaust í sólstólnum út í geim.

Þar sem hundurinn var kominn út á meðal stjarnanna í sólstólnum, svo að segja til himnaríkis, kom svífandi að honum geimfarabúningur, en ekki engill, og stillti sér upp við hliðina á hundinum og tók selfí á símann sinn. Eftir myndatökuna tók sólstóllinn óvænt að hrapa með hundinum á hvolfi og nálgaðist jörðina aftur á ógnar hraða.

Hrúturinn Hreinn og rollurnar fylgdust með í angist og urðu sér í snatri út um brigði úr rúllubaggaplasti og strengdu það á milli sín, ekki til að bjarga hundinum heldur drónanum. Hundurinn náði í tíma að gera sér röndótta fallhlíf úr áklæðinu á sólstólnum og sveif mjúklega til jarðar. Bæði dróninn og hundurinn björguðust blessunarlega svo lífið á bóndabænum gat haft sinn vanagang þrátt fyrir þessa óvæntu himnaför hundsins.

Á sama tíma í himnaríki var geimfara búningurinn að skoða selfíið sitt í símanum sínum af sér og hundinum. Hann stillti svo símanum með selfíinu upp á hvíta hillu úr skýi og tók niður geimfara hjálminn. Þá blasti við grár hundur alveg eins og sá brúni á jörðu niðri með hrútinum Hreini og rollunum, nema hrukkóttur og eldgamall. Þá sagði Ævi; -þessi er alveg eins og afi, en mig langar að horfa á youtube.

Safna auð með augun rauð en aðra brauðið vantar

Nú er opinberu fyrritæki í almannaeign gert að rukka þá landsmenn sem búa í mestri fjarlægð frá þjónustunni um raunkostnað á flutningi fyrir allt yfir 50 grömmum, og það með virðisaukaskatti.

Til sam­ræm­is við ný­lega breyt­ingu í lög­um um póstþjón­ustu, afgreiddum af há æruverðugu alþingi, fyrirtæki þess sama opinbera og var ætlað jafna kjörin í þessu landi, en tók upp á því að níðast á vesalingum undir verndarvæng ríkisins.

Félag vesælla atvinnurekenda fer auðvitað fram á að Þessi breyting verði framkvæmd tafarlaust. Enda hið mesta sanngirnis mál að þeir sem stundi flutningaþjónustu sitji við sama borð í botnlausri samkeppninni.

Þau flutninga fyrirtæki sem bjóða uppá þessa pakkaflutninga fyrir almenning eru sennilega tvö, , , , -jafnvel alveg heil þrjú. Eimskip á nýju hundrað ára kennitölunni sinni eftir "hið svokallaða hrun" nú með sama eigendahóp og miskunnsami samherjinn. Samskip þar sem eigandinn hefur verið ofsóttur af dómstólum þessa lands allt frá "hinu sama svokallaða hruni".

Með góðum vilja má bæta Icelandair við á stöku stað, sem hafa verið hlutabótaþegar almennings í gegnum hið opinbera í heimsfaraldrinum, "hinni svokölluðu drepsótt", en það fyrirtæki komst um tíma í eigu lífeyrissjóða landsmanna eftir "hið svokallaða hrun". Svo á náttúrulega Byggðastofnun að sjá um eftirlitið, svona til að faðirvorinu verði ekki snúið upp á andskotann.

Já það er kominn tími til að Jón og Gunna norð-austur á landi hætti að safna auð með augun rauð á meðan aðra brauðið vantar.

Pósturinn breyti verðskrá án tafar

Sumar og sólstöður

Það vildi svo einkennilega til að það tók að birta eftir bölmóðinn sem ég setti hérna á síðuna í gær, og birti þeim mun meira eftir því sem fleiri lásu óskapnaðinn. Það verður að teljast meira en lítið skrítið ef bölbænir verða til þess að veður batnar, en hér á Héraði hafði verið ísköld norðan nepja dögum saman. 

Nú er sumar, gleðjist gumar, gaman er í dag; brosir veröld víða, veðurlagsins blíða eykur yndishag, eða svo skildi maður ætla. Þessar ljóðlínur Steingríms Thorsteinssonar verða seint metnar til fjár en þykja varla merkilegar á þeim markaði sem lýtur hagvexti nútímans.

Allavega tala stjórnmálamenn ekki um svoleiðis hagvöxt, hvað þá auðrónar. En aukin yndishagur tekur þó öllum hagvexti fram fyrir Jón og Gunnu. Samkvæmt orðsifjunum þá eru "gumar" hinir jarðnesku jarðarbúar, andstætt við himnesk máttarvöldin. Þessar orðsifja sannindi mættu allir hafa í huga þegar þeir heyra tönglast á hagvexti peninga í stað yndishags manfólksins.

Í dag er sumarsólstöðu sólahringurinn og voru sólstöður kl. 03:32 í nótt samkvæmt Almanaki hins íslenska þjóðvinafélags 2021. Af því að það varð andvökubjart í gærkvöldi þá fór ég út um þúfur á meðan sólin rétt svo sleikti þúfnakollana. En þann sið hef ég haft s.s. segja frá barnæsku, og sef þá ekkert endilega á nóttinni þegar sólin varla sest.

Þar sem ég bjó á 69°N í Noregi hnitaði sólin himininn hærra á sumarsólstöðum og þar hafði ég sama sið þ.e. að fara út um þúfur andvaka. Þar var staður í fjöru, sem mátti njóta miðnætursólarinnar við vaggandi öldunið. Stundum var brekkan upp af fjörunni svo þéttsetin aðdáendum miðnætursólarinnar það líktist áhorfendaskara á fótboltaleik.

Eins hef ég nokkrum sinnum verið um sumarsólstöðurnar á Spáni en þar halda innfæddir upp á þessi tímamót með "Noche de San Juan", sem er náttúrulega bara Jónsmessunótt sem er núna á fimmtudaginn. Þar var San Juan brenndur í bálkesti með viðhöfn á ströndinni, í svarta myrkri á Jónsmessunótt.

Það ætti engin sem er andvaka á þessum bjartasta tíma ársins að sleppa því að fara út um þúfur í Íslenskri náttúru, því upplifunin er einstök þegar orka norðurhjarans flæðir öllu lífi til yndishags. Þetta vita bæði furðu- og farfuglar, og má víða sjá álfa og menn verða sér út um þann yndisauka.

Ps. hér fyrir neðan eru myndir frá nýliðnum sumarsólstöðum og auðvitað eru þær úr Útmannasveit.

 

Selfljót við Unaós

 

Héraðsflói séður ofan úr Vatnsskarði

 

Jaðrakan á sólstöðufundi

 

Dyrfjöll í næturandaktinni

 

Lagarfljót og vesturfjöllin við Héraðsflóa

Á sunnudegi í vígamóð

Fari það svoleiðis norður og niður í rauðglóandi helvítis helvíti. Nú er einn dagur í sumarsólstöður og eftir morgunndaginn fer að halla í hina áttina. Flissandi fábjáni sagði á svipuðum tíma og veðurfræðingurinn aflýsti sumrinu að nú væri að birta yfir landinu á meðan farfuglar til fjalla frusu á hreiðrunum og blessuð litlu lömbin skulfu á beinunum í norðan næðingnum.

Þó allur vindur sé nú úr þjóðhátíðardeginum eftir að 3. orkupakkinn kom sá og sigraði, er stemming slektisins grámyglulegri enn nokkru sinni fyrr, á meðan hvorki gengur né rekur að fikta við stjórnarskrána svo hægt sé að halda upp á daginn hans Jóns samhliða Eurovision. Já við skulum rétt vona að það sé svo að veðurfræðigarnir ljúgi og hjá þeim sem leiðist allt sem íslenskt er sé skóluð skinsemin andvana fædd því þar er það hálfa orðið meira en nóg á tekjutengdu bótunum.

Nú flykkjast ferðamennirnir helmingi færri en áður til landsins og í þeim á sennilega birtan felast yfir landinu gráa, -eða kannski réttara sagt í hinum nýja gullna þríhyrning, sem skartar Fly over Iceland, Sky lagoon og eldgosi, í birtu sem er grárri en nokkur steinsteypa var í sovéskum súpermarkaði og Ice hot one búin að taka fyrstu viðspyrnuna að nýrri flugstöð.

Út á landi er innviðabygging áformuð á fullu, enda kosningar í grennd. Flugstöðvarbyggingu á Akureyri með skógarböðum við brautarendann. Vatnajökulsþjóðgarðsþjónustumiðstöð og hóteli á Orrustustöðum í einmanalegum Skaftárhreppi. Að ógleymdu öllu því sem byggja skal upp í löskuðum Seyðisfirði. Nályktin næðir nú nöpur um flestar gáttir drepsóttarinnar, á meðan erlendur land lortur ætlar að byggja veiðihús yfir vinina upp á milljarða í landshlutanum sem hann keypti fyrir slikk.

Landinn flýtur svo nýbólusettur að feigðarósi með nýja passportið sitt fram hjá hverjum váboðanum af öðrum, -hækkandi vöxtum úr sagnabrunni Why Iceland viðundursins á eftir að sá gamli grái ákallaði lokun landsins. Rafmagn og fasteygnagjöld æða upp með húsnæðisverði í hæðstu hæðum, -kunnugleg uppskrift að gósentíð auðrónanna, og kúlulánadrottningin hikar ekki lengur við að skjóti fram skúffunni.

Já það má nú segja að það sé bjart yfir landinu fyrir fjárfestana og uppskerutími í nánd, sem kallaðir voru fyrir skemmstu hrægammar, þar til kom í ljós að um Panama prinsa í álögum var að ræða og ekki á að skemma fyrir að skattgreiðendur séu losaðir við Íslandsbanka svo þeir hafi einhverja innviði til að bjástra við að byggja í framtíðinni. Já fari hún svoleiðis norður og niður í rauðglóandi helvítis helvíti steypugráa nepjan sem næðir nú um landið á miðju sumri.