Íslenskt halloween

Hann hlustar, hann bíður, hann bærist ei,

heldur í feldinn, horfir í eldinn,

og hrærist ei.

Það birtir, það syrtir,

því máninn veður, og marvaðann treður um skýja sæinn . . .

Hver ber utan bæinn? . . .

 

Nú hljóðnar allt . . .

nú heyrist það aftur; það hriktir hver raftur!

Hann ríður húsinu, og hælum lemur,

það brestur, það gnestur, . . .

nú dimmir við dyrin, . . .

það hlunkar, það dunkar,

það dynur, það stynur . . .

Draugurinn kemur!

 

Hann Grettir hitnar,

af hrolli svitnar,

því Glámur af þvertrénu gáir,

hausinn inn teygir,

og hátt upp við rjáfrið sig reigir;

hann hækkar,

hann lækkar,

en glóandi gína við skjáir;

hann hrekkur,

hann stekkur,

hann hnígur og hverfur . . .

nú hljótt er, sem fyr.

 

Hann Grettir bíður, og bærist ei,

heldur í feldinn,

horfir í eldinn,

og hrærist ei . . .

Nú kemur orgið sem áður!

Og skálinn riðar, en skellast dyr.

Vomurinn kominn, hann fálmar um fletið,

þrífur í feldinn, en fast er haldið . . .

Hvað veldur?

hver heldur? . . .

Hann fálmar aftur, og feldinn slítur.

Þá brestur skörin, og brotnar setið,

og Grettir réttur á gólfið hrýtur.

 

Svo takast þeir á, —

hreystin og fordæðan forn og grá,

ofurhuginn og heiftin flá,

æskan með hamstola hetjumóð

við heiðninnar dauðablóð,

landstrúin nýfædda, blóðug og blind,

og bölheima forynju-mynd,

harkan og heimskan,

þrjóskan og þjóðin,

krafturinn og kynngin,

Kristur og Óðinn!

 

Þeir sækjast, þeir hamast með heljartökum,

svo húsin þau leika á þræði;

það ýlir í veggjum, það orgar í þökum,

það ískrar af heiftar bræði.

Og svo hefir Grettir sagt þar frá,

að sóknin hin ferlega gengi,

að aldregi slíka ógn, sem þá

um ævina reyna fengi.

Draugurinn skall úr dyrunum út,

dauðvona Grettir við heljarsút

horfði í hans helsjónir lengi. —

Matthías Jochumsson (úr Grettisljóðum)

Kvenmanns kuml

hefði ekki átt að koma á óvart við fornleifa uppgröft í Þrándheimi. Ríkmannlega búin kvenna kuml eru engin nýlunda.

Daníel Bruun fór um Austurland 1901 og gróf í tvö höfðinglega búin kuml, annað að Reykjaseli fyrir ofan Brú á Jökuldal og hitt við Sturluflöt í suðurdal Fljótsdals. Reyndust bæði kumlin vera kvenkyns.

Eins og Íslendingasögurnar greina vel frá þá var kvenfólk ekki síður til forustu fallið en karlmenn. Laxdæla greinir frá því hvernig Auður djúpúðga fór fyrir sínu fólki þegar hún nam land á Íslandi.

Við Arnheiði, dóttir Ásbjörns skerjablesa, hafa Arnheiðarstaðir í Fljótsdal ávalt verið kenndir. Þó svo að Arnheiður hafi verið keypt ánauðug eftir fall föður síns á Suðureyjum. Frá þessu greinir Fljótsdæla.

Helstu sögupersónur Austfirðingasagna voru þeir Grímur og Helgi Droplaugarsynir, kenndir við móður sína, sem segir sitt.

Stutt er síðan að Þjóðminjasafnið gerði bláklæddu konunni skil, en hennar kuml fannst við Ketilsstaði í Hjaltastaðaþinghá.

Þau eru mýmörg dæmin sem tína má til úr sögunum, hvað þá ef lesið er á milli línanna, um að konur hafi staðið körlum jafnfætis til forna.

Það virðist ekki hafa verið fyrr en Rómarvaldið sauð saman sín trúarbrögð sem pallur kvenna varð skör lægri. 

Óvenjulegur fornleifafundur í Noregi

Gormánuður

 

Þá er hún komin sú napra tíð að vindar vafra um brotnar rár og reiða, -og um dimmar nætur skima þjónar laga og reglu eftir pestargemlingum til sýnatöku. Það þarf ekki einu sinni pestina til, nóg er að hafa verið markaður sóttkví smitrakningarteymisins til að vera ekki gjaldgengur á meðal manna. Margir eru svo sakleysingjarnir sem í góðri trú skrúfa upp í viðtækinu hverja þá varðloku sem í seiðhjallinum er sungin. Síðuhöfundur hefur varað við skepnunni, en rétt eins og tíminn sem líður þá líð ég hjálparvana og hjáróma með, -þó samsæriskenningin sé þegar orðin að samsærinu sjálfu.

Gormánuður er nú hafinn, fyrsti mánuður vetrar, og ber fyrsti vetrardagur ávalt upp á laugardag 21. – 27. Ootóber. Gormánuður hefur ekki haft önnur nöfn að fornu. Mánaðarins er getið í Skáldskaparmálum Snorra-Eddu. Þar segir: Frá jafndægri er haust, til þess er sól sezt í eykðarstað. Þá er vetr til jafndægris. Þá er vár til fardaga. Þá er sumar til jafndægris. Haustmánuðr heitir inn næsti fyrir vetr, fyrstr í vetri heitir gormánuðr. Sama nafn ber mánuðurinn í Bókarbót frá 12. öld sem til er í handriti frá því um 1220. Gormánuður, þorri og góa eru einu fornu mánuðirnir sem aldrei sjást kallaðir öðru nafn.

Gormánuður ber nafn af því að sláturtíð hófst í þeim mánuði. Með gor er átt við hálfmelta fæðu í innyflum dýra, einkum jórturdýra. Sagt er að gamlir menn hafi kallað þennan mánuð gormánuð og slátruðu aldrei fyrr en hann var byrjaður. Mánuðinum fylgdu í gegnum tíðina margvíslegar annir; sláturgerð, sauma vambir, raka gærur, spýta skinn sem og önnur störf sem tilheyrði árstíðinni. Í gamla norræna tímatalinu er talið að árið hafi hafist með komu vetrar þannig var því fyrsti vetrardagur nokkurskonar nýársdagur. Á undan fóru veturnætur sem eru forn tímamót sem haldin voru hátíðleg á Norðurlöndunum áður en þau tóku Kristni.

Heimboða um veturnætur er oft getið í fornsögum, sem eiga að gerast fyrir eða um kristnitöku, svo sem Gísla sögu Súrssonar, Laxdælu, Reykdæla sögu, Njálu og Landnámu. En í rauninni var lítil ástæða til að fagna komu Vetur konungs, sem síst hefur þótt neinn aufúsugestur. Svo mjög hafa menn óttast þessa árstíð, að í gamalli vísu frá 17. öld stendur, öllu verri er veturinn en Tyrkinn. Ekki er vitað hve hefðin er gömul, minnst er á veturnætur í ýmsum íslenskum handritum þótt ekki komi fram nema mjög lítið um hvernig hátíðin fór fram.

Í Egils sögu, Víga-Glúms sögu og fleiri handritum er einnig minnst á dísablót sem haldin voru í Skandinavíu í október og má skilja á samhengi textanna þar að þau hafi verið haldin í námunda við vetrarnætur eða mögulega á þeim og gætu þessar tvær hátíðir því hafa verið hinar sömu eða svipaðar hvað varðar siði og athafnir. Dísir voru kvenkyns vættir, hugsanlega gyðjur eða valkyrjur og vetrarnætur oft kenndar við kvenleika.

Talið er að kvenvættir eins og Grýla og nornir í evrópskri þjóðtrú séu leifar af þessari fornu dísatrú. Veturnætur virðast hafa verið tengdar dauða sláturdýranna og þeirrar gnægta sem þau gáfu, einnig myrkri og kulda komandi vetrar sem og nýju upphafi. Eftir að Norðurlönd tóku kristni yfirtók allra heilagra messa sem var frá 8. öld og haldin 1. nóvember ímynd þessarar hausthátíðar. Ýmsir hrekkjavökusiðir kunna að eiga rætur í siðum sem tengjast veturnóttum eða öðrum heiðnum hausthátíðum

Dagarnir frá síðustu heilu viku sumars (en sumardagurinn fyrst er ætíð fimmtudagur) og fram að fyrsta vetrardegi (sem er alltaf laugardagur), þ.e. fimmtudagurinn og föstudagurinn, voru kallaðir veturnætur. Veturnætur og fyrsti vetrardagur voru samkomu- og veislutími til forna hjá norrænum mönnum enda heppilegur sem slíkur því að þá var til gnótt matar og drykkjar eftir uppskeru haustsins og sláturtíð.

Í fornsögum er víða minnst á veislur og brúðkaup á þessum árstíma. Kirkjan mun hafa amast við þessum hátíðum og því lögðust þær af eða færðust yfir á allra heilagra messu og allra sálna messu, hátíðisdaga kirkjunnar til að minnast píslavotta hennar og látinna.

Um síðustu helgi fórum við Matthildur mín til erfiðrar útfarar á höfuðborgarsvæðinu. Mælst hafði verið til þess að fólk færi ekki á milli landshluta að þarflausu. Sjálfur hafði ég ekki fundið þörf fyrir að mæta á svæðið í rúm þrjú ár. En í þessu tilfelli var engin önnur leið fær, -án  eftirsjár það sem eftir lifir ævi.

Síðast þegar ég fór í höfuðstaðinn var það vegna jarðarfarar. Báðir þeir menn sem kvaddir voru fóru yfir móðuna miklu langt fyrir aldur fram, eftir hetjulega baráttu við vágestinn mikla. Hafði mér aldrei dottið í hug, -fyrir fram, -að vegna aðstæðna yrði útför þeirra ekki við fjölmenni i heimahögunum, -þar sem hjartað sló. 

Á leiðinni suður keyrðum við um sveitir suð-austurlands, þar sem á þessum árstíma hefur hver náttúruperlan á eftir aðra verið þrædd upp á festi erlendra ferðamanna undanfarin ár. Í Freysnesi stoppuðum við, þar voru tvær torkennilegar manneskjur innan við afgreiðsluborð með grímur, annars hvergi hræðu að sjá svo langt sem augað eygði yfir öræfasandinn. Skaftárskáli stóð eins og krækiber í helvíti út á bílastæðabreiðunni. Þar hafði ekki nokkur sála séð ástæðu til að stansa um miðjan dag. Umferðin um þjóðveg eitt var eins og á jóladegi á síðustu öld, -já nú er Snorrabúð stekkur.

Eftir að við komum aftur heim og fórum til vinnu var mælst til að Matthildur mín gengi með grímu fyrstu fimm dagana eftir landshorna flækinginn. Annan daginn sagðist hún vera orðin bæði andstutt og sár á bak við eyrun, er hún þó höll undir að hlusta eftir kóvítis kjaftæði medíunnar, þar sem básúnuð er í beinni samsuða ranghugmynda og vúddúvísinda úr spákúlu kellingabókmentanna.

Ég hins vegar staulast ennþá um tvo metrana grímulaust í vantrúnni á allt heila kóvítis kjaftæðið, löngu búinn að átta mig á því í steypuryki ævinnar, að hún má vera mikil móskan áður en gríma kemur öðru til leiðar en andnauð. Nú í drungalegri vetrarbyrjun á ég því miður bágt með að boða yður mikinn fögnuð, -lesendur góðir, -en vil ítreka enn og aftur "Passið ykkur á skepnunni".

Heimildir:

www.wikipedia.org

www.visindavefur.is

www.arnastofnun.is

www.nams.is

Tímana tákn

Við mágarni stóðum við gluggann á gamla bænum og virtum fyrir okkur snilldar handverkið á linolíum kíttinu sem hélt glerinu í gamla sex rúðu glugganum. Bærinn hefur nú verið gerður upp samkvæmt minjaverndarbókinni. Hinu megin við hlaðið er litla kirkjan og ástæðan fyrir veru okkar þarna sú, -að lokaþáttur útfarar systur og mágkonu var ný lokið í kirkjugarðinum.

Þessi útför hafði tekið hátt í hálft ár, enda tímarnir fordæmalausir,- engin faðmlög, ekki einu sinni hönd lögð blíðlega á öxl, heldur fólk á tveggja metra stangli innan um legsteinana í garðinum. Nýi ungi presturinn klæddur í fornfáleg svört messuklæði með hvítan pípukraga, blakti í hlýrri vestan golunni og fór fallega yfir ævihlaupið, sem hafði ekki verið dans á rósum.

Ásdís hafði ung flutt suður ásamt fjölskyldu, en henni hafði alltaf þótt það undur vænt um æskustöðvarnar að hvergi annarstaðar kom hinsti hvílustaður til greina. Hún greindist með krabbamein í byrjun árs, sjúkrahúslegan varð stutt. Nú var hún komin í nánd við frændgarðinn, -við fótskör afa og ömmu. Duftkerið hafði sonardóttir hennar komið með úr Reykjavík svo hægt væri að verða við síðustu ósk ömmu um legstað í helgri mold.

Á meðan presturinn fór með minningarorðin galaði haninn heima við bæ, grágæsirnar rufu kyrrðina með gargi sínu niður á leiru og heimalingarnir komu að kirkjugarðsgirðingunni að jarma til þessa ókunnuga fólks. Það fór því aldrei svo að Ásdís væri ekki kvödd af sveitinni sinni.

Þessi elsta systir Matthildar minnar hafði ferðast, fyrir nokkrum árum úr Reykjavík, með frænku sinni, þá á sjötugasta aldursári, á litlum sendibíl sem þær frænkurnar gistu í nótt og nótt við að njóta dásemda sumarsins á æskustöðvunum.

Með þessu ferðalagi kenndi hún okkur Matthildi hvernig best væri að njóta íslenskrar náttúru. Eina nótt í þessu ferðalagi gisti hún hjá okkur og sagði að bókaskápurinn okkar væri alltaf jafn áhugaverður, en í honum er að mestu safn austfirskra rita.

Við þremenningarnir við gluggann ræddum þarna þjóðmálin afturábak, en forðuðumst að ræða þau áfram. -Hérna voru hátt í 30 manns í heimili þegar ég fyrst man-; sagði Hilmar mágur, -nú búa tvær manneskjur um áttrætt ofan við veg.

Það eru reyndar bara orðnar leifar af vegi þarna uppfrá, ef vel er að gáð. Það er búið að flytja þjóðveginn út á fjörð og þannig búið að stytta þjóðveg eitt um nokkra kílómetra, -og loksins búið að leggja hringveginn allan með bundnu slitlagi. Þessi kafli á Berufjarðarleirunni var lokahnykkurinn.

„Hérna lá sennilega fyrsti þjóvegurinn um sveitina“ sagði mágur, og benti á hlaðið milli gamla bæjarins og kirkjunnar, inn tún og að gömlu brúnni við fjarðarbotninn. „Það var gaman að heyra hann Ásgeir heitinn lýsa því þegar bílvegur um sveitina var lagður; -heyrðir þið það aldrei hjá honum“. „Nei“ -þá sögu höfðum við ekki heyrt.

„Það var þannig að vegurinn átti að liggja niður í fjöru á Berunesi og þaðan átti að vera ferja yfir fjörðinn, en Hjálmar afi tók á rás inn fjörð á jarðýtunni sinni og kláraði fjárveitinguna án þess að fara niður í fjöru. Síðan fékk einhver, sem ég man ekki hver var, fjárveitingu úr sýsluvegasjóði að mig minnir, til að gera brú við Gautavík“.

„Þannig að vegurinn hélt áfram inn fjörð þegar næsta fjárveiting kom í þjóðveginn svo hægt væri að nota brúna. Anti á Berunesi og margir gömlu mennirnir urðu alveg ævir og sögðu að ef þetta ætti að halda svona áfram þá styttist í að sveitin legðist í eyði. -Svona var nú hugsunarhátturinn í þá daga.“

Ég gat ekki stillt mig um að spyrja, -þó svo að ég vissi svarið; -„og hvernig er staðan í dag?“

Ofanritað punktaði ég hjá mér í bók dagana 08.08.2020. Einn af okkur mágunum var ekki með í samræðunum við gluggann, sem annars var vanur að vera við á slíkri stund, -og hafði mest vit á vegagerð. Hann var nýkominn heim eftir 10 daga dvöl á sjúkrahúsinu á Norðfirði.

Þangað hafði hann verið fluttur þegar öll sund virtust vera að lokast, eiginkonan ekki fengið að fylgja honum í sjúkrabílnum og heimsóknir takmarkaðar á sjúkrahúsið vegna kóvíd reglna. En nú var Stebbi komin aftur heim í faðm fjölskyldunnar, og Nína bauð okkur í heimsókn.

Í heimsókninni ræddum við bæði heima og geima, Stebbi afsakaði fjarveru sína í nýafstaðinni jarðför Ásdísar, sem hann hafði verið við í upphafi útfarar í Reykjavík mörgum mánuðum fyrr. Ég sagði honum frá hananum, gæsunum og heimalningunum, hún Ásdís hefði verið kvödd með virktum í sveitinni sinni. Við ræddum m.a. framtíðina, sem Stebbi sagði að væri bara allt of stutt. En hann hafði barist í fimm ár af æðruleysi hetjunnar við krabbamein.

Þessi ár höfðu ekki verið neitt volæði veikinda. Hann hafði unnið flesta daga, sem fyrr, þegar heilsan leifði, við fyrirtækið sitt og farið í ferðalög um fjöll og firnindi i fríum með Nínu sinni, og systrum hennar, þar sem við svilarnir flutum með á góðum stundum. Örævi Íslands, Austfirðirnir, Grímsey og Færeyjar höfðu verið áfangastaðir undanfarinna sumra í ógleymanlegum ferðum.

Þegar ég kom vegalaus á Djúpavog kynntist ég Stebba og Nínu. Á Djúpavogi var ég fengin til að múra slökkvistöðvarbygginguna þegar ég var á ferð þar um, sem er beint á móti Ösp. Börnin þeirra Halla og Gunnar komu til að leika sér í sandhaug múraranna. Stebbi kom fljótlega og fékk þá til að múra húsið að utan fyrir sig og Nínu þar sem Anton svaf í barnavagni úti undir vegg.

Þegar við Matthildur mín rugluðum saman reitum nokkru seinna, í sumarbyrjun, þá kom Matthildur inn í Urðarteig til að sækja mig á 1. maí ball í Álftafjörð. Hún fékk Stebba og Nínu til að skutla sér að ná í gæjann. Síðan höfum við verið saman og ég ekki vegalaus á lífsins ævintýri.

Þeir eru margir vegirnir sem Stebbi hefur komið að í gegnum tíðina, og verður mér oft hugsað til þess þegar ég er á ferð um Klifbrekkurnar í Mjóafirði, Breiðdalinn, yfir Öxi eða Fossárvíkur leiruna, um Þvottár- og Hvalnesskriður eða Suðursveit. Og þessa dagana bruna rauðu MAN-arnir hans Stebba Gunnars um þessa vegi merktir "SG-vélar - Djúpivogur" með laxinn úr Berufirðinum í veg fyrir skip Norrænu.

Þau voru ekki ófá skiptin í gegnum tíðina sem Stebbi sagði „mér varð nú hugsað til þín þegar ég sá , , , hvort þetta væri ekki eitthvað fyrir þig?" Og er ég viss um að fleiri sem honum kynntust eigi svipað í minningunni, úrræðabetri manni er hæpið að kynnast um dagana. Meðan ég stóð í steypunni á Djúpavogi var Stebbi óbilandi hjálparhella, hann sá bæði um mölina og sementið.

Nokkrum dögum eftir heimsóknina í Ösp, núna í ágúst, fór Nína með Stebba sinn í aftursætinu í hinstu ferðina suður, með von um að hitta lækninn sem gæti gefið nokkrar samverustundir í viðbót með börnum og barnabörnum, sem búa nú öll á höfuðborgarsvæðinu.

Laugardaginn 10.10.2020 kvaddi Stebbi þetta jarðlíf, langt fyrir aldur fram, að morgni dags í faðmi fjölskyldunnar. Söknuðurinn er sár, það er mikil gæfa að hafa fengið að kynnast manni eins og Stefáni Gunnarssyni vörubílstjóra á Djúpavogi.

Í dag verður útför frá Garðakirkju í Garðabæ, og í Garðakirkjugarði mun Stebbi hvíla. Það fer vel á að útförin sé á sunnudegi, eina degi vikunnar sem Stebbi taldi frídag, -og að ekki þurfi að hafa áhyggjur af því að handvelja þá, sem hefðu viljað kveðja þennan mikla öðling, við dyr Djúpavogskirkju. Þannig birtast táknin í fordæmaleysi tímanna.

Vertu góður við geimveruna

Lifirðu því eftirsóknarverða jarðlífi sem þú komst til að lifa? Ertu góður við geimveruna í sjálfum þér? þetta eru ekki einfaldar spurningar. En ekkert svar er mikilvægara en það sem þú gefur sjálfum þér, það hefur að gera með kjarna þíns sanna sjálfs, sálina. Og þegar spurningunum er svarað er rétt að hafa í huga að við lifum lífinu af eigin tilfinningu, ekki með annarra rökum. Eins klæðumst við efni, en erum ekki úr efni.

Vertu því góður við geimveruna og hlustaða á raddirnar í höfðinu svo framarlega sem þær eru þínar. Manneskjan hefur hvorteð er alltaf verið barn stjarnanna. Siðmenningin kortlagði meir að segja stjörnuhimininn lögnu áður en hún kortlagði jörðina undir fótum okkar, nú á tímum felum við samt stjörnuhimininn með raflýsingu sem lýsir rétt svo fram fyrir tærnar en gerir okkur blind á umhverfið sjálft, allt undir formerkjum vísindalegra framfara og rökhyggju. Við viðurkennum varla sálina lengur, vegna þess að hún er hvorki raflýst né vísindalega áþreifanleg líkt og efnislegur líkaminn. En vitundin um okkur sjálf kemur frá sálinni og við vitum að hún býr ekki í líkamanum, því innst inni greinum við að líkaminn býr í vitund sálarinnar og er farartæki hennar í þessu jarðlífi.

Forfeður okkar voru meðvitaðir um að þeir bjuggu í alheimi þar sem líkaminn var til fyrir óáþreifanlega innri vídd. Þar sem línan var var ekki eins skýr á milli sálar og utanaðkomandi veruleika, vegna þess að báðir veruleikarnir þarfnast hvors annars. Sálin var þá stærri hluti hins mikla veruleika og er það reyndar enn. Nú á tímum erum við samt rænd undra ævintýrum ímyndunaraflsins, sakleysisins sem við upplifðum í gegnum visku hjartans með óskeikulu innsæi barnsins. Allt er þetta meira og minna afvegaleitt af efnishyggju og dýrkun á upplýsingar sem okkur eru innrættar frá blautu barnsbeini.

Gervi þörf eftir efnislegri velmegun hefur slitið á tengsl við náttúruna, jafnframt skynjunina á óupplýstan veruleikan sem er umhverfis. Við getum varla sameinast náttúrunni frekar en andlegum verum ævintýraheimsins. Höfum jafnvel snúið bakinu við guðlegum tengingum lífsins, séðum og óséðum , og með því höfum við jafnframt misst samband við okkar sanna sjálf. Við erum aðeins skugginn af sjálfum okkur og upplifum aðeins lítinn hluta þess veruleika sem okkar stendur til boða.

Heimurinn sem við höfum búið okkur líkist æ meir dvalastað djöfulsins. Milljónum saklausra lífa er slátrað á hverjum degi til þess eins að nýta líkama þeirra á veisluborð allsnægtanna og er nú svo komið að aðeins bestu bitarnir rata á diskinn, hitt fer í ruslatunnuna. Villt dýr eru jafnframt drepin einungis sportsins vegna, til dægrastyttingar. Þar kaupa þeir efna meiri leyfi af stofnunum ríkisins til að drepa hreindýr og hika jafnvel ekki við að hirða aðeins lundir og læri. Ef mikilmennum markaðarins, þar sem tíminn er peningar, er síðan bent á að hafa með sér sóðaskapinn heim er svarið allt eins; „hélstu að ég væri komin út á land til að bera súpukjöt á milli fjarða“.

Sportveiðimenn sem minna hafa á milli handanna stunda magnveiðar á gæsabringum til að selja í fínu veitingahúsin jafnvel með von um að þannig megi fjármagna hreindýraveiðileyfi, eða ferð til Afríku þar sem hægt er að fá að drepa flóðhest í útrýmingarhættu með sjálfum sér á selfí fyrir rétt verð. Dýr eru pínd og kvalin til dauðs í nafni svokallaðra vísinda, í besta falli fyrir græðandi fegrunar krem fyrir aflóga mannfólkið. Allt er þetta gert af fólki sem býr yfir manngæsku og markaðsmenntun. Til að bæta gráu ofan á svart hefur í gegnum tíðina milljónir saklauss fólks verið handtekið, ofsótt og myrt til að ásælast náttúruauðlindir jarðar í nafni tækni og framfara.

Fréttir eru farnar að berast af börnum allt niður í fimm ára aldur, sem eru gefin hugarfarsbreytandi þunglyndislyf eftir vísindalegar greiningar. Foreldrarnir jafnvel orðnir það vel skólaðir að þau seigja frá þeirri „blessun að barnið mitt fékk greiningu því nú veit ég loksins hvað gekk að því“. Þó það sé búið að lyfjavæða sjúkdómsgreiningar vísindanna í bak og fyrir, þá breytir það ekki því að nú er jafnvel rítalín kynslóðin farin að hverfa úr þessum heimi vegna hjartastopps á besta aldri. Þrátt fyrir allar framfarir vísindanna þá er mannskepnan fyrir löngu orðin óheilbrigðasta dýrategund jarðar.

Heilbrigðisstarfsfólk hefur verið sótt óumbeðið til saka af lögfróðu fólki vegna ótímabærra dauðsfalla á sjúkrahúsum, því einhver verður að bera ábyrgð þó ekki væri nema hagvaxtarins vegna. Og hvað þegar þeir lögfróðu fá sínu framgengt, breytist þá ekki hlutverk sjúkrahúsa til samræmis við það að flestir enda ævina þar? Er þetta gert í nafni manngæsku og réttlætis, efastu kannski ennþá um að jarðlífið sé umsetið djöfullegum öflum?

Hinn djúpa viska veit að hvert og eitt okkar er komið til að öðlast sérstaka reynslu í þessum heimi. Þessu fær ekkert breytt, þó svo að allt sé gert til að innræta okkur öllum sama markaðs veruleikann frá vöggu til grafar. Ástæða þess að galdur geimverunnar er ekki upplýstur á okkar tímum er sú að hann brýtur í bága við áþreifanleika markaðsafla, sem bera fyrir sig nútíma vísindum á sama hátt og trúarbrögðum fyrri alda. En galdur andans mun vera til staðar löngu eftir að markaðurinn og nútíma vísindi hafa tortímt sjálfum sér. Annað getur aldrei orðið, því að galdur andans er tjáning hinna eilífu umbreytinga. Trúin og skáldskapurinn verður alltaf mikilvægari en svo kallaðar staðreyndir vísindanna.

Sem manneskjur skynjum við heiminn með hjartanu á mismunandi hátt vegna okkar mismunandi tilgangs. Til dæmis þá eru álfar og geimverur gerðar úr tungumáli en ekki vísindalegu sannreynanlegu efni, rétt eins og mankynssagan. Við trúum mankynssögunni í röðum af lögnu dauðum blöðum, þó svo að hún sé gerð úr sama tungumáli og álfasögur. Við ferðumst um rúm og tíma með hugsun og máli en ef ferðalagið er ekki samkvæmt innrættu normi neyslunnar er stutt í greiningar og pillur. Okkur er tamið að trúa ekki að geimverur séu til, hvað þá álfar, okkur er jafnframt innrætt að treysta ekki á eigin dómgreind varðandi púkana í okkar eigin lífi. Ef þú hugsar og skilgreinir aðstæður það rökfræðilega að þú hættir að trúa innsæi þínu, þá er greindin farin að vinna gegn þér, því getur verið varasamt að hugsa og skilgreina of mikið þannig hættirðu að nota innsæið við að skilja sjálfan þig.

Erfiðustu flækjur hverrar manneskju snúast um skynsemi rökhugsunarinnar, á meðan viska hjartans segir einfaldlega svona er þetta. Hugsuðurinn veit hvernig allt á að vera þó svo að ekkert hjá honum gangi þegar hann ætlar að framkvæma. Gerandinn framkvæmir og fær allt til að ganga upp með síendurtekinni æfingu þó svo að hann hafi ekki hugsað út í hvers vegna. Rökstudd innræting lífsins færir okkur svo oftast þetta tvennt umsnúið í einum pakka, á þann hátt að ekkert virðist virka og við höfum ekki hugmynd um hvers vegna. Hættu að hlusta á þá sem reyna að segja þér að þú gangir með ranghugmyndir og þeir viti betur hvað þér er fyrir bestu, það er ekki svo, ranghugmyndir eru ekki til ef þær koma frá hjartanu og mundu að rökhugsunin verður aðeins þarfur þjónn ef hún þjónar hjartanu.

Þó þér finnist það vera geggjun að fara á móti hámenntaðri rökfræði nútímans þá má hafa í huga að það er engin mælikvarði á heilbrygði neins að vera viðurkenndur í sjúkum heimi. Jafnvel þó röddin í höfðinu hvísli með akademíuni "það á ekki að vera nein rödd í höfðinu" þá kemur engin til með bjarga þér frá þínu eigin lífi. Flestir vakana upp frá innrættum álögum lífsins skömmu áður en ævinni lýkur, hafðu það í huga, og að síðasta dansinn í þessu jarðlífi stígur þú einn.

Ps. Í andleysi dagsins endurbirti ég þennan pistil sem var hér á síðunni fyrir rúmu tveimur og hálfu ári síðan. Nú með rjómarönd í restina.