Tæknilýsinga blað yfir eldgos

Því hefur verið velt upp hvaða nafngift hæfði eldgosinu á Reykjanesskaga. Ómar Ragnarsson benti á það á bloggi sínu að gosinu verður helst að ljúka áður en því verður gefið nafn. Í fréttinni sem hann bloggaði við er stungið upp á Sundhnjúkagígaröð eða Þráinsskjaldarhrauni sem nokkurskonar Eyjafjallajökuls tungubrjóti fyrir útlendinga.

Einar Sveinbjörnsson, veðurfræðingur og varaformaður örnefnanefndar sagði í samtali við mbl.is í sömu viðtengdu frétt að þau nöfn yrði í öllu falli ólíklega fyrir valinu og benti á hversu snúið væri að ákveða nafn áður en raunverulegt eldgos hæfist.

Það virðist samt engin fara í grafgötur með það að um eldgos sé að ræða. Enda gaus fyrir rúmri viku sviðsmynd í beinni í þó nokkurn tíma á hættustigi í Skógarhlíðinni og Víðir hlýðir hóf náfölur að loka vegum þó svo að hann væri alls ekki búin að ná sér eftir drepsóttina. Á meðan sveimaði þyrla Landhelgisgæslunnar yfir sviðmyndinni og leitaði rammvilltra fræðinga sem sniffuðu gas úr óróapúlsinum.

Annars var þetta alls ekki það sem mér er efst í huga núna, heldur það að í gær var ég beðin um af vinnuveitenda mínum að útvega tæknilýsinga blað yfir vikurstein. En svoleiðis steinar hafa verið notaðir sem byggingarefni á Íslandi og víða um heim áratugum saman.

Málið var að við verkefni sem fyrirtækið er að vinna var teiknaður eldvarnarveggur hlaðinn úr 15 cm þykkum vikursteini. En vikursteinn er í stöðluðum stærðum og hefur ekki verið framleiddur í 15 cm þykkt, þannig að við stungum upp á í 20 cm, -enda nóg plássið.

En viti menn þá bað verkfræðistofan, sem bæði hannar og hefur eftirlit með verkinu, um tæknilýsingu yfir 20 cm stein og ég átti að útvega blaðið. Ég sagði vinnuveitenda mínu að af því fífli gerði ég mig ekki, þessir steinar hefðu verið notaðir til húsbygginga áratugum saman m.a. í innveggi, útveggi og eldstæði, -og ef blessaðir bjálfarnir gerðu sér ekki grein fyrir muninum á 15 og 20 cm, þá skildu þeir bara loka stofunni.

En svo þegar ég rakst á bloggið hans Ómars Ragnarssonar þá datt mér í hug að það væri sennilega kominn tími á að gefa út staðlað tæknilýsinga blað yfir eldgos svo bæði þeir í Skógarhlíðinni og fjölmiðlar fari ekki með almannavanir endanlega út í móa vegna sviðsmynda úr spálíkönum.

Grímulaus lögbrot

Mér varð á að fara inn í verslun núna í vikunni en í þær fer ég ekki ótilneyddur. Inn í þessa verslun hef ég þó oft þurft fara í gegnum tíðina vegna vinnu og hef þá komið þar inn fyrir dyrnar eins og ég er klæddur, enda yfirleitt fámennt og góðmennt í búðinni.

Á meðan ég beið eftir afgreiðslu, -aleinn- því sú sem var við afgreiðslu þurfti að bregða sér inn á lager, -komu inn eldri hjón, -eldri en ég allavega. Grímuklædd konan pataði grímu í átt að manninum. Hann leit vongóður yfir til mín og spurði -"er ekki grímuskilda hérna" - ég svaraði -"ég er allavega ekki með grímu".

Þá hvessti sú gamla á mig augun yfir grímuna og sagði -"þú ert þá lögbrjótur". Ég játti því, en maldaði svo í móinn með að -"þetta væru reyndar ólög". "Það verður sjálfasagt seint hægt að gera öllum til geðs" -eða eitthvað í þá áttina tautaði sú gamla. Sá gamli tók við grímunni en þrjóskaðist við að setja hana upp og hóf grímulaus lögbrot í versluninni. 

En ég snautaði út eftir afgreiðslu án þess að segja eitt aukatekið orð til viðbótar, enda bæði lögreglustöð og dómsalur hinu megin við götuna, og tíðarandinn orðinn þannig að glæpamennirnir ganga um grímulausir.

Þegar fábjánar fá frábærar hugmyndir

Íslandspóstur er eitt skýrasta dæmið um það þegar opinber þjónusta snýst upp í að hámenntað fólk tekur sig til við að verja tilveru sína til tekna frá því opinbera.

Þjónustu, sem átti að gera landsmönnum jafnt undir höfði burt séð frá búsetu, er nú íhugað að afleggja svo ekki þurfi að segja upp silkihúfunum. 

En það verður áfram hægt að hagræða með því að segja upp ómenntuðu póstburðarfólki og fábjánar með fimm háskólagráður halda vinnunni.

Íhuga að hætta útburði bréfa

Aumingi með hor

Það hefur færst í vöxt seinni ár að fólk barmi sér opinberlega og að ekki teljist til dyggða lengur að bera harm sinn í hljóði. Svo rammt hefur að þessu kveðið að fyrir nokkrum árum sá þekktur geðlæknir sig knúinn til að skrifa um þetta pistil og minntist þar systur sinnar sem sagði að ekki kæmi út það helgarblað í landinu þar sem aumingi vikunnar færi ekki yfir hrakfarir sínar.

Í minni bernsku þótti það með verri uppnefnum að vera kallaður aumingi með hor, og var farið sparlega með svoleiðis trakteringar. Ef ég man rétt þótti mér þetta það ljótur leikur að ég hafði þessi orð ekki um nokkra sálu í orrahríð orðanna, jafnvel þó svo að slýgrænt hor illi úr nösum leikfélaganna og leppar umlykju eyrnabólguna, sem ekki var óalgengt fyrir tíma pípulagna í eyru.

Undanfarið hef ég verið frekar slappur til blogga hér á síðuna og kemur það til af of góðu. Þennan veturinn hefur verið mikið að gera við ekki neitt. Þó það hafi lengst af verið of kalt til að steypa, hef ég ekki fundið tíma til að þvæla í langloku. Ævi hefur verið heimagangur og við svoleiðis sólargeisla hefur maður athyglina alla, hvort sem hún syngur “afi minn fór á honum rauð”, eða bara húðskammar mann eftir að hafa talið upp á tíu á þremur tungumálum, því hún sé ekki bara þriggja ára Ævi heldur líka Rayja prinsessa.

Það er samt ekki svo að ekkert hafi verið tilefnið til að vola um daginn og veginn. Því talsverðar breytingar hafa staðið fyrir dyrum. Fyrirtækið sem ég hef mætt til vinnu hjá s.l. sjö ár stendur í hreppaflutningum, eins og hver önnur fiskistofa, -ef svo má segja. Þessir flutningar, hefðu fyrir nokkrum árum, hvorki meira né minna en verið yfir í aðra sýslu, þó þetta sé nú bara rétt norður fyrir Lagarfljótsbrúna eins og staðan er í dag. Nú þarf ekki einu sinni að umskrá bílaflotann af U yfir á S númer.

Það er samt meira en að segja það að flytja margra tuga manna fyrirtæki hreppaflutningum innan sama bæjarfélags og kokgleypa steypueiningaverksmiðju með manni og mús í leiðinni. Pólsku vinnufélagar mínir hafa spurt mig áhyggjufullir undanfarna morgna, þegar ég kem skjögrandi fyrir hornið, -þar sem þeir púa reyknum í átt til dagrenningarinnar, hvernig ég ætli að fara að eftir helgi. En undanfarin 5 ár hef ég gengið eða hjólað til vinnu svo blóðið haldist passlega hringrásandi.

Ég hef svarað því til að þeir þurfi ekki að hafa áhyggjur af því, og minnt einn félagann á það þegar hann ætlaði að taka upp á því að hjóla og fór fyrstu ferðina á laugardagsmorgni niður í sjoppu og lét mig þá vita af því að þetta helvíti gerði hann aldrei aftur, því það hefði verið svo seinlegt að fara til baka upp brekkurnar. Þá þurfti ég að leiðbeina honum með það að þó svo hann næði að hjóla niður í sjoppu til að kaupa sér sígarettur þá yrði hann að passa sig á að kveikja ekki í þeim á bakaleiðinni í brekku.

Ég hef semsagt notað þennan spöl til og frá stuttum vinnudegi fyrir ráðlagðan dagskammt hreyfingar og skætings. Morgnarnir byrja á hálftíma teygjuæfingum og graut eftir stirðleika næturinnar áður en ég vagga til vinnu eins og morrandi mörgæs í morgunnkulinu með lopaprjónelsið hennar Matthildar minnar fyrir smettinu til að sía sárasta kulið. Ef frostið hefur farið yfir átta gráður, ætla ég hreint út sagt að kafna lopalaus.

Svo á sumrin hef ég hjólað sömu leið og náð með gapandi ferð, þegar leiðinni hallar heim, að innbyrða heil ósköp af súrefni. Nú eru þessir sælutímar á enda runnir eins og það sé ekki nóg að eldast þó svo að önnur áföll bætist ekki ofaná. Þetta ferðalag til vinnu hefur komist upp í vana og þessir flutningar raskar honum, óttast ég að sakna hans á flatneskjum Egilsstaðanessins.

Þegar ég fór gangandi mátti segja að áfangarnir væru þrír, sem ég skipti með snýtingum á völdum stöðum. Þegar fyrsta hallanum upp gamla bæinn lauk fór ég á bak við fyrst skuggsæla tré og snýtti úr mér slýinu sem vellur upp frá lungunum við minnsta áreiti. Ekki veitti af, því á þeim hluta sem að baki var voru oft fjaðrasófar grænir forhitaðir í lausagangi meðfram veginum á hrímuðum morgnum til að flytja notendur sína til þægilegrar innvinnu þegar stundin nálgaðist.

Í næsta áfanga fór ég hjá bernskuheimilinu á hæðinni sem var innsta og efsta byggða ból í bænum þegar ég fyrst man. Síðan inn í iðnaðarhverfið fram hjá margmærðri moltugerðinni þar sem austantjaldskan er töluð fjálglega snemma dags og starfsmenn hins Íslenska gámafélags sitja í aflóga sófasettum sorphauganna á hlýjum morgnum, en norpandi á bak við vigtarskúrinn á þeim svölu, og láta tóbaksreykinn líða til móts við roðann í austri.

Þar eru vanalega að auki fjórir skarnatrukkar í díselreykjandi lausagangi tilbúnir fyrir fyrstu ferð með flokkaðan farminn til þess að hylja hann í holu út í sveit. Eða ferðast lengra til með verðmætin sem á að senda til þriðja heimsins, jafnvel alla leið til Kína. Þaðan sem frétts  hefur af draslinu koma fljótandi til baka um heimshöfin í risastórum plasteyjum.

Já ég hef ómældar áhyggjur af því hvernig rútínan verður eftir helgi ef ég tek upp á að þramma margfalt ráðlagðan dagskammt hvern dag með bláæðarnar bólgnar af bjúg og tilheyrandi töppum, -hversu lengi ég þurfi þá að liggja með tærnar upp í loft að ferðalaginu loknu. Mér hefur meir að segja dottið til hugar að fá mér snjallúr til að verða ekki ráðvilltur.

Það má nú samt segja sem svo að aumingi vikunnar eigi það til að skapa sitt víti sjálfur. Og það var helst við moltugerðina sem ég tók andköf. En þá greikkaði ég kolefnissporið yfir á næsta leiti og snýtti aftur úr mér óhræsis slýinu, og skjögraði svo síðasta spölinn meðfram Moldóvunum sem eru búnir að koma, fara og byggja stærsta húsið í bænum á ári fjórhelsis og farsóttar, sem sérlegir sérfræðingar íslenskrar starfsmannleigu.

Þarna hefur risið kínverskt stálgrindarmusteri öllum að óvörum vandlega CE vottað fyrir Mannvirkjastofnun íslenska ríkisins, u.þ.b. 500 metrum fyrir innan kofa minninganna sem við pollarnir klömbruðum saman með hor í nös í denn. Nú stendur þetta ferlíki út í miðja tjörnina þar sem ég í bernsku missti fótanna á skautum og skall með hnakkann á ísinn. Þegar ég stóð upp með dúndrandi hausverk og blóðbragð í munni hét því að gera það helvíti ekki aftur. 

Síðustu metrana fór ég svo vanalega standandi á öndinni niður fyrir hornið til félaganna á gamla vinnustaðnum, -nýsnýttur, -en ekki eins og aumingi með hor.

Hvaðan kom nafnið?

Það getur verið forvitnilegt að vita hvernig nafngift varð til og hvað hún merkir. Þetta þekkja flestir varðandi eigin nöfn. Í barnaskóla var Guðmundur heitinn Magnússon kennari og síðar sveitarstjóri á Egilsstöðum oft með skemmtilegt námsefni, eins og að setja það fyrir sem heimaverkefni að finna út hvað nöfnin okkar þýddu. Ég varð yfir mig ánægður þegar ég fann það út að mitt nafn merkti "hinn mikli". Þó svo ég vissi að það hafi ekkert með nafngift mína að gera, heldur það að afi minn hét Magnús.

Í minningunni áttu kennarar það til að leifa krakkahópnum að ráfa um fjallahringinn í huganum og geta sér til um hvernig nafngiftir hæstu tinda væru til komnar. Það má segja að frá þessum barnskólaárum hafi þörf verið til staðar að vita hvað nafnið merkir og hvernig það er til komið. Snæfellið er eitt af einkennum Fljótsdalshéraðs sem ber nafn sem maður skildi ætla að ætti að vera auðskilið hverju mansbarni hvers vegna.

Snæfellið er fjallið, sem Björg amma fékk sér kvöldgöngu inn fyrir bæ, til að sjá, -því það sást ekki úr gluggum íbúðarhússins á Jaðri í Vallanesinu. Ef ekki bar ský í Snæfellið að kvöldlagi sagði þjóðtrúin að heyskaparþurrt yrði daginn eftir. Snæfellið blasti við úr stofuglugganum á mínu æskuheimili á Hæðinni á Egilsstöðum. Og enn í dag er það fyrsta og síðasta sem ég lít í áttina að kvölds og morgna frá Útgarðinum til að taka veðrið. Í mínum huga hafði í gegnum tíðina ekki farið á milli mála hvernig nafnið var til komið, fjallið bæri það hreinlega utan á sér í heiðríku.

En fyrir nokkrum árum fóru ský efasemda að draga upp á hvolfið í höfðinu á mér við upplýsingar frá Sigurði Ólafssyni á Aðalbóli, áður Siggi Óla í Útgarði eða réttara sagt Búbót. Hann býr mun nær Snæfellinu en ég og hafði verið á ferðalagi á eynni Mön, þar hafði hann einnig séð Snæfell sem er hæsta og eina fjall Manar. Einhvern veginn hef ég ekki náð að sjá sama Snæfellið eftir að Siggi sagði mér frá þessu og jafnvel talið að okkar gæti verið  falsað. Mig fór að gruna Arnheiði nokkra Ásbjörnsdóttur um verknaðinn. Þannig að ég ákvað að lesa Droplaugarsonasögu aftur. Jú einmitt, sagan byrjar á því að segja frá landnámsmanninum Katli þrym í Fljótsdal, sem kaupir ambáttina Arnheiði af Véþormi vini sínum í Jamtalandi sem nú er í Svíþjóð.

Í tilhugalífi þeirra Ketils trúði Arnheiður honum fyrir því að hún væri höfðingjadóttir úr Suðureyjum en þeir Ormar, Grímur og Guttormur bræður Véþorms víkings í Jamtalandi hefðu drepið faðir hennar Ásbjörn skerjablesa ásamt öllum karlmönnum á hennar heimili en selt kvenfólkið mansali. Þegar Ketill hafði gengið frá kaupunum á Arnheiði af Véþormi vini sínum sigla þau til Íslands og setjast að í Fljótsdal að Arnheiðarstöðum, gegnt Atla graut bróður Ketils sem setti sig niður austan við Lagarfljótið í Atlavík. Það eitt að Arnheiðastaðir hafi borið nafn þessarar konu í meira en þúsund ár bendir til að hún hafi átt því að venjast að hafa sitt fram.

Þegar hér var komið sögu leitaði ég ásjár heilags gúggúls, bæði himins og jarðar. Lausnarorðið sem ég sendi var „skerjablesi“ og viti menn upp kom saga Manar. Þar hafði verið uppi höfðingi sem hét Ásbjörn skerjablesi laust fyrir árið 900 sem er sagður hafa verið drepin af skyldmennum Ketils flatnefs, norsks hersis sem haldið hafði til á Suðureyjum í áratugi þar á undan. Í gúggúl jörð setti ég svo inn Snaefell, og viti menn hæsta fjall Manar heitir einmitt Snaefell. Eins heitir gata í nágrannaborginni Liverpool Snaefell avenue. Snæfells nöfnin er reyndar fleiri á þessum slóðum á Bretlandseyjum.

Börn Ketils flatnefs, forvera Ásbjörns skerjablesa á Suðureyjum, settust mörg hver að á vestanverðu Íslandi, svo sem Auður djúpúðga og Björn austræni. Björn austræni er sagður landnámsmaður á Snæfellsnesi og Auður í grennd við hann í Dölunum. Það er ekki ósennilegt að nafn á nesið og þess hæsta kennileiti Snæfellsjökul hafi orðið til um landnám.

Þannig er nú farið að ég er ekki lengur viss um að Snæfell sé nefnt eftir snævi þöktum  hlíðum þess, það geti allt eins verð eftirlíking af felli sem sjaldan festir í snjó á Bretlandseyjum. En eitt er víst að Snæfellið var haft í öndvegi í stofu æskuheimilisins og ef það sást ekki út um gluggann vegna skyggnis þá var annað hangandi upp á vegg málað af meistaranum sjálfum, Steinþóri Eiríkssyni.

ps. pistillinn hefur birst áður hér á síðunni.

Njóttu nú sem þú namst

Það getur verið áhugavert að grafast fyrir um uppruna orða því tungumálið er það sem notað er til að skýra heimsmyndina og hvernig við hugsum. Samkvæmt vísindunum varð heimurinn til í miklahvelli og heimsmyndin er skýrð vísindalega. Samkvæmt heiðinni goðafræði varð heimurinn til úr sundurtættum líkama Ýmis síðan fylltu æsir út í Ginnungagap.

Vísindin eru sögð eins konar rökfræðileg skýring á heiminum laus við goðsagnir, eða að yfirnáttúruleg öfl að verki við myndun og mótun heimsmyndar, -þó svo að miklihvellur sé látinn liggja milli hluta. Í goðafræði felst, auk upphafsins og heimsmyndarinnar, glíman við að skýra mannlegt eðli og tilveru mannsins, s.s. leit að þekkingu til að móta siðferðislögmál innblásin anda almáttugs.

Orðið Ginnungagap er samsett orð og ætti merkingin að vera auðskilin öðrum en þeim sem lætur hafa sig endurtekið að ginningarfífli. Gapið er rýmið þar sem ginningin fer fram. Þar sem jafnvel ein fáviskan er samþykkt á eftir annarri í stað þess að gera hið eina rétta, -horfast í augu við óttann og skipta honum út fyrir kærleika.

Rætur miklahvells vísindanna liggja í óttanum, sem eru trúarbrögð okkar tíma. Andleysi nútíma vísinda er því æðra goðafræðinni þrátt fyrir svipað upphaf beggja, og heiðnari en sjálfur Óðinn. Það er úr goðafræðinni sem orðið vísindi kemur og var haft um brögð þeirrar trúar sem byggð var í Ginnungagapi. Orð Völuspár segja því ýmis-legt um heimsmyndir manna og tilurð heimsins fyrr og nú.

 "Askurinn er allra trjáa mestur og bestur (Yggdrasil/lífsins tré). Limar hans dreifast yfir heim allan og standa yfir himni (það sama gera internetið og fjölmiðlar medíunnar). Þrjár rætur trésins halda því uppi og standa afar breitt. Ein er með ásum en önnur með hrímþursum, þar sem forðum var Ginnungagap (hinn óendanlegi möguleiki). Hin þriðja stendur yfir Niflheimi (þar býður Hel rúm þeim dauðu), og undir þeirri rót er Hvergelmir (upphaf allra strauma), en Níðhöggur gnagar neðan rótina. En undir þeirri rót er til hrímþursa horfir, þar er Mímisbrunnur, er spekt og manvit er í fólgið, og heitir sá Mímir er á brunninn. Hann er fullur af vísindum, fyrir því að hann drekkur úr brunninum af horninu Gjallarhorni. Þar kom Alföður og beiddist eins drykkjar af brunninum, en hann fékk eigi fyrr en hann lagði auga sitt að veði. Svo segir í Völuspá:

Allt veit eg, Óðinn,

hvar þú auga falt,

í þeim hinum mæra

Mímis brunni;

drekkur mjöð Mímir

morgun hverjan

af veði Valföðurs.

Vituð þér enn eða hvað? (Gylfaginning 15. kafli)

"Óðinn hafði með sér höfuð Mímis og sagði það honum mörg tíðindi úr öðrum heimum en stundum vakti hann upp dauða menn úr jörðu eða settist undir hanga. Fyrir því var hann kallaður draugadrottinn eða hangadrottinn. Hann átti hrafna tvo er hann hafði tamið við mál (Huginn og Muninn/hugur og mál). Flugu þeir víða um lönd og sögðu honum mörg tíðindi. Af þessum hlutum varð hann stórlega fróður. Allar þessar íþróttir kenndi hann með rúnum og ljóðum þeim er galdrar heita. Fyrir því eru æsir kallaðir galdrasmiðir. Óðinn kunni þá íþrótt svo að mestur máttur fylgdi og framdi sjálfur, er seiður heitir, en af því mátti hann vita örlög manna og óorðna hluti, svo og að gera mönnum bana eða óhamingju eða vanheilindi, svo og að taka frá mönnum vit eða afl og gefa öðrum. (Ynglinga saga 7. kafli)

Um alla Svíþjóð guldu menn Óðni skatt, pening fyrir nef hvert, en hann skyldi verja land þeirra fyrir ófriði og blóta þeim til árs." (Ynglingasaga 8. kafli)

Það dylst fáum, sem samles skýringar Völuspár í Gylfaginningu ásamt Ynglingasögu, að æsir stýrðu heiminum með brögðum og byggðu sínar ginningar í því gapi sem snéri að hrímþursum. Æsir voru elítan, hrímþursar voru fjöldin, og til að halda völdum þurfti að herja á þá jötna sem íbúar Miðgarðs óttuðust. Þeir jötnar voru sagðir búa í Svíþjóð hinni miklu, sem var í Langtíburtukistan, og þaðan var lítið hægt að sannreyna nema þá með vísindum úr Mímisbrunni sem hrísluðust um Yggdrasil. Þeir sem féllu fyrir æsi risu upp frá dauðum og sátu að veislu í Ásgarði. Þeir sóttdauðu gistu kör Heljar.

Völuspá segir frá Ragnarrökkri, sem túlkað hefur verið sem heimsendir. Völvan segir frá fleiri en einum heimsendi, segir reyndar strax í byrjun níu man ég heima. Nú eru enn komið að lokum heimsmyndar, gamla normið er bensínlaust. Og nú þegar sjónhverfingarnar falla hver af annarri er hætta á að hrímþursar muni vakna til skilnings á misskiptingu heimsins. Til að koma í veg fyrir vitneskju manfólksins um eigin mátt beitir elítan óttastjórnun, -virðið fjarlægðamörkin grímuklædd, og hafið vit á að óttast náungann. Komið ekki saman á meðan ný stafræn skimunar kerfi og smitrakningarforrit verður upp komið, verðandi hin mikla viðspyrna “The grate reset”.

Það eru ill öfl sem spila á andlega heilsu. Þau nærast á kvíða og ótta manfólksins. Þegar menn eru lausir úr viðjum óttans, þá svelta þess lags öfl. En ef ótti og kvíði ræður ríkum til langs tíma þá magnast stjórnendur þessa valds og fá fóður til að eflast enn frekar. Þannig persónur hafa alltaf verið fjandsamlegastar mankyninu. Eftir að ótta og kvíða hefur nú verið dælt yfir heiminn hvern einasta dag í heilt ár vegna heimsfaraldurs eru margir komnir á þann stað andlega að sætta sig umyrðalaust við ráðlagða hegðun sem hefur yfirgripsmiklar afleiðingar fyrir almenn mannréttindi. Samhliða þessu er sótt á að bólusetja milljarða heilbrigða einstaklinga.

Og hvað með bóluefnið, sem er ekki hefðbundið og ver ekki gegn drepsótt Heljar, heldur er mikið til dulkóðað raðbrigði RNA boðbera sem mun erfðabreyta DNA genamenginu og að lokum breyta manfólkinu í aðrar verur, -kannski einhverskonar mennsk auðlesanleg tölvugögn? Fyrsta bóluefnið með nanósendum fyrir 5G móttakarana sem er verið að ljósleiðavæða út um allar koppa grundir? Eða trúir þú því að það eigi að bólasetja sjö milljarða heilbrigða einstaklinga til að mynda hjarðónæmi fyrir þá einstaklinga sem eru fyrstir bólusettir og komnir að því að fá hvíld frá heimsins amstri vegna aldurs? -hvað þá að það fólk óski eftir að fá ekki að fara frekar en að liggja lífs í kör? Dauða skal fá þeim, þann er kenndi lengst.

Mig sjálfan grunar að "æsir" séu nú að nota þráðlausa tækni og gervihnetti í "Ginnungagapi" til að skapa nýjan stafrænan veruleika svo fólk þurfi á rafrænum hugbúnaði að halda til að taka þátt í „nýrri heimsmynd“ og við það sé mér stillt upp gegn þér og okkur gegn þeim. Gæti sá hugbúnaður verið raðbrigða RNA í kórónu bóluefni? En við skulum ekki fara út í framtíðar samsæriskenningar, nú þegar er farið að gefa út rafræn skilríki sem staðfesta hverjir eru í "húsum hæfir". Verum til staðar í núinu og mundu að aðeins þú getur fullkomnað gjörninginn, það þarf nefnilega ekki nema einn til að breyta heiminum.

Það er áhugavert að sjá nú kjörna fulltrúa fólksins tala látlaust fyrir rafrænum Babelsturni kórónu veirunnar sem engin virðist raunverulega vita hvers eðlis á að verða. Slökktu á sjónvarpinu og fylgstu þannig með pólitískri umræðu. Hvað eru þeir þá eiginlega að segja , , , komdu þér í röðina eða haltu þig utan við mannlegt samfélag karlægi vesælíngur? , , , eitt allsherjar leikhús, -sjokkerandi hvað fáir virðast sjá í gegnum farsann. 

Gandhi sagði "breyttu sjálfum þér og þú hefur breytt heiminum", Kristur kenndi okkur á krossinum "ég er upprisan og lífið" og Hár mælti svo til Ganglera í lok Gylfaginningar "og njóttu nú sem þú namst".

Stutt á snúruna

Uppruni raforku, sem notuð er á Íslandi er samkvæmt nýjustu tölum sem völ er á, -57% jarðefnaeldsneyti, -34% kjarnorka -og endurnýtanleg raforka einungis 9%. Þetta stafar af sölu upprunavottorða, nokkurskonar aflátsbréfa til að fela svo kallaðan sóðaskap kolefnissporsins.

Þessi þróun hefur átt sér stað frá 2011 þegar orkunotkun Íslendinga hefur verið skráð í "bókhald" umheimsins, sem sumir hafa viljað líkja við aflátsbréf fyrri alda. Það er ekki lengra síðan 2010 að raforkunotkun hérlendis taldist 99,9% endurnýtanleg en telst nú vera innan við 10% endurnýtanleg, sjá hér.

Flestir hér á landi eru samt fullkomlega meðvitaðir um að uppruni þeirrar raforku sem notuð er á Íslandi er það sem kallað er endurnýtanleg, eða hrein orka . Á sama tíma hefur 3. orkupakki ESB verið innleiddur. Það styttist óðfluga í gagnvirku snúruna sem á að upplýsa Evrópu með sem mestri hreinni raforku.

Hver mun þá verða ábyrgð "umhverfisrónanna" á hinum endanum? -verður tekið mark á reiknikúnstum "gullgerðarlistamanna" þegar á reynir, -eða verður íslenskur almenningur látin borga fyrir "sóðaskapinn" sem á hann er klíndur?

Mynd og upplýsingar af heimasíðu Orkustofnunnar

Ég biðst afsökunar

Það fer vel á að byrja árið á því að biðja Þjóðminjasafnið og Bakkabræður afsökunar á því að hafa lagt nafn þeirra við hégóma, -batnandi manni er víst best að lifa, eða þannig. Hér á síðunni hafa birst nokkrir miður gáfulega orðaðir Bakkabræðrapistlar um fjósbaðstofu Þjóðminjasafnsins. Og núna í haust einn þar sem lýst var algerri vantrú á varðveislu menningararfleiðarinnar.

Þannig var núna á fyrstu góðviðrisdögum ársins að ég hélt út í sveit til að prufa göngustafi sem mér höfðu verið gefnir fyrir nokkru, -og hafði ég fjasað yfir hvað það ætti að þýða, eins og fólk héldi að ég væri orðið elliært gamalmenni. Mér datt því í hug að koma mér með stafina úr almannafæri og ganga heim að síðasta bænum með fjósbaðstofu. Því þar væri sáralitlar líkur á að nokkur lifandi sála sæi til mín munda stafina.

Þegar ég hafði skakklappast yfir rörahliðið heim að bænum, sem er er nú tengt girðingunni í mýrinni, tók ég eftir því að það var búið að eiga við bæinn sjálfan. Ég sagði frá því hérna síðast þegar þessi bær varð tilefni pistils, að í mörg ár hefði verið unnið að því að hægt yrði að vinna að viðgerð. En sennilega væri meiningin að girða rollurnar það rækilega frá bænum áður en viðgeð hæfist að ekki yrði hætta á að þær ætu viðgerðirnar áður en næðist að reita af þeim sinuna og þegar þar að kæmi yrði bærinn sennilega hruninn.

En núna er semsagt hafnar viðgerðir á bænum ásamt göngustígagerð frá bílastæðum sem unnið er að örstutt fyrir utan bæinn. Búið er að hlaða upp vegg sem var byrjað að hrynja úr auk annarra viðgerða á þekjum bæjarins. Mér er því bæði ljúft og skylt að biðja Bakkabræður og Þjóðminjasafnið afsökunar á þeim orðaleppum sem ég hafði uppi vegna vantrúar minnar á að Galtastaðabærinn yrði hafinn til vegs og virðingar og mun ég ekki gera frekari athugasemdir hér á blogginu um framgang verksins, jafnvel þó svo að Þjóðminjasafnið komi ekki til með að hafa beljur undir baðstofupalli. 

Það er langt um liðið síðan mér hefur verið jafn ljúft að biðjast afsökunar á því að hafa rangt fyrir mér, -af fullri iðrun. 

 

Hér hefur heldur betur verið tekið til hendinni búið að hlaða upp vegg þar sem steinar voru farnir að velta úr.

 

Galtastaðir-fremri standa fyrir sínu vetur sem sumar. Þekjan á bæjarburstinni hefur fengið nýja ábreiðu sem bíður gróanda komandi sumars

Mörsugur með messu

Nú geisar eimi við aldurnara. Dökk dögun í nánd með hækkandi sól. En svört um sinn sólskin og freðin fordæðan forn og grá börnum Angurboðu með Lokalögum af seiðhjallinum skemmtir. Frá vetrar sól til skammdegis sorta hafa hlutabætur og lokanastyrkir orðið nýja normið. Þetta árið hefur þótt alveg sjálfsagt að stúta lífsviðurværi smáfuglanna með ragnarökum smits í samfélaginu á altari hins heilaga hagvaxtar. Þar sem nú vargar í véum og dyggar dróttir yndis njóta, en hvorki þrjóskan og þjóðin, -Kristur né Óðinn.

Viðspyrna sú er burir byggja, sér nú sal standa gulli fegri fyrir Miðgarðs litakóðakerfi í skriðum skreyttri Skógarhlíðinni. Naðarfráu veiruskimunartæki hefur verið til landsins strandar flogið í rússneskri Antonov, -korteri fyrir bólusetningu allrar heimsbyggðarinnar. Hinn dimmi dreki nú að regin dómi ráðskast um vindheim víðan, þar er grímunnar laga verðir tíundina telja. Þar munu sjá um sína ginnheilög goð fljúgandi völl yfir, -Níðhöggurinn knái.

Í dag, -Þorláksmessu, -hefst þriðji mánuður vetrar samkvæmt gamla norræna tímatalinu. Mánuðurinn hefst ævinlega á miðvikudegi í níundu viku vetrar á tímabilinu 20.-27. desember. Honum líkur um miðnætti á fimmtudag í þrettándu viku vetrar á tímabilinu 19.-26. Janúar, en þá hefst þorri. Mánaðarheitið mörsugur er nefnt í Bókarbót sem er viðauki við rímnatal frá 11. öld, varðveitt í handriti frá því um 1220. Í Eddu Snorra Sturlusonar er þessi sami mánuður nefndur hrútmánuður.

Hvað nafnið mörsugur þýðir er ekki alveg vitað. Auk þess að vera kallaður hrútmánuður í Snorra Eddu, var hann í seinni tíð kallaður jólamánuður. Auðvelt er að geta sér til um hversvegna mánuðurinn er nefndur hrútmánuður því þetta var og er mánuðurinn sem hrútunum er hleypt í ærnar. Jólamánuður segir sig sjálfur, en þar gætir samt upphaflega danskra áhrifa. Í Danmörku voru gömlu mánaðaheitin löguð að nýju júlíönsku tímatali þar bar þessi mánuður nafnið jólamánuður.

Sr. Oddur Oddsson á Reynivöllum í Kjós taldi orðið mörsugur vera sett saman úr orðunum mör „innanfita í kviðarholi dýra“ og sugur sem leitt er af sögninni sjúga, þ.e. „sá sem sýgur mörinn“. Einnig taldi Gísli Jónsson, íslenskufræðingur, að mörsugur héti svo vegna þess að hann væri sá mánuður sem sýgur mörinn, „ekki einasta úr skepnunum, heldur nánast öllu sem lífsanda dregur.“ þó svo því sé þveröfugt farið í dag hvað mennina varðar, því sennilega er mörsugur orðinn sá mánuður sem „mör“ hleðst hvað mest á mannfólkið.

Norræna tímatalið er það tímatal sem notað var af norðurlandabúum þar til það júlíanska, eða nýi stíll tók við, mánaðaheitin miðast við árstíðir náttúrunnar. Árinu er skipt í sex vetrarmánuði og sex sumarmánuði. Það miðast annars vegar við vikur og hins vegar við mánuði, sem hver um sig taldi 30 nætur. Þannig hefjast mánuðirnir á ákveðnum vikudegi, fremur en á föstum degi ársins.

Árið var talið í 52 vikum og 364 dögum. Til þess að jafna út skekkjuna sem varð til vegna of stutts árs var skotið inn svokölluðum sumarauka. Þannig var sumarið talið 27 vikur þau ár sem höfðu sumarauka, en 26 vikur annars. Í lok sumars voru tvær veturnætur og var sumarið alls því 26 - 27 vikur. Árið taldist vera 12 mánuðir þrjátíu nátta, og auk þeirra svonefndar aukanætur, 4 talsins, sem ekki tilheyrðu neinum mánuði. Þær komu inn á milli sólmánaðar og heyanna á miðju sumri. Sumarauki, þegar hann var, 6.-7. hvert ár, taldist heldur ekki til neins mánaðar var á milli sólmánaðr og heyanna.

Í Íslendingasögum er algengt orðalag að tala um „þau missiri“ þegar átt er við heilt ár, en orðið ár kemur hins vegar varla eða ekki fyrir þegar rætt er um tíma. Eins er talið að það sem kalla mætti áramót hafi verið á vori eða hausti og hefur bæði sumardagurinn fyrsti og fyrsti vetrardagur verið nefndir sem tímamót á við nýársdag. Æviskeið manna var ekki talið í árum, heldur vetrum og er það ennþá svo hvað dýr varðar, s.s. að hestur sé svo margra vetra.

Vetur: gormánuður, ýlir (frermánuður), mörsugur (hrútmánuður eða jólamánuður), þorri, góa, einmánuður.

Sumar: harpa (gaukmánuður), skerpla (sáðtíð eða eggtíð eða stekktíð), sólmánuður (selmánuður), heyannir (miðsumar), tvímánuður (kornskurðarmánuður), haustmánuður (garðlagsmánuður).

Já Mörsugur á miðjum vetri, -smáfuglarnir hnípnir í kófinu kúra. Náhirðiðn og helferðarhyskið, -hægri vinstri við ofanflóðasjóð galtóman nú tölur telja. Og púkar Sæmundar feitari á fjósbitanum en nokkru sinni fyrr.

Það eru ár og dagar síðan ég fór að gefa tali tímans gaum. Undanfarna tólf mánuði hafa mánuðunum samkvæmt gamla íslenska tímatalinu verið gerð skil hér á síðunni. Fróðleikurinn er fenginn af alheimsnetinu, auk bókar Gísla Hallgrímssonar, Betur vitað. Tímatalið er að finna á Árnastofnun, Vísindavef háskólans, Wikipedia, Náttúru, í fornsögum ofl.

Áður en ég hóf að skoða gamla íslenska tímatalið, taldi ég að mestu um fánýtan fróðleik að ræða. En eftir að hafa farið yfir alla mánuðina komst ég á þá niðurstöðu að gamla tímatalið væri mun betur tengt hrynjanda náttúrunnar en það gregoríska, -sem notast er við í neyslusamfélagi nútímans. Þetta viðhorf mitt hefur styrkst með árunum við að fara út um þúfur, leggjast í berjamó og stara upp til stjarnanna. Gamla tímatalið gerði fólki betur kleyft að fylgjast með viðburðum árstíðanna með hliðsjón af gangi himintungla.

Á undanförnum mánuðum hefur hátíðum hefða í tímans rás verið raskað. Páskar, stærsta hátíð kristninnar, var haldin með fjarfundabúnaði í læstum kirkjum. 1. maí án kröfugöngu í mesta atvinnuleysi lýðveldissögunnar. Hetjur hafsins ekki sýndur sómi á sjómannadaginn.  Þjóðhátíðardagurinn fór fram án hátíðarhalda, -þríeykið var að vísu heiðrað með fálkaorðu 17. júní úr hendi forseta í framboði korter í kosningar. Og verslunarmanna helgarinnar verður einna helst minnst fyrir feimniskar hugmyndir dómálaráðherra um að senda stjörnusýslumann stones út í Eyjar. Og ekkert verður af því að tíðarandi árisins 2020 verði kvaddur við brennu.

Því svo ber nú við um þessar mundir að bólusetja á alla heimsbyggðin, böl mun þá allt batna og ósánir akrar vaxa, -vitið þér enn eða hvað? Jólin munu samt koma sem áður, -hátíð ljóss og friðar, -þó dyr þjóðkirkjunnar verði lokaðar, -og sólstöður hafi þurft að blóta á laun í heimahúsum. Þetta skammdegið hefur reyndar lengst af verið óvenju bjart hér í kotinu, þar sem sólargeislinn hún Ævi hefur haldið uppi lífi og fjöri, en hún og mamma hennar hafa verið heimagangar frá því í haust.

Sú hátíð ljóssins sem nú fer í hönd verður samt angurvær hjá síðuhafa, -sem oft áður. Það er reyndar langt síðan eftirvænting bernskunnar varð að þránni eftir hækkandi sól. Um það leiti sem bernskunni endanlega sleppti urðu miklar náttúruhamfarir rétt fyrir jól í Neskaupstað þau jól voru landsmönnum döpur og dimm, -og hjálparvana óhugnaðurinn hvíldi á íbúum Austurlands á kafi í snjó. Nú hafa enn á ný orðið hamfarir niður í einum af fjörðunum fögru og er hugur okkar í efra límdur við örlög nágranna okkar og vina í neðra.

Seyðfirðingar eru okkar næstu nágrannar og nú deilum við kjörum í sama sveitarfélagi. Í denn voru það alltaf óræk merki um sumarkomuna þegar Seyðfirðingar flykktu fagnandi í efra og Hérar skoppuðu í eftirvæntingu hlykkóttann malarslóðann niður í neðra sér til yndisauka í stað þess að bíða göróttrar póstkröfu. Svo var ekki nú á dimmustu dögunum skammdegisins, fátt minnti á sumur gamalla daga, -annað en það sem mestu máli skiptir, -kærleikurinn. 

Síðuhöfundur mun nú fagna fæðingu frelsarans með því að halda jól með Matthildi sinni, börnum, mökum þeirra og sólargeislanum henni Ævi. Verða þau væntanlega vegan með kjöti á kantinum, og að vanda mun Búddamunkurinn bróðir líta við yfir hátíðirnar. Þetta er allt saman hið minnsta mál messulaust þegar ekki þarf að telja upp að 10, þar sem hver hefur sinn síma og trúir að hann sé fyrir sérviskuna sína. 

Þeir sem hafa litið reglulega hér inn á síðuna til að lesa í gegnum langlokur sérvitrings hafa vafalaust tekið eftir því að Völuspá hefur verið höfundi hugleikin þetta árið í kjölfar Sturlungu síðasta árs.

Passið ykkur á myrkrinu á þessum dimma óvissa tíma og megi ljóssins hátíð fara vel með mörinn, -ég óska lesendum gleðilegra jóla, árs og friðar á jörðu. 

Þegar fábjánar fá frábærar hugmyndir

Þarna verða slegnar margar flugur í einu höggi. Sú stærsta og safaríkasta er að sama útsýnið verður selt tvisvar.

Enda skiptir engu máli þó nokkur gamalmenni í gulu Skúlagötublokkinni sjái ekki lengur yfir flóann upp á Akranes, umkvartanir þeirra verða aldrei annað en hjáróma.

Einnig gefur þessi snilldar hugmynd fordæmi á að byggja með allri strandlengjunni. Og þá er ekki bara verið að tala um að þétta byggð, -líka mikinn mökk af moný.

Síðast en ekki síst tekst fábjánunum með þessu smá saman að fela Sólfarið og þá verður kannski hægt að selja það sem hluta af róluvelli við blokkirnar.

Umdeild bygging mun rísa