Fęrsluflokkur: kreppan

Į Kon Tiki ķ Helgustaši

Žaš er stundum undarlegt hvernig leišir manna liggja og hvert leišsögutękiš er.  Fyrir rśm įri rakst ég į frétt sem mér žótti svo stórmerkileg aš ég hélt aš hśn myndi jafnvel breyta heimsmyndinni, allavega žeim upplżsingum sem okkur eru gefnar um hana.  En ég hef lķtiš séš meira af žessari stórmerku uppgötvun nema žaš sem mį finna į internetinu enda tekur sennilega meira en eitt įr aš leišrétta kennsluefni sem hefur veriš notaš af menntastofnunum heimsins ķ aš upplżsa heila mannkynsögu, ef žaš er žį einhver įhugi į svoleišis leišréttingu. 

Samt var žessi uppgötvun, sem fréttin greindi frį alltaf til ķ munnmęlum og jafnvel fyrir augunum į žeim sem kunna aš lesa.  Žetta var bara allan tķmann skilgreint af latķnufélaginu sem žjóštrś og hindurvitni.  Žaš mį žvķ segja aš žaš hafi veriš einstaklega įnęgjulegt žegar langskólagengnir grįšuhafar viskunnar sem hafa žar aš auki stimpil upp į aš vita oršiš svo mikiš um lķtiš aš žeir geti stašfest žaš sem sérfręšingar aš žaš kunni aš vera aš hin sameiginlega vitund, sem stundum hefur veriš kölluš žjóštrś, eigi viš rök aš styšjast. 

En žaš var ekki fyrr en ķ fyrra, eftir aš sólarsteinn fannst mešal skiglingatęka ķ skipinu Alderney sem sökk įriš 1592, aš settar hafa veriš fram tilgįtur af sérfręšingum um aš slķkir steinar hafi veriš notašir samhliša įttavita eftir aš hann var uppgötvašur.  Prófanir į steininum leiddu svo aš ķ ljós aš hann var nįkvęmari en nokkur įttaviti enda höfšu vķkingarnir ekki yfir įttavita aš rįša žegar žeir sigldu fram og til baka frį Amerķku, žaš var ekki bśiš aš finna hann upp žį frekar en Amerķku, samkvęmt trśarbrögšum fręšimannasamfélagsins. 

Žessi frétt sem mér fannst svo merkileg var sem sagt um sólarstein nokkurn sem žjóštrśin segir aš vķkingarnir hafi notaš sem siglingartęki viš aš sigla um noršurhöf ķ žoku myrkri, svo nįkvęmlega aš žeir gįtu siglt alla leiš frį Noregi til Ķslands og įfram til Amerķku vandkvęšalaust.  Žjóšsagan um sólarsteinninn var flokkuš meš mamboo, jamboo af latķnusamfélaginu žar til fyrir tępu įri sķšan, en žį var stašfest af sama sérfręšigrįšufélagi, meš žvķ aš prófa fyrirbrigšiš, aš sólarsteinn er svo nįkvęmt siglngartęki aš ekki skeikar nema grįšu. 

Sólarsteinninn gat žvķ hafa veriš nokkurskonar GPS tęki vķkingaaldar.  Siglingartęki sem nemur stefnu į sólina jafnvel žó svo aš hśn sé undir sjóndeildarhring, sem hefur komiš sér einstaklega vel į skammdegisnóttum ķ noršurhöfum.  Sólarstein žekkja flestir ķslendingarundir einnig undir nafninu silfurberg, en enska heitiš er Icelandic spar.

Į wikipeidia alfręširiti almennings mį nś m.a. finna; "Sólarsteinn var steinn (kristall?) sem norręnir menn til forna notušu til aš sjį stefnu til sólar ķ skżjušu vešri, sem var gagnlegt viš siglingar. Ašferšin byggist į žvķ aš slķkir steinar skauta sólarljós. Óstašfest tilgįta er um aš ķslenskt silfurberg (kalkspat)  hafi veriš notaš sem sólarsteinn, en fleiri tegundir kristalla koma einnig til greina, til dęmis korderķt  sem finnst mešal annars ķ Sušur-Noregi. Sólarsteinar eru nefndir ķ fornritum, til dęmis ķ Raušślfsžętti , sem fylgir sumum geršum Ólafs sögu helga. Žar segir:"Žį lét [Ólafur] konungur kalla fyrir sig Raušślfssonu, Dag og Sigurš. Žį lét konungur sjį śt, og sį hvergi skżlausan himininn. Žį baš hann Sigurš segja sér, hvar sól vęri komin. Hann kvaš į. Žį lét konungur taka sólarsteininn og hélt upp, og sį hann hvar geislaši śr steininum, og markaši į žvķ svo til sem hann hafši sagt."- Flateyjarbók " 

En hvernig kemst mašur svo į Kon Tiki ķ Helgustaši viš Rešarfjörš? Žannig er aš ég fór ķ bķó sem ekki hefur gerst sķšan 2004 aš ég fór į myndina hans Gibson "Passion of Christ" meš bróšur mķnum buddamunkinum.  En nś ķ lok sumars narraši vinnuveitandi minn hśn Mette mig meš sér og kunningjum sķnum ķ bķó hérna ķ Harstad.  Myndin var "Kon Tiki" norsk stórmynd um siglingu Thor Heyerdahl frį Perś til Pólenesķu.

Eftir myndina ręddum viš efni hennar ž.e. žessa erfišu hetjuför sem farin var samkvęmt gamalli žjóštrś Pólenesķumanna um hvašan žeir vęru upprunnir.  Ég taldi aš Heyerdahl hefši gert sér feršina miklu erfišari en hann hefši žurft žvķ aš fólk į žessum tķma hefši aš öllum lķkindum bśiš yfir mikiš fullkomnari tękni til feršalaga en kunn er jafnvel ķ dag.

Mette vildi vita meira um žaš hvernig ég fengi svona hugmyndir viš aš fara į Kon Tiki.  Ég sagši henni žaš aš fyrst įriš 2011 hefši žaš veriš stašfest meš rannsókn aš sameiginlegir forfešur okkar vķkingarnir hefšu getaš bśiš yfir fullkominni stašsetningartękni til siglinga.  Žjóštrśin hefši alltaf vitaš af žvķ aš žeir hefšu notaš "sólarsteininn" til aš rata, en nś vęri bśiš aš stašfesta žaš vķsindalega aš sį steinn vęri jafn nothęfur til žess og stašsetningatbśnašur dagsins ķ dag. 

Vinnuveitandi minn spurši mig hvers vegna žetta vęri žį ekki žekkt og hvers vegna um žetta hefši aldrei veriš upplżst ķ ęšri menntaofnunum.  Einnig hvernig ég vissi žetta og hefši yfir höfuš tekiš eftir frétt af svona rannsókn.  Ég hefši sjįlfsagt getaš sagt henni hjartnęmar sögur frį sögueyjunni um žaš hvernig žekking aldanna geymdist į žeim skinnpjötlum sem marg étnar voru ķ hungursneyšunum miklu en munnmęlin geymd žar til nęst var til blóš og skinn og sem afkomandi žeirra sem įtu žjošsöguna hefši ég tekiš eftir svona frétt.  En mįliš var žaš aš hśn sjįlf ž.e.a.s. Mette var orsökin  fyrir žvķ aš ég tók eftir žessari rannsókn.

Žegar hśn bauš okkur Matthildi minni ķ siglinguna į seglskśtunni sinni Libru ķ fyrrasumar sagši hśn mér sögu af žvķ žegar hśn og Sverre sambżlismašur hennar sóttu skśtuna til Kanarķeyja og sigldu henni til N-Noregs.  Milli Kanarķeyja og Englands kom žaš ķ ljós aš öll siglingatęki voru biluš.  Į daginn notušu žau sólina til aš sigla eftir, en į nóttinni pólstjörnuna.  Hśn lżsti žessu svo frįbęrlega myndręnt aš ég gat ekki annaš en haft i huga, hvaš ef skyggniš hefši veriš žannig aš ekki sįst til sólar og pólstjörnu?   Hśn var semsagt sjįlf įstęšan fyrir žvķ aš ég tók eftir žessari frétt af nišurstöšu vķsindamanna um aš sólarsteinn žjóštrśarinnar ętti viš rök aš styšjast. 

Žarf aš ręša meira um žaš hvernig žjóštrśin geymir og śtbreišir hina sameiginlega vitund svo ekki skeikar grįšu?

Ķ september heimsókninni til Ķslands fór ég svo meš henni Matthildi minni nišur ķ Helgustaši til aš skoša stęrstu sólsteina nįmu Ķslands.  Žangaš hafši ég fariš įšur į bernsku įrum meš foreldrum mķnum į gömlum willis.  Žó įrin séu oršin hįtt ķ fimmtķu sķšan, žį rötušum viš Matthildur leišsögutękjalaust ķ sólsteina nįmuna, eins og vanalega gerist meš allar okkar feršir.  Žar fékkst žaš stašfest aš silfurbergiš į Helgustöšum hefur veriš gert ónothęft sem stašsetningartęki meš dynamit sprengingum sem fundnar voru upp af nįunganum Nobel, einum handhafa sérfręšigrįšu latķnusamfélagsins, sem nś um stundir er kenndur meš undaveršum hętti viš friš.


Flugrśtan

Į įrum įšur  var sérstök tilfinning sem fylgdi žvķ aš vera į leiš śt į Keflavķkurflugvöll tķmanlega fyrir allar aldir.  Eftirvęnting vegna žess aš framundan var ferš į framandi slóšir annaš hvort frķ eša önnur tilbreyting  og oft var fariš meš fjölskyldu eša ķ góšra vina hóp ķ leigubķl.  Nś oršiš eru ferširnar śt į Keflavķkurflugvöll frį BSĶ einmanalegar innan um  śtlendingana ķ fullri flugrśtunni og žó aš žar séu einnig ķslendingar veršur mašur žess įskynja aš margir žeirra standa ķ žeim sporum aš vera į milli tveggja heima, oršnir hįlfgeršir śtlendingar ķ eigin landi įn žess aš eiga heima ķ žvķ landi sem žeir lifa og starfa mestan hluta įrsins.

Heimsóknirnar heim hafa veriš ca.  žrjįr į įri meš 3-5 mįnaša millibili 2-3 vikur ķ senn.  Žaš er alltaf sami treginn sem fylgir  feršalaginu til baka śt į Keflavķkurflugvöll.  Žegar fjarveran vegna starfa ķ öšru landi er komin vel į annaš įr gerir mašur sér grein fyrir aš žau eru oršin nokkur stórafmęlin sem hafa fariš forgöršum mešal vina, eins jaršarfarir žar sem mašur hefši helst ekki viljaš lįta sig vanta.  Svona hugsanir, įsamt söknušnum yfir žvķ aš vera aš fara gera vart viš sig žegar setiš er śt viš gluggann ķ flugrśtunni og allt gert til aš lįta sem minnst fyrir sér fara.

IMGP7350

Eftir fjarveru aš heiman žį er żmislegt sem er ekki eins og žaš var, enda kannski til of mikils ętlast aš allt standi ķ staš į mešan ķ burtu er veriš.  Eitt breytist žó ekki į Ķslandi, blessašur blįsturinn.  Eftir aš hafa veriš mįnušum saman viš spegilslétta firši Noregs eru frķskir vindar Ķslands alltaf jafn hressandi.  Žessi blįstur sem er svo samgróin sįlinni aš ég hef ekki enn getaš vaniš mig af žvķ aš setja hausinn undir mig žegar ég fer fyrir hśshorn ķ logni og verš alltaf jafn undrandi į žvķ aš žaš skuli vera logn bįšu megin viš horniš.

Nśna ķ september įtti ég tvęr vikur heima ķ hressilegum nęšingnum, kannski fullhressilegum į köflum meš alltof mikilli ofankoma fyrir noršan mišaš viš įrstķma eins og blessašir kindurnar fengu aš reyna.  Žaš mį kannski segja aš fjįrskašavešur sé ekkert einsdęmi ķ hugskoti ķslendings, en žegar ég kom ķ maķ heimsóknina žį kom birtan mér samt ókunnuglega fyrir hugskotssjónir, oftar en einu sinni kannašist ég ekki viš hana.  Žegar Dagbjört systir keyrši mig svo ķ flugrśtu BSĶ į sólskinsbjartri  sumarnóttu  įttaši ég mig į hverju sętti. 

Dagbjört hafši nefnilega į orši aš žaš vęri bśiš aš vera einstaklega tęrt og fallegt loftiš undanfariš. Mér datt ķ hug aš nś vęri kominn tķmi til aš hśn hętti aš žrjóskast viš aš nota gleraugun.  Fjallasżnin var ķ įlķka móšu og mašur upplifši ķ fyrst skipti į ęvinni ķ hitamistri į Spįni fyrir įratugum sķšan.   Mistriš sem er į feršinni į vindasömu landi eftir eldgos sķšustu įra į ekki heima ķ mķnu minni, en žeir sem hafa vanist žvķ  einn dag ķ einu sjį žaš gleraugnalaust  hvort śtsżniš er tęrara žennan daginn eša hinn, į mešan ég sį ekki einu sinni Snęfellsjökulinn frį Vatnsleysuströndinni į heišskķrum logn morgni ķ flugrśtunni.

Žessar heimsóknir vor og haust hafa margvķslegan tilgang annan en aš vera ķ fašmi fjölskyldu og njóta dįsemda fósturjaršarinnar, m.a. aš kaupa sér griš og hżsa hśsbķla į Stöšvarfirši til tekjuöflunar fyrir bankann ef svo mį aš orši komast.  žvķ ég mį ekki hugsa til žess tjóns sem žaš ylli ef bankinn fęri į höfušiš,, aftur.  Žessi hśsbķlahżsing eru skemmtileg išja žar hitti ég fjölda fólks sem er meš hugann fullan af sumri.   Mešan į žessu stendur dvel ég žar aš auki į Sólhólnum śti viš ysta haf, į žaš einnig til aš koma viš hjį  bjartsżnu listafólki ķ Fishfactory sem aušgar andann ķ gamla frystihśsinu sem veriš er aš breyta ķ menningarmišstöš.

Žaš fer žó ekki hjį žvķ aš ég heyrši lķka ķ fólki sem stendur ķ  ströggli sem rekstri smįfyrirtękja fylgir svipušum žeim og ég stóš fyrir.  Einn kunningi minn sem enn strögglar sagši mér frį žvķ aš hann hefši komist aš ķ fyrsta skipti į ęvinni hvernig žaš vęri aš eiga ekki fyrir mat.  Ég rak upp stór augu, rįšlagši honum aš tķna ber, setja nišur kartöflur og verša sér śt um rabbabara.  Hann sagši aš žetta kęmi til śt af žvķ aš žaš vęri oršiš svo dżrt aš bśa ķ hśsinu sķnu sem hann hafši tališ sig eiga skuldlaust, en nśna žyrfti hann aš borga tępar 200 žśsund į mįnuši fyrir aš fį aš vera ķ žvķ žar til hann yrši geršur upp, en eftir žaš vonašist hann til aš konan sęi um hśsaskjól.

Annar kunningi minn sem er smišur sagši mér frį žvķ aš hann hefši byggt hśs fyrir nįbśa sinn ķ nęsta bę.  Ķbśšarhśsbyggingar hafa veriš fįtķšar sķšustu įrin, en žeir kumpįnar komust aš samkomulagi meš aš gera žetta upp į gamla mįtann.  Smišurinn myndi lįna vinnuna og ekki gera reikning fyrr en nįbśinn fengi ķbśšasjóšslįniš.   Smišurinn žyrfti žį ekki aš skila viršisaukaskatti til rķkisins sem žaš endurgreiddi svo hśsbyggandanum,  žannig sparaši hśsbyggandinn sér yfirdrįtt hjį bankanum til aš fjįrmagna viršisaukaskatt til sjįlfs sķn ķ gegnum smišinn. 

Žetta var nś ekki alveg eins einfalt og ķ gamla daga.  Skatturinn sį žaš strax eftir aš smišurinn hafši gert reikninginn og skilaš vaskinum aš svona hį laun į tķmann gęti enginn haft nema žį kannski skilanefndarmašur eša žį hįlfur slitastjórnarformašur.  Honum var gert aš verša sér śt um lęršan endurskošenda og deila nišur tķmanum sem žaš tók aš byggja hśsiš og skila žvķ inn į skżrslum fyrir hvert vsk tķmabil įšur en hśsbyggandi fengi krónu endurgreidda af vaskinum vegna vinnu į byggingastaš. 

Eftir aš žetta var allt klįrt žį sektaši skatturinn smišinn um tęp 200 žśsund fyrir aš hafa ekki skila skżrslunum į rétum tķma.  Žessi kunningi minn hélt jafnvel aš žaš yrši einhver biš į žvķ aš hann fęri į nęstu bęi ķ atvinnuleit žaš kęmi svo miklu betur śt fjįrhagslega aš vera atvinnulaus. Žaš er sem mig hefur grunaš aš ehf formiš ķ fyrirtękarekstri er ašeins fyrir žį śtvöldu ķ landslišinu ķ kślu, žį sem veltast vasklaust meš kślulįn til aš gręša į hlutabréfabraski en ekki žį sem standa ķ atvinnurekstri žeir skulu leggja heimiliš aš veši til aš borga brśsann fyrir stęrstu skipulögšu glępasamtökum lżšveldisins.

Tiger

Nśna ķ september var sem įšur margt sem var einstaklega įnęgjuleg aš upplifa į Ķslandi, blessuš blįberin žöktu alla móa og sólskinsdagarnir létu ekki į sér standa į milli vindhvišanna.  Žaš var legiš ķ berjamó, fariš silfurbergsnįmuna viš Helgustaši, austfirširnir eknir endilangir og Öxin sléttkeyrš į Djśpavog.  Sannkallašir dżršardagar sem hefšu getaš oršiš višburšarrķkari ef ekki vęri fyrir kettina, en žeir eru skęšir meš aš vekja snemma į morgnana meš knśsi og mali til aš kśra ašeins lengur, eša bara lįta vita hvaš žeim žyki vęnt um kallinn.  Sennilega hefši veriš hęgt aš nżta tķmann enn betur ef kettirnir hefšu ekki spilaš mig upp ķ aš vera į milli tveggja heima fram eftir morgnum.

Allavega var tķminn alltof fljótur aš fljśga og į Djśpavogi flaug hann bęši afturįbak og įfram žvķ žar kannašist ég viš birtuna bęši fyrr og nś.  Į Djśpavogi heimsóttum viš hana Systu mķna sem er nś barasta farin aš bśa meš Sķmoni sķnum ķ hśsi sem viš vinnufélagarnir byggšum fyrir margt löngu sķšan fyrir hann Kalla.  Žegar ég settist inn ķ stofuna hjį Systu yngdist ég upp um allavega 20 įr og gamlir dagar runnu sem myndband į milli eyrnanna.  Žetta varš til žess aš hśn spurši mig; "pappi hvar ert žś eginlega nśna, žś ert allavega ekki hjį okkur ķ žessum heimi"; "jś, jś ég er hér bara į allt öšrum tķmum".


Lķtill fugl ķ svörtu malbiki.

 

Žaš kemur fyrir aš manni er kippt inn ķ tilveruna svipaš og žegar regndropi skellur į malbiki og veršur viš žaš eins og silfrašur įlfur śt śr hól.   Undanfariš hafa sķšuna skreytt fęrslur um draumkennt efni og ķmyndašan veruleika.  Enda hef ég fķlaš mig ķ nokkurskonar sumarfrķi frį vinstra heilahvelinu žó svo aš 12 tķma smelteverkiš hafi veriš įfangastašur flestar vikur sumarsins.  En į mešan ég naut glamursins ķ prjónunum hennar Matthildar minnar, ilms frį kaffi og tóbaksreyk žegar ég opnaši augun viš geisla morgunnsólarinnar žį datt mér ekkert annaš ķ hug en sumarfrķ.

En žaš var sem sagt ķ sķšustu viku sem viš vinnufélagarnir brunušum Matthildarlausir ķ noršurhjara sólinni alla leiš noršur ķ  Finnfjörš, žrjį tķma ķ gegnum skóga Troms eftir svörtu malbikinu meš gulu mišlķnunni sem vķsar veginn ķ blindbeygju boga skįhallt nišur ķ smeltevekiš, žar sem jįrniš er brętt og veggirnir mśrašir.  Af og til tók ég eftir aš smįfuglar höfšu hętt sér śt į autobanann og veriš straujašur samviskusamlega nišur ķ malbikiš.

Žegar ég fór aš velta žvķ fyrir mér hvaša erindi smįfuglar ęttu śt į autobanann varš mér litiš, žó ekki nema ķ örskotstund, til hlišar žvķ ekki vęri gęfulegt ef ég yrši valdur aš žvķ aš strauja smįfugli utanķ tré tré.  Žessi örskotstund gerši žaš aš verkum aš ķsaldarleirinn slettist til į milli eyrnanna og ķ hugann kom aš réttast vęri aš stoppa bķlinn og hlaupa śt ķ skóga noršurhjarns, fara hreinlega śt um žśfur og tķna upp ķ sig ber meš smįfuglunum.  Hętta sér aldrei aftur śt į autobanann og lifa samkvęmt kenningu Krists; "Lķtiš til fugla himinsins. Hvorki sį žeir né uppskera né safna ķ hlöšur og fašir yšar himneskur fęšir žį. Eruš žér ekki miklu fremri žeim?"

En śr žvķ varš nś ekki ķ žetta sinn, žvķ augnabliki seinna sį ég glitta ķ stórvirka heyrśllubindivél į milli trjįnna, bónda pakkandi slęgjunni inn ķ plast og upp ķ hugann flugu sjaldséšir hvķtir hrafnar.  Hvernig getur stašiš į žvķ aš žessir bóndi er ekki komnir į launaskrį hjį smelteverkinu?  Ekki getur žaš veriš aš nokkur lifandi sįla hafi efni į žvķ aš versla viš hann, ef svo er žį hefur hann ekki efni į nema ķ mestalagi förgun į rślluplasti eftir skatt.  Žaš var žį sem žeirri óžęgilegu spurningu laust nišur ķ leirpyttinn į milli eyrnanna, meš svipušum afleišingum og žegar loftbóla springur ķ hver og drullan sléttast śt.; hvort skyldi bóndinn veršleggja sig śt af autobananum eša smeltverkiš borga of lķtš ķ feršakostnaš?

Žaš vill žannig til aš ökuferšir mķnar ķ žetta fjarlęga smelteverk meš hvęsandi mįlmbręšslu, organdi slķpirokkum, brothamarsóhljóšum og öryggisflautum eru farnar žvķ ég hef ekki efni į aš vinna ķ smelteverki heimahaganna žó ég vęri uppstķlašur sem  trśšur į kostnaš verksins.  Auk žess aš enda hérna 12 tķma daga aš kvöldi, žį get ég huggaš mig viš aš hafa tvöfalda žénustu eftir skatt mišaš viš vaktaįlg heimahaga smelteverksins meš feršakostnaši.  Og ekki veitir af ķ heimi žar sem enginn hefur efni į žvķ lengur aš bśa heima hjį sér.  Ķslendingar fara til Noregs til aš hafa efni į aš standa viš sķn samkomulög viš andskotann, Pólverjar til Ķslands og koll af kolli.  Hvert skyldu Noršmenn svo fara žegar žeir hafa ekki lengur efni į aš bśa heima?

Um žaš bil sem viš renndum autobanann į enda nišur ķ hvęsandi smelteverkiš settist ķsaldarleirinn hljóšlega ķ sķnar skoršur į milli eyrnanna og ķ spegilsléttum huganum gat ég huggaš mig viš žaš aš hafa nżlega gert žann samning viš andskotann aš hann fengi hverja krónu sem ég hefši upp śr krafsinu nema ķ mesta lagi žaš sem ég žyrfti ķ baun og blįber.  Almęttinu sé lof aš ég žurfi ekki aš brjóta heilann um hvaš ég eigi aš gera viš afraksturinn hvaš žį hvort skrattakollurinn sį standi viš sinn hluta samkomulagsins..... ķ žetta sinn. 

En žeir sem kynnu aš efast um žaš, en eru ekki alveg tilbśnir aš fara śt um žśfur meš smįfuglunum, ęttu kannski aš kķkja ķ bķó og sjį hvernig mį bęši vera bóndi og bśstólpi ķ kanntinum į autobananum.


Heilt įr ķ Hįlogalandi

Žį er įriš oršiš heilt ķ Hįlogalandi og sólin farin aš skreyta himininn um mišnęttiš jafn fallega og žegar ég fyrst hingaš kom frį landinu blįa.  Žjakašur af  lesefni stefnuvotta og atvinnuleysi tķšarandans.  Žašan sem ég gat ekki lengur haldiš jafnvęgi ķ tilveru verštryggšrar vķsitölu.  Greip žvķ tękifęriš žegar žaš gafst, tękifęri sem allt eins gat veriš hįlmstrį.  Flaug yfir himinn og haf ķ gegnum snjóél og öskuskż maķhretsins mikla 2011.  En ef flugferšin sś myndi reynast svikult hįlmstrį yrši įvinningurinn aldrei minni en segir ķ ljóšinu hans Kristoffersons „freedom is just another word for nothing left to loose". 

Hér ķ Hįlogalandi hef ég fengiš eins įrs andlegt leifi frį verštryggšum vešlįnum sem éta upp žau veraldlegu gęši frelsisins sem kallast peningar og eru sagšir eitt mikilvęgasta keppikefli žessa lķfs.  Svona Hįlogalands ferš gat žvķ alt eins leitt til frelsis sem hefši veriš tślkaš sem missir alls.  En žaš var bara oršiš svo erfitt aš vera frjįls į landinu blįa, oršin of žung byrši aš bera ķ sjónhverfingu žess sem bankar reglulega į dyrnar sem stefnuvottur.

Hįlogaland er fornt nafn į landsvęši noršarlega ķ Noregi, eša  frį Namdalen ķ Žrįndarlögum til Lyngen ķ Troms.  Į 9. og 10. öld var žaš samheiti į sjįlfstęšu svęši sem nįši yfir fylkin Troms, Norland og Žrįndheim ž.e. žann hluta sem byggšur var norręnum mönnum.  Noršan viš Hįlogaland var Finnmörk, žar sem samar bjuggu.  Į Hįlogaland er minnst ķ Ķslendinga og Noregskonungasögum sem sķšasta sjįlfstęša svęšisins sem Haraldur Hįfagri lagši undir konungsrķkiš Noreg.

Žar sem Hįlogalands er getiš ķ Ķslendingasögum og Harstad stašarins sem ég hef nś haft sem minn heimabę um eins įrs skeiš ķ sjįlfri Heimskringlu Snorra, žį mį allt eins geta sér žess til aš tengsl žessa svęšis ķ Noregi viš Ķsland hafi veriš mikil į vķkingatķmanum og frį Hįlogalandi hafi fólkiš komiš til Ķslands sem ekki sęttu sig viš śtfęrslu Haraldar Hįrfagra į frelsinu til fona ķ formi skatta og skuldbindinga. 

Ķ vetur įkvaš ég mér til dęgrastyttingar aš fara į fyrirlestur į menningarsetrinu Trondenes sem er hér ķ bę og hefur aš geyma vķkingaminjar, mišaldakirkju og sögusafn.  Žaš kom ekki į óvart aš į fyrilestrinum hjį Įsborgu Įrnžórsdóttir, sem var um įrangurinn af sögutengdri feršažjónustu į Ķslandi, aš einn stašarhaldara į Trondenes upplżsti žaš aš Grettir Įsmundsson vęri ęttašur héšan śr nįgrenninu og hefši įtt dvöl hér hjį sķnu fólki žegar hann var dęmdur til śtlegšar į Ķslandi

Auk žess aš finna til samkenndar meš Įsborgu og Gretti sem Ķslendingur śti į Trondenes ķ vetur, žį hafši ég fundiš  žaš sama og Įsborg sagšist hafa fundiš žegar hśn kom hingaš "žaš er eins ég hafi komiš hingaš įšur".  Svona getur saga ķbśa Hįlogalands og Ķslands veriš samtvinnuš lķkt og eilķfšin ķ gegnum žśsund įr.

Nśna er ég sem sagt bśinn aš lifa og starfa heilt įr ķ Harstad og į žessu eina įri hafa persónuleg met veriš sleginn.  Fyrir žaš fyrsta žį hef ég ekki veriš ķ eins miklum fjarvistum frį henni Matthildi minni og fjölskyldu frį žvķ viš kynntumst įriš 1986 eša 80 -135 daga ķ einu, en tvisvar hef ég fariš til Ķslands og einu sinn hefur hśn komiš hingaš.  Ég hef ekki horft į sjónvarp ķ heilt įr en žaš hefur ekki gerst sķšan sjónvarpiš kom į austurland 1968, žess ķ staš hef ég flękst um fjörurnar eftir vinnu, en hśn er žęgileg vinnuvikan hérna innheldur venjulega 37,5 vinnustundir, hefur aldrei veriš styttri į minni ęvi.  Ég hef ekki unniš eins lengi hjį sama vinnuveitenda sķšan 1982 ef ekki eru talin žau fyrirtęki sem ég hef rekiš sjįlfur.

Ég er stundum spuršur hvernig mér lķki ķ Harstad, eša "trives du her i Harstad" og hvort ég komi til meš aš vera.  Enn sem komiš er hefur svariš veriš "ég tek einn dag ķ einu".  Vinnufélagarnir geršu mér žann heišur ķ vetur aš gefa konunni sem reiknaši śt launin žeirra ķ įratugi mynd sem ég hafši mįlaš af einni fjörunni ķ tilefni žess aš hśn lét af störfum viš eftirlauna aldurinn.  Eins hef ég tekiš aš mér aš myndskreyta hśsvegg į tjaldstęšinu hérna ķ Harstad sem stendur viš uppįhalds fjöruna mķna svo ég get ekki alveg veriš sannur ķ žvķ aš segjast bara ętla aš vera einn dag ķ einu, er jafnvel farin aš plana heilt sumar ķ huganum.

Žaš sem hefur įunnist meš žvķ aš stefnuvottar og sjónvarpstöšvar hafa ekki komiš sinni dagskrį aš ķ kollinum į mér ķ heilt įr er aš mörgu leiti merkilegt, en samt ekkert nżtt heldur gamalt og gott.  Žaš er nefnilega žaš, aš žaš sem gefur lķfinu gildi er aš lįta sólina skķna į įsjónu sķna, leifa glitrandi bliki bįrunnar aš merla ķ augunum og finna góšan stein ķ aš fleyta kerlingar ķ fjöruboršinu žess į milli.  Žessum dįsemdum lķfsins gleymdi ég einhverra hluta vegna ķ frjįlsu falli žeirrar verštryggingar sem ętluš er venjulegu fólki. 

En nśna er voriš komiš enn į nż, marķuerlurnar męttar į hlašiš og farnar aš huga aš hreišrinu fyrir ofan śtidyrnar.  Ég fylgist spenntur meš į milli fjöruferša og er farin aš skipuleggja meira en einn dag ķ einu lķkt og žęr.  Matthildur mķn ętlar nefnilega aš koma hingaš ķ sumar og viš ętlum aš skoša dįsemdir Hįlogalands.  Hérna rétt sunnan viš holtiš er listaverkiš Lofoten og vestan viš sundiš er Vesterålen, einhverjir eftirsóttustu stašir Noregs heim aš sękja.  Nśna gefst tękifęri aš heimsękja žessar perlur meš svipušum tilkostnaši og marķuerlur.

Hvaš framtķšin ber svo ķ skauti sér er ekki  aušvelt ķ aš spį, en er į mešan er, er eina augnblikiš sem skiptir mįli.  Allavega hef ég fengiš žį flugu ķ höfušiš aš betra sé aš fį fugla himinsins til skrafs og rįšagerša um veginn fram į viš lķkt og Hrafnaflóki foršum.  En nśna er rétt aš hafa sig ķ kśrekastķgvélin skunda į staš heim ķ tveggja vikna dvöl ķ landi elds og ķsa, landsins sem hjarta mitt ól.


Sumarlandiš

Ķ dag veršur sś kona kvödd ķ Egilsstašakirkju sem hefur veriš til frį žvķ ég fyrst man, sś sem ég hef getaš talaš viš um mķn hjartans mįl ķ gegnum alla tķšina.  Dśna fręnka, föšursystir sem var komin hįtt į nķunda tug ęvinnar, meš alla sķna einstöku lķfsreynslu; hafandi misst fašir sinn sem barn, lifaš fjóra af nķu sonum auk eiginmanns, sem allir fóru ķ blóma lķfsins. Fyrir fjórum įrum sķšan missti hśn tvo syni  meš viku millibili.  Manneskja sem lķfiš leggur svo mikiš į og nęr aš lįta brosiš ljóma ęvina alla hlżtur aš hafa lįtiš hjartaš rįša.  Dśna fręnka var meš stęrsta hjarta sem ég hef kynnst. Gerši alla sem hśn komst ķ kynni viš aš stjörnum.

Žegar fréttin kom s.l. žrišjudag um aš Dśna hefši kvatt žennan heim feršašist ég śt yfir rśm og tķma.  Var allt ķ einu staddur ķ eldhśsinu į Borgarfelli.  Žó napurt voriš vęri grįtt sem žokan fyrir utan opin eldhśsgluggann blöktu minningarnar fyrir austan hśs ķ sólinni og sunnan blęnum.  Žaš var alltaf hęgt aš fį upplyftingu andans ķ eldhśsinu hennar Dśnu. Veturinn 2011 leitaši ég oft sįluhjįlpar viš tķšarandans atvinnuleysi ķ eldhśsinu hennar į Faxatröšinni.  Sķšastlišiš vor žegar ég kom svo til aš segja henni aš mķn vęri žörf handan viš hafiš, samgladdist Dśna innilega um leiš og hśn sagši "en žau vita ekki hvaš žau eru aš missa".  Dśna gerši stjörnubjart ķ skśmaskotum hugans į örskotsstundu.

Žennan vetur ręddum viš m.a. bókina Sumarlandiš, bók sem hefur aš geyma frįsagnir mišla žar sem framlišnir lżsa andlįti sķnu og endurfundum ķ framlķfinu. Flestar frįsagnirnar hafa aš geyma fagra endurfundi viš fjölskyldu og vini ķ hinu fagra "Sumarlandi".  Dśna hafši hvatt mig til aš lesa bókina til aš vķkka sjóndeildarhringinn vegna skilningsleysis rķkandi afla į andans mįlum.  Hvernig upplżsing žeirra, auk žess aš byrga sżn į Sumarlandiš, flękir žaš eina sem skiptir mįli ķ žessum heimi kęrleikann.

Ķ dag vil ég votta ķ fįtęklegum oršum žeim Borgarfellsbręšrum, Sigga, Emil, Magga, Snębirni og Jonna įsamt öllu fólkinu hennar Dśnu, sem tęki lengri tķma aš telja upp en stjörnur himinsins, mķna dżpstu samśš.  Sį sem allt veit getur svo vottaš aš ég hefši žegiš smók meš žeim af filterslausum Camel ķ noršurljósadżrš į kvešjustund stjörnunnar meš stóra hjartaš, įšur en hśn hélt inn ķ Sumarlandiš.


Śr blackout ķ smoking

Žaš er bara svona allt ķ einu smolliš į sumar einn ganginn enn, kemur alltaf jafn skemmtilega į óvart.  Ég sem kveiš žessi ósköp fyrir vetrinum hérna į 69°N ķ haust og hafši ekki gręnan grun um hvernig sjónvarpslaus fįrįšlingur gęti lįtiš veturinn lķša einsamall nęstum alla leiš noršur ķ rassgati.  Žaš eina sem mér datt ķ hug til aš drepa tķmann  var aš gera žaš sama og indķįnarnir ķ denn, aš horfa į milli stjarnanna frekar enn į žęr, žannig vęri meira aš sjį, eša žį aš kveikja į śtvarpinu, en ķ žaš hef ég ekki haft mig sķšan ķ jślķ ķ fyrra, hef grun um aš enn sé veriš aš tala um žennan Breivik.

Hér hefur varla sést stjarna ķ allan vetur hvaš žį noršurljós, ef frį eru taldir nokkrir éljalausir dagar ķ janśar, žaš var žvķ eins gott aš ég tók žessa įkvöršun.  Į svona vetri hefši mašur žurft  aš halda sig öllum stundum utandyra til aš stunda stjörnuskošun žvķ žaš er ekki svo gott aš reikna žaš śt hvenęr éljunum slotar.   Žaš mį žvķ segja aš enn einu sinni hafi ég rambaš į rétt meš žaš aš horfa į milli stjarnanna og hafa slökkt į śtvarpinu.  Žannig hafi ég séš lengra įn žess aš  krókna śr kulda fullur af hryllingi. 

Žaš sem ég tók samt eftir žegar lķša tók į veturinn var aš ekki var allt meš felldu hérna innandyra.  Žar į ég  ekki viš mżsnar sem brutust inn ķ eldhśsskįpinn hjį mér, rétt į mešan ég fór heim til Ķslands ķ jólafrķ, stįlu sykurpokanum og vafra nś um ķbśšina sķspikašar.  Žęr sįu žvķ sjįlfar um aš losa mig viš įhyggjurnar af žvķ hvernig žeim reiddi af śr žvķ hśn Matthildur mķn vęri ekki hérna ķ vetur til aš halda ķ žeim lķfinu.   Nei žaš sem ég tók eftir ķ sjónvarpsleysinu var aš hér eru ekki bara mżs.  Žvķ annaš slagiš glytti ķ grįan kall į milli stjarnanna, eša kannski réttara sagt innan um akfeitar mżsnar.   Langt fram eftir vetri setti aš mér hroll žegar ég varš var viš kall skrattann og kom sér žį vel sś įkvöršun aš horfa į milli stjarnanna en ekki beint į žęr. 

En žegar var komiš fram undir pįska og óvęnt frķ var bošaš ķ vinnunni alla pįskavikuna ķ glórulausum éljagangi sat ég einn uppi meš mżsnar og kall skrattann ķ heila 10 daga.  Žaš var helst žegar ég gekk fram hjį spegli aš ég sį honum bregša fyrir žegar ég horfši ekki beint į stjörnuna mig heldur į framhjį henni.  Svo var žaš žegar einu élinu slotaši aš ég kannašist viš kauša žetta var žį eftir allt saman bara ég sjįlfur ekki lengur glókollurinn ķ stjörnunni heldur oršinn grįr kall.  Hugsa sér hvaš tķminn flżgur og žaš um hįvetur, en nś er sem betur fer aftur komiš bjart sumar.

 

Žaš er fleira en grįi kallinn og mżsnar sem hefur ekki veriš meš felldu efir aš ég kom hingaš į 69. grįšuna.  Ég hélt fyrir įri sķšan aš ég vęri aš fara til N-Noregs aš vinna meš Noršmönnum.  En komst fljótlega į snošur um žaš aš helmingur vinnufélagana eru mśslķmar frį Afganistan og Sśdan.   Ķ hśsinu sem ég bż ķ eru tvęr ķbśšir, ég meš mķnar spikfeitu mżs upp ķ risi og žrennt er  frį Pakistan ķ hinni, sjįlfur jafnvel farinn aš fķla mig sem mśslima noršursins.  Ég hef Pakistanana reyndar grunaša um aš fita fyrir mér mżsnar, žaš sé ekki bara sykurpokinn sem žęr stįlu.  Ķ ķbśšinni fyrir nešan er nefnilega buffiš bariš žrisvar į dag og ķ hvert skipti rétt į eftir bankiš leggur žennan lķka fķna matarilminn um allt hśsiš.

Pakistönsku félagarnir vinna į Pizza staš hérna skammt frį en hśsmóširin er heima og eldar.  Žeim dettur ekki ķ hug aš éta Pizzunnar sem žeir eru aš malla sjįlfir eftir alžjóšlegri uppskrift ofan ķ Norsarana, heldur skjótast žeir heim ķ Austurlenskan mat žrisvar į dag.  Mér hefur dottiš žaš ķ hug, rétt eins og mśsunum,  aš semja um aš komast ķ fęši hjį frśnni.  Fęrši žaš reyndar varfęrnislega ķ tal viš hśsbóndann hann Roomi hvort honum hefši ekki komiš til hugar aš opna veitingahśs.  Žaš er allt ķ vinnslu sagši hann žvķ hann sagšist halda aš vantaši Pakistanskan veitingastaš hérna ķ snjóskaflinn į 69°N, ég tók undir žaš meš honum og sagšist verša sį fyrsti til aš męta žó ég žyrfti aš moka mig inn.  Lengra hef ég ekki komist meš žetta mįl og verš aš gera mér aš góšu bakašar baunir og grjón į mešan mįliš er ķ vinnslu.

Annars upplżstu Bśdda fręšin hans Sindra bróšir mig um žaš aš mašur žyrfti ekkert aš éta, žetta vęri bara gamall įvani.  Ég hef meir aš segja reynt aš mišla žeirri visku til vinnufélaga minna, žeirra Yasin og Juma en žaš er ķ sambandi viš žaš hvaš žeim gengur illa aš safna sér fyrir konu.  Samkvęmt žeirra ritśali er algert grundvallaratriši aš karl geti bošiš konu upp į hśs til aš elda ķ įšur en kemur til hjónabands. 

Ég er margbśinn aš fara fram og til baka yfir žetta reikningsdęmi meš žeim,  žegar viš nögum handabökin yfir kveinmannsleysi og gulręturnar upp śr nestisboxunum ķ hįdeginu.  Ég rįšlegg žeim aš slį margar flugur ķ einu höggi, henda bķlnum, slökkva į sjónvarpinu, hętta žar meš aš éta Lay's snakk yfir sjónvarpinu og geta um leiš sagt upp įrsįskrift af ręktinni žar sem žeir skokka į hlaupabretti fyrir moršfé, en labba žess ķ staš viš fuglasöng ķ vinnuna.  En allt kemur fyrir ekki dęmiš gengur ekki upp ķ konu.  Svo var žaš neyšarśrręši hjį mér aš upplżsa žį um leyndarmįl Bśdda munkanna sem hefšu komist aš žvķ aš žeir vęru étandi śt af röngum misskilning.  Juma sagši aš žetta stęšist ekki žvķ žegar hann hefši komiš yfir til Evrópu frį Afrķku hefšu tugir manna veriš į sama bįt ķ ellefu daga įn matar og vatns, ekki hefšu allir veriš lifandi žegar yfir Mišjaršarhafiš var komiš og žaš vęri til lķtils aš eignast konu eftir aš vera sjįlfur oršinn lišiš lķk.

Žaš er svolķtiš undarlegt aš ég skuli vera aš reyna aš rįšleggja žeim piltum ķ kvennamįlum svo žeir sleppi viš gifta sig samkvęmt greišslumati frį bankanum til hśsakaupa,  mašur sem gengur meš žęr grillur ķ höfšinu aš hann geti bitiš af sér banka meš žvķ žvęlast nógu langt aš heiman til aš afla tekna vegna fasteignavišskipta fyrir gjörsamlega gjaldžrota bankakerfi.  Sjįandi žó samt žann frįbęra įrangur af afborgununum aš eign bankans ķ hśsinu dafnar jafnvel um 50 žśsundkall viš hvern 100 žśsundkall sem er greiddur.  Žaš er nįttśrulega einstök umhyggja fyrir bankakerfinu sem fęr mann til aš standa ķ svona nema žetta sé rangur misskilningur sem geti hugsanlega stafaš af elliglöpum į milli afborgana.  Alltaf allt ķ žessu fķna nema rétt į mešan mašur gerir skattframtališ og sér aš öllu steini léttar hefur veriš stoliš ķ skjóli stjórnvalda sem mašur getur sem betur fer huggaš sig viš aš berjast gegn skipulagšri glępastarfsemi.

Žaš var ekki svona flókiš greišslumatiš žegar viš Matthildur mķn gengum ķ žaš heilaga.  Žį dugši aš skżjaglópurinn ég gengi meš hugmyndir ķ höfšinu af hśsi meš eldavél, til žess aš hśn snarašist ķ eitt Burda blašiš sitt til aš finna sniš af smoking sem hśn saumaši svo ég vęri sómasamlega klęddur į brśškaupsdaginn.  Žaš er nokkuš ljóst aš ég hef hvorki fyrr né sķšar veriš eins vel til fara, ķ sérsaumušum svörtum silkifóšrušum smoking, en eitthvaš minna hefur oršiš śr aš skżjaborgirnar hafi komist af teikniboršinu.   Mašur spyr sig svo;  "hvernig stendur į žvķ aš mašur lendir ķ svona um hįbjartan dag",aš ranka viš sér ķ N-Noregi  į sumardaginn fyrsta 25 įrum seinna hugsandi um skżjaborgir en ekki bara heima hjį henni Matthildi.  Jį mašur spyr sig rétt eins og mašurinn sem keyrši śtśrdrukkinn į ljósastaur ķ myrkrinu en hélt aš žaš vęri hįbjartur dagur.  Manni dettur óneitanlega ķ hug blackout fyrri įra žegar žaš kom fyrir aš mašur rankaši viš sér viš meira en lķtiš ókunnuglegar ašstęšur.

En žaš aš lenda ķ einhverju žarf samt ekki alltaf aš gerast um leiš og mašur lendir ķ žvķ, eša kannski réttara sagt hugmyndir verša aš veruleika um leiš og žęr kvikna, tķmi žeirra getur hins vegar veriš allt annar.  Žaš rann t.d. upp fyrir mér aš hingaš til N-Noregs hafši ég haft hugmyndir um aš koma įšur.  Žaš var 1994 eša 5, žį fórum viš tveir félagar ķ višskiptaferš til fyrirtękis Osló sem seldi okkur gólfefni.  Žeir vildu endilega sżna okkur frystihśs ķ N-Noregi meš svona gólfefni og voru ekkert aš tvķnóna viš žaš.  Viš upp ķ flugvél og Noregur flogin endilangt til Kirkenes uppi viš Rśssnesku landamęrin.  Sķšan var keyrt ķ febrśar hrķšinni ķ nyrsta fjörš Noregs, Bįtsfjörš, žašan fariš til Hammerfest og fleiri frystihśs skošuš, blindhrķš allan tķmann svo varla sįst ķ nęsta tré og ég röflandi um aš gįfulegra hefši veriš aš skoša slįturhśs ķ S-Frakklandi į žessum įrstķma.  Svo var žaš nśna einn hrķšardaginn ķ febrśar s.l. sem ég var aš taka mynd af einu élinu į milli trjįgreinanna sem ég uppgötvaši aš žetta él hafši ég séš įšur fyrir hįtt ķ 20 įrum sķšan og žį hugsaš sem svo, hingaš vęri gaman aš koma aftur til aš sjį eitthvaš annaš en en snjóél og frystihśs.  Nś styttist ķ aš ég sé bśin aš vera įriš ķ N-Noregi. Svona koma sumir draumar śt śr blackout-inu vegna hreinręktašs fįvitagangs.

Žaš heldur žvķ ķ manni voninni, hvernig lögnu lišnir draumar rętast mörgum įrum seinna, um aš eiga eftir aš detta nišur ķ skżjaborgirnar sem įlfur į milli stjarnanna.  Žó ętla ég rétt aš vona aš žaš verši ekki eins žegar ég snż heim śr žessari sjįlskipušu śtlegš minni, og lögnu lišiš blakcout frį unglingsįrunum.  Žį taldi ég mig ranka viš ķ nęsta hśsi viš heima og fannst ekki taka žvķ aš fara skóna né finna jakkann žegar ég fór śt śr dyrunum, žvķ žaš vęri bara yfir nokkur börš aš fara į milli hśsa.  Žegar ég hafši komist į sokkaleistunum į flughįlum svellunnum upp sķšasta baršiš, vel vaknašur ķ stutterma bolnum, brį mér ķ brśn, rétt eins og žessum sem keyrši į ljósataurinn um hįbjartan dag, žaš var bśiš aš rķfa hśsiš heima og į žeirri lóš stóš ekkert nema myrkriš og ljósastaurar lengst ķ burtu.  Žarna fyrir 35 įrum sķšan reyndist žetta vera Alcoalaus Reyšarfjöršur um kl. 4 aš desembernóttu ķ hörkufrosti.  En sem betur fer voru innfęddir žaš vel aflögufęrir į žessum įrum aš žeim munaši ekki um aš lįta bęši ljósin loga og aš skutla vandręšagemlingnum bęjarleiš heim um hįnótt. 

Ķ dag ašskilja okkur Matthildi mķna eitt haf, heill himinn og fjórar breiddargrįšur, sennilega skutlar mér enginn heim žó ég vęri kominn ķ kjól og hvķtt sem hver annar frķmśrari og hįbjart sé oršiš.  Ég sem hét henni žvķ žennan dag fyrir 25 įrum sķšan, klęddur sérsaumušum svörtum smoking uppi viš altariš ķ litlu kirkjunni sem stendur į Aurnum į Djśpavogi,  aš verša hennar ķ blķšu og strķšu uns daušinn ašskildi.  En žaš mį kannski meš góšum vilja hafa um efndirnar į žvķ heiti sömu orš og um sjómanninn sem var aš heimann langdvölum frį konu meš fullt hśs af börnum, hśn getur prķsaš sig sęla aš hafa ekki stóra barniš heima alla daga.


Bįrujįrnskóngurinn

IMG 0262

Žį fara mįnuširnir aš verša tveir sķšan ég fór aš heiman į flughįlum svellunum hingaš noršur į 69°N.  Fyrstu vikurnar hérna runnu ķ eitt viš botnlausa flķsalögn ķ sundlauginni į Evenskjer.  Bęgslagangurinn var svo mikill aš žaš var byrjaš aš renna ķ sundlaugina įšur en viš vorum bśnir aš flķsaleggja hana, blessuš börnin į Evenskjer mįttu fį sundlaugina sķna į réttum tķma.  Frekar en aš žurfa aš flķsaleggja śr gśmmķbįtum unnum viš 12 tķmana dag eftir dag, viku eftir viku, helgi eftir helgi.  Žetta var óneitanlega fariš aš minna į ķslensk ęvintżr į uppgangstķmum sem mašur er aš verša of gamall til aš taka žįtt ķ, hausinn leyfir žaš ekki, varla skrokkurinn, hvaš žį andinn. 

Eftir tķu daga puš var ég bśin aš setja bensķn į dķsil bķl, bręša öll greišslukortin į ofni žegar ég gerši tilraun til aš žvo, žurrka og strauja buxurnar mķnar samtķmis auk žessa aš flķsaleggja hįlfan heiminn ķ svefni.  Žaš er kannski  gįfulegra aš sleppa svona ęvintżrum žegar mašur er kominn į sextugs aldurinn.  Samt get ég grobbaš af žvķ aš žessi törn ruglaši mér yngri menn ķ rķminu, sem jafnvel telja sig kunna aš strauja.  Einn vinnufélaginn lagši gangandi af staš heim eitt kvöldiš eftir aš viš vorum komnir į lagerinn, meš nestispokann į bakinu, skķšastafi ķ höndunum og svell undir fótunum.  Žaš er nefnilega śtilokaš aš muna eftir meiru en tvennu žegar svona stendur į og reyndar fullmikiš aš ętlast til žess af karlamanni į venjulegum degi.  En žarna ašstošaši ég semsagt félaga minn meš žvķ aš kalla į eftir honum, „Nils skal du ikke hjem på din bil" žetta reyndist lķtiš mįl fyrir mig sem žurfti ekki aš muna eftir neinu, žvķ ég bż viš žann lśxus hér ķ Noregi, aš vera kominn heim į lagernum.

Eftir žvķ sem ég kynnist vinnufélögunum betur, žeim mun įhugaveršari eru žeir.  Noršmennirnir eru original og hafa ališ sinn aldur hér um slóšir.  Allan sį elsti ķ hópnum var į fraktskipum į įrum įšur og er varla til stašur ķ heiminum sem sem liggur aš sjó sem  hann hefur ekki komiš į, hinir tveir Rune og Nils hafa unniš hjį Murbygg sinn starfsaldur og žekkja žvķ allt sem fyrirtękinu viškemur śt og inn.  Svo eru žaš ašfluttu vinnufélagarnir sem hafa veriš hjį Murbygg ķ 2-7 įr.  Yasin er yngstur 23 įra, hann fór aš heiman um tvķtugt fótgangandi frį Afganistan, eftir aš hafa gengiš ķ gegnum 11 lönd ķ tveimur heimsįlfum endaši göngutśrinn hérna ķ N-Noregi.  Juma sem er 33 įra kemur frį Darfur ķ Sudan, hann fór aš heiman fyrir um 12 įrum sķšan, fyrst til Lķbżu žar sem hann var ķ tvö įr įšur en hann sigldi yfir til Ķtalķu, feršalagiš endaši svo ķ Harstad.  Amin sem er frį Afganistan er bśin aš vera hér lengst af žeim žremur  og bśin aš koma sér vel fyrir ķ eigin hśsi, hann veršur bara dularfullur žegar ég spyr hvort hann hafi fariš fótgangandi eša fljśgandi aš heiman.  Hann į oršiš litla fjölskyldu hérna,  konu frį Afganistan og tvö börn, en eins og žeir Yasin og Juma žį var hann einn į bįti žegar hann kom.

Ķ kaffitķmum, žegar nestisboxin eru tekin upp, eru oft įhugaveršar umręšur.  Žeir bįšir Juma og  Yasin lįta sig dreyma um aš eignast hśs og konu eins og  Amin, sem telur ekki vera vit ķ žvķ hjį žeim aš hugsa um aš kvęnast innfęddum.  Žaš sé bara įvķsun į uppvask og fleiri vandręši, Norsararnir viti nefnilega ekki hvaš žaš sé mikilvęgt aš hafa verkaskiptinguna į hreinu.   Juma segir aš žaš sé betra aš eiga bara eina konu, žaš viti hann vegna žess aš bręšur hans eigi tvęr konur.  Žegar hann heimsótti fjölskylduna, ķ fyrsta sinn sķšan hann fór aš heiman, nśna ķ sumar sį hann aš yngri bróšir hans leit oršiš śt sem gamalmenni.   Žetta taldi Juma aš hann hefši upp śr žvķ aš eiga tvęr konur, žaš getur žvķ fariš ver meš menn en nokkurt uppvask.  Yasin er grunašur um aš eiša stórfé ķ sķmtöl til kęrustu ķ Afganistan, ef hann er spuršur śt ķ kostnašinn viš žessi sķmtöl hlęr hann og setur fram tölfręši um óskyld mįlefni, t.d. aš viš séum aš vinna fjórir saman frį fjórum žjóšlöndum og žremur heimsįlfu eša hvort žaš sé kannski öfugt, žį snśast umręšurnar snarlega upp ķ kennslustund ķ landafręši.

IMG 0196

Eftir mįnašamótin jan-feb fór svo vinnuvikan aš fęrast ķ ešlilegt horf meš stuttum föstudögum, jobb mid i byen med breakfast på Grand.  Sķšan žį hef ég haft nógan tķma til aš lalla um fjörurnar og skipuleggja hvort ég į aš hafa baunir eša hrķsgrjón ķ kvöldmat sem ég verš bęši aš elda og vaska upp eftir sjįlfur.  Einn kosturinn viš aš vera svona langt aš heiman er aš lķfiš er einfalt enda sannaš aš žaš žarf kvenfólk til aš flękja tilveruna.   Žaš er ekki bara speki  vinnufélagana sem stašfestir žaš, um žaš mį lesa ķ bókinni hans Magnśsar Mills, Bįrujįrnskóngarnir.  En sś bók fjallar um karlmenn sem bśa einir ķ bįrujįrnsskśrum śti ķ eyšimörkinni og hlusta į vindinn gnauša ķ bįrujįrnsplötunum dagana langa.   Žeir žurfa ekki einu sinni aš hafa fyrir žvķ aš sópa sandinn frį śtidyrunum į morgnanna, enda gjörsamlega tilgangslaust hann kemur bara aftur eša fżkur frį žegar žaš breytir um vindįtt.  Žaš var ekki fyrr en kona flutti ķ einn bįrujįrnsskśrinn sem lķfiš fór aš verša flókiš.  Žį žurfti aš sópa sandinn frį śtidyrunum og finna staš fyrir spegilinn.   Sķšan žegar žrišja atrišiš bęttist viš, sem ég man ekki lengur hvaš var, žį var žetta oršiš jafn flókiš og aš strauja, žvķ ekki um annaš aš ręša fyrir nafna minn Mills en forša sér aš heiman, lengra śt į aušnina ķ annan bįrujįrnskofa.

Žó svo himin og haf ašskilji okkur Matthildi mķna, hśn meš sķna ketti hinu megin viš hafiš og ég mķnar mżs hérna megin viš himininn, žį hefur tilvera okkur aldrei veriš flókin, enda er žetta fimmta ęvin okkar saman samkvęmt lķflestri, žó svo aš viš höfum jafnvel bęši fariš aš heiman ķ einu įšur žį hefur hśn séš um žaš aš strauja.  Žaš er t.d. ekki lengra sķšan en 1988 sem viš fórum aš heiman saman til nęsta bęjar, Hafnar ķ Hornafirši, žašan sem hśn flaug sušur į fęšingardeild Landspķtalans og ég noršu į Langanes til aš mśra.  Žį var ég bśin aš vera įn launa um tķma žegar risa verkefni kom upp ķ hendurnar į mér, žaš aš mśra heila heilsugęslustöš į Žórshöfn. Žvķ kom ekki annaš til greina en aš grķpa tękifęriš aš fį aš mśra žegar žaš gafst, žó svo aš žaš kostaši žaš aš ég missti af tvöfaldri fęšingu. 

Mér fannst gįfulegt aš vinna viku eftir aš krķlin fęddust til aš vinna mér inn lengra frķ, fljśga žį sušur til aš flytja nżja fólkiš heim meš Matthildi minni, heldur en aš hanga žrjįr vikur viš aš bķša, žvķ vatn syši mašur ekki ķ žrjįr vikur nema žį samkvęmt lęknisrįši heima hjį sér.  Ég get svo Guš svariš žaš aš ég man žaš eins og gerst hafi ķ gęr žegar ég kom ķ hįdegismat ķ Esso sjoppuna į Žórshöfn og ein afgreišsludaman sagšist vera meš skilaboš til mķn frį Dagbjörtu systir; „allt hefši gengiš eins og ķ sögu žetta vęru stelpa og strįkur, stelpan hefši komiš į undan og öllum žrem heilsašist vel".  Žaš hefur sjįlfsagt dottiš af mér andlitiš fyrir framan afgreišsludömuna, žvķ eitt įtti aš vera į hreinu samkvęmt ómskošun fyrr um veturinn, aš žetta vęru eineggja tvķburar og žvķ annašhvort tvęr stelpur eša tveir strįkar.  Žaš hefur örugglega veriš vegna žess aš žaš datt af mér andlitiš aš ég heyrši žęr hvķsla um žaš į Esso sjoppunni į Žórshöfn mörgum įrum seinna žegar ég įtti žar leiš um „žetta er nįunginn sem žurfti aš segja frį žvķ ķ hįdegismatartķmanum aš konan hans hefši eignast tvķbura".

Hann var kaldur en sólskinsbjartur meš hvķtum öldufaldi ķ noršan blęstrinum į blįum sjónum marsdagurinn sem viš Matthildur komum heim aftur saman ķ Sólhól į Djśpavogi meš litlu krķlin.  Ég var ekki heldur alltaf heima eftir aš krķlin komu ķ heiminn, enda held ég aš žaš hafi oršiš žeim til heilla.  Sagt er aš žaš žurfi heilt žorp til aš ala upp barn en hvergi ef ég rekist į aš žaš žurfi til žess sérvitran bįrujįrnskóng.  Litlu krķlin kynntust žvķ afa sķnum ķ Sólhól vel sem hafši meira meš žeirra uppeldi aš gera en ég fyrstu įrin. Žau snérust ķ kringum hann įsamt köttunum og tķkinni Tįtu į grasbölunum ķ kringum Sólhól viš aš setja upp net og nišur kartöflur, verkefni sem eru jafn naušsynleg og lķfiš sjįlft.  Kettirnir höfšu af augljósum įstęšum meiri įhuga į netunum en kartöflugaršinum, į mešan Siggi, Systa og Tįta höfšu įhuga į öllu sem Jón tók sér fyrir hendur.

Börn eiga žaš til aš sjį tilveruna ķ mun stęrra samhengi en fulloršnir.  Eitt kvöld žegar fullur mįni merlaši sjóinn į Papeyjarįlunum fór ég śt meš krķlin til aš sżna žeim sjónarspiliš.  Systa baš um aš tungliš yrši sótt og notaš sem ljós inni ķ Sólhól.  Eitthvaš stóš į mér aš lįta žetta smįręši eftir blessušu barninu, hśn grét sig ķ svefn meš ekkasogum žaš kvöldiš.  Žį var erfišara aš vera pabbi en bįrujįrnskóngur.  Morguninn eftir žegar ég fór į fętur sį ég žau systkinin viš kvistgluggann horfa śt į Papeyjarįlana; "žaš er dottiš ķ sjóinn" sagši Systa ennžį meš meš tįrin ķ augunum.  "Kannski fęr afi žaš bara ķ netin sķn į sjónum ķ dag og kemur meš žaš heim ķ kvöld" sagši Siggi hughreystandi viš systir sķna sem efašist ekki eitt augnablik um aš žaš myndi afi gera ef hann fengi tungliš ķ netin og deginum var bjargaš.  Blessuš börnin eiga oft rįš sem eru okkur eldri vanfundin og žvķ spurning hver kennir hverjum. 

Einn sjómannadaginn į Djśpavogi var įkvešiš aš heišra žrjį aldna sęgarpa, žį Stebba heitinn Svala, Jón heitinn ķ Sólhól og Sigga Bessa ķ Dagsbrśn, sem enn ķ dag sękir sjóinn kominn hįtt į nķręšis aldurinn.  Žessi fyrirhugaša heišursathöfn lagšist žungt ķ Jón ķ Sólhól, hann sagšist ekki kęra sig um aš honum vęri gert hęrra undir höfši en öšrum sjómönnum, hvaš žį aš žaš vęri veriš aš segja af honum hįlfgeršar grobbsögur meš višhöfn.  En žar sem žaš hafši žegar spurst śt hverja ętti aš heišra var ekki aftur snśiš hjį sjómanndagsnefnd Djśpavogs.  Žegar athöfnin fór fram, žar sem bęjarbśar voru saman komnir į einum mesta hįtķšisdegi žorpsins, var enginn Jón til aš taka į móti sinni višurkenningu hvaš žį til aš hlusta į erindin sem voru flutt žessum sęgörpum til heišurs.  Eftir smį vandręšagang var Systu żtt farm til aš veita móttöku višurkenningu afa sķns.  Sennilega vegna žess aš hśn ber nafn Snjófrķšar ömmu sinnar, fyrrum hśsmóšur ķ Sólhól.

Žegar viš nįlgušumst Sólhól eftir dagskrįna į žessum sólskinsbjarta sjómannadegi er ég ekki frį žvķ aš viš Matthildur höfum hugsaš meš dįlitlum kvķša žaš sama.  Žaš hafši veriš tekiš fram fyrir hendurnar į hinum 73. įra sęgarp ķ Sólhól, medalķu veitt vištaka og skrautritušu višurkenningarskjali sem hann hafši lżst skżrt og skorinort yfir aš hann kęrši sig ekkert um aš honum yrši veitt umfram ašra.  Žaš hafši ekki veriš aš okkar frumkvęši aš Systu var ķ skyndingu fališ móttökuhlutverkiš.  Aftur žennan dag voru blessušum börnunum fališ aš leysa vandręši. 

Jón var aš setja nišur kartöflur, en sjómannadagurinn var einn af fįu dögum įrsins sem hann réri ekki til fiskjar ef gaf.  Ķ rįšaleysi okkar sögšum viš Sigga og Systu aš fęra afa sķnum herlegheitin śt ķ kartöflugarš.  Žegar žau komu til afa sķns sagši Systa "afi sjįšu hvaš viš komum meš handa žér", Jón beygši sig nišur til žeirra til aš skoša žaš sem žau fęršu, klappaši žeim svo į kollana, reisti sig upp og sagši "kom žaš žį samt", og aldrei orš um žaš meir.  Mér er ekki kunnugt um annaš en sjómannadagurinn 1991 hafi veriš sį eini sem sjómenn voru nafngreindir sérstaklega ķ heišurskini į Djśpavogi, svo kannski var hlustaš į Jón ķ Sólhól eftir allt saman. 

Žaš eru žessir dagar tilefnis sem eru erfišastir fyrir bįrujįrnskóng aš vera langt aš heiman ķ vķking. Hįtķšisdagar, sem og dagar sorgar, afmęlisdagar, dagar sem mašur veit aš mašur er aš missa af dżrmętum stundum meš sķnu fólki.  Jafnframt skżrir fjarveran žaš oft betur śt fyrir manni ķ hverju mestu veršmętin eru fólgin.  Bestu afmęlisgjafirnar mķnar eru Stóra litla fuglabókin, skrifuš og myndskreytt af 7 įra börnum, sama įriš og hiš dżra ljósmynda ritverk Stóra fuglabókin kom śt, įsamt śtsaumušum dśk sem į stendur pabbi mśrari.  Į ašfangadagskvöld eru tekin fram glös, til aš drekka Egils malt og appelsķn, gkęsilega myndskreytt meš sól, hjörtum, pķsmeki og dżrum merkurinnar, annaš meš įletrununum Mamma og Pabbi, hitt Magnśs og Matta.  Žaš eru svona hlutir sem minna į hin sönnu veršmęti.  Hvernig er svo hęgt aš fį stęrri gjafir?

Sem betur fer var ég oftast heima į afmęli barnanna og reyndi aš haga žvķ žannig, vegna žess aš žetta er einn mesti hįtķšisdagur įrsins. Svo kom žaš tķmabil eins og hjį flestum aš nęrveru pabba og mömmu var ekki óskaš ķ afmęlisveislunni.  Ég hef grun um aš žaš hafi veriš erfišara fyrir Matthildi en mig aš verša viš žeirri ósk, ekki vegna žess aš uppvaskiš kom į hana žegar aftur heim var komiš, heldur vegna žess aš hśn hefur alltaf veriš ung ķ anda, į mešan ég žurfti ķ mesta lagi aš sópa saman brotunum af hśsbóndastólnum og žusast yfir tjóninu. 

En žį er komiš aš tilefni žessa pistils.  Ķ dag eru akkśrat 24 įr sķšan afgreišsludaman ķ Esso sjoppunni į Žórshöfn flutti mér įnęgulegustu tķšindi lķfs mķns og žó svo litlu krķlin séu nś flogin aš heiman žį veit ég aš žau eru ķ kjöti og karrż hjį Matthildi minni ķ dag og žar vildi ég helst vera, en verš žess ķ staš aš senda gnaušiš ķ bįrujįrnsplötunum yfir hafiš og heim sem afmęliskvešju į youtube. 


Hvern dreymir ekki um aš vera nśmer?

Žį er aftur setiš į 69°N og nś fer snjóskaflinn stig hękkandi, loksins skilur mašur hvers vegna Norsararnir rįku nišur tveggja metra hįar stikur ķ alla vegkanta seint ķ september.  Hér snjóar alltaf ķ logni, enda er žaš eina rķkandi vindįttin.  Žar af leišir er bara einn snjóskafl hvert sem augaš eygir.  Žaš er strax oršin vika sķšan aš ég kom hingaš į noršurhjarann eftir aš ég sį sólina og naut hįtķšar ljóssins meš fjölskyldunni heima į Ķslandi ķ žrjįr vikur.  Sólin hefur ekki sést hér į 69°N sķšan 20. nóvember en žaš fara sögur af žvķ aš hśn hafi komiš upp śr sjónum fyrir žremur dögum sķšan, en upp fyrir fjöllin kemst hśn ekki enn sem komiš er. 

Feršalagiš hingaš aš heiman var svipaš og aš vera fullur ķ spariskóm į svelli, žaš tók gott betur lengri tķma en žegar viš Matthildur mķn skruppum til Įstralķu eftir ein jólin hérna um įriš.  Fórum žį śt śr dyrunum heima kl.9 og flugum og flugum og flugum ķ 23 tķma į lofti og 10 tķma į jöršu nišri.  Eina töfin var ķ London en žar gerši ungur mašur athugsemd viš aš torkennilegur ķslenskur stafur vęri ķ eftirnafninu mķnu og taldi rétt aš gęta fyllsta öryggis enda hryšuverkamenn oft meš undarlega stafi ķ nöfnunum sķnum.  Žetta er ķ eina skiptiš sem ég hef veriš grunašur um hryšjuverk fyrir utan žaš žegar annar ungur mašur lét mig į leišin heim fyrir jólin velja um hvort ég henti rakspķranum eša tannkremstśpuni śr handfarangrinum svo tryggt vęri aš ég vęri ekki aš möndla sprengju sem grandaš gęti flugvélinni į mešan hśn vęri ķ loftinu meš mig innanboršs.  Ég fann mig strax mun öruggari eftir aš hafa oršiš vitni af įrvekni unga mannsins ķ Evenes enda allt fullt af grunsamlegu fólki hvert sem ég leit og ekki sķst gamla konan fyrir framan mig sem komst ķ genum rślluhlišiš į miša gömlu konunnar sem stóš fyrir aftan hana og hafši sett mišann sinn ķ skannann en komst svo hvergi žvķ hlišiš vildi ekki bekkenna nema einn į žeim  miša.  Einhvernvegin er samt aldrei vesen žegar Matthildur er meš ķ för žį bara reddast allt. 

Upphaflega hafši ég gert rįš fyrir einum degi ķ feršina hingaš į 69°N, fannst žaš temmilegt śr žvķ aš mér tókst aš komast žessa leiš į kvöldstund og degi meš gjósandi Vatnajökul og noršan stórhrķš seint ķ maķ, en žorši svo ekki annaš en aš leggja ķ hann aš heiman frį Egilsstöšum degi fyrr vegna ótępilegra svella og hlįku spįr. Žaš kom lķka ķ ljós daginn eftir aš žetta hafši veriš hįrrétt įkvöršun, ķ morgunnfréttunum var greint frį žvķ aš 5 hefšu komiš fótbrotnir į slysó, 7 śnlišsbrotnir auk žess sem komiš hefši veriš meš nokkra rotaša, innanlandsflug lęgi nišri vegna ķsingar ķ lofti.  Žegar ég var aš fara um borš ķ Icelandair vélina ķ Keflavķk, sį ég konu sem ég hef grunaša um aš hafa veriš völd af žvķ aš ég komst į óskiljanlegan hįtt fram fyrir tugi faržega meš SAS fluginu ķ maķ s.l., žegar Vatnajökull varš žess valdandi aš žjónustufulltrśar SAS sögšu aš ég gęti gleymt žvķ aš feršast meš žeim fyrr en eftir nokkra daga af óvišrįšanlegum orsökum.

Ég var svo įnęgšur meš aš sjį žessa vinkonu aš ég var farin aš hugsa um aš žaš vęri kannski ekki višeigandi aš fašama blį ókunnuga manneskjuna aš sér um leiš og mašur óskaši henni glešilegs nżs įrs og žaškkaši fyrir sķšast.  Žaš kom žó ekki til žess aš ég žyrfti aš halda aftur af mér žvķ aš svona manneskjur eru į žönum viš aš möndla keisiš og minna mig óneitanlega į Bigga heitin fręnda minn sem datt aldrei ķ hug aš segja annaš en "viš reddum žvķ" viš hvern žann sem leitaši eftir hans ašstoš.  En undanfarin įr hef ég haft žaš į tilfinningunni aš svona fólki fari fękkandi og viš hafi tekiš fólk sem ekki er hęgt aš ręša viš um sķn vandręši nema aš hafa tekiš nśmer.  Eins og gefur aš skilja er žetta mjög bagalegt fyrir mann eins og mig sem er af "žetta reddast" kynslóšinni.

Mér varš žaš meir aš segja aš orši viš hana Matthildi mķna um sjįlf jólin, aš ég hefši grun um aš į Ķslandi vęri bśiš aš mennta aš minnsta kosti hundraš žśsund hįlfvita og žaš vęri varla į nokkurn mann leggjandi aš reikna žaš śt hvaš vęri bśiš aš mennta marga ķ heiminum öllum.  En žaš er svo aš žegar veriš er aš heiman ķ hundraš daga žį er żmislegt sem bķšur śrlausnar žegar heim er komiš. 

Žessi verkefni tók ég skipulega.  Fyrst var žaš aš opna póst fram aš hįdegi, en viš aš lesa innihald hans var ég komin meš svo mikinn höfušverk aš ég lagšist ķ rśmiš.  Daginn eftir fór ég į skattstofuna og spurši hvort žaš gęti veriš aš rekstur fyrirtękis mķns vęri enn ķ gangi og skilaši myljandi hagnaši, ég hafši nefnilega veriš skikkašur til aš loka honum haustiš 2010 ef ég ętti aš eiga séns ķ atvinnuleysis bętur. 

Til aš loka rekstri žarf allt aš vera ķ orden, launatengd gjöld, viršisaukaskattskil og skattaskżrsur.  Aš ganga ķ gegnu žaš ferli hafši tekiš mig žrjį mįnuši į sķnum tķma žrįtt fyrir aš ég marg benti į aš fyrirtękiš hefši ašra kennitölu en ég sjįlfur og hlyti aš teljast sjįlfstęšur lögašili, nei sko Vinnumįlastofnun ętlaši ekki aš lįta išnašarmenn svķkja śt atvinnuleysisbętur meš žvķ aš segja sjįlfum sér upp meš reksturinn reddż.

Hśn rżndi ķ tölvuskjįinn hjį skattinum, jį žessi kennitala er meš opin rekstur.  Hvernig stendur į žvķ ég lét loka honum til aš eiga rétt į atvinnulaysisbótum haustiš 2010; spurši ég.  Žaš er nś sem betur fer bśiš aš taka fyrir svoleišis óréttlęti enda er žetta sjįlfstęšur lögašili en ekki žś sjįlfur, sagši hśn.  Er žį ekki hęgt aš loka žessum rekstri svo aš sżslumašurinn sé ekki aš senda mér heim milljóna skattaskulda įętlanir vegna veltu sem er ekki til og Matthildi minni stefnuvotta, spurši ég.  Jś, jś, žś žarft bara aš fylla śt viršsaukaskattskżrslur frį 2010 į nślli, sagši hśn. 

Ég hófst handa og var aš verša nokkuš įnęgšur meš afraksturinn, į hįlftķma var ég aš verša bśin aš koma milljóna skuldum śt śr heiminum og śtfylla eišublašiš fyrir lokun rekstrar sem er ekki til ķ annaš sinn į rśmu įri.  Žegar ég skilaši skżrslunum stimplaši hśn žęr og sagši; žetta er svo sem fķnt en, žaš žarf aš greiša 5000 kr sekt fyrir hverja žeirra vegna žess aš žś skilašir žeim of seint, og svo veršur žś aš skila inn įrsskżrsu vegna rekstrarins svo ég geti lokaš honum.  Ég fann aš höfuš verkurinn var farin aš gera vart viš sig frį deginum įšur og kvaddi.

Nęsta var aš finna śt hver ętti hjólhysi sem hafši veriš skiliš eftir fyrir utan geymsluhśsnęši sem ég hef meš aš gera og sį sem sér um žaš fyrir mig hafši sett inn ķ góšri trś, enda oft gert žannig višvik įšur.  Ég hafši góša reynslu af žvķ aš hringja ķ Umferšastofu til aš fį uppgefiš bķlnśmer, frį žvķ lögfręšistofan ķ London hóf innheimtubréfaskrif vegna bķls sem ég įtti aš hafa veriš į feršinni ķ vķtt og breytt um noršurlöndin įn žess aš sinna žvķ aš greiša vegtolla, enn sönnunargagniš var mynd af bķl meš ķslensku nśmeri sem ég kannašist ekkert viš, žį uppflżsti Umferšastofa mig um aš žessi bķll vęri ķ eigu ķslesnks fyrirtękis sem vęri meš starfsmann ķ Danmörku. 

Žvķ mįtti ętla aš ekki tęki langan tķma aš nį upp śr žeim hjį Umferšastofu hver ętti hjólhżsiš meš Gt nśmerinu.  Nei žetta var ekki svo einfalt aš ég tęki bara upp sķmann, ég yrši aš gera svo vel aš męta į stašinn meš persónuskilrķki til aš fį aš vita svona dulkóšašar upplżsingar.  Ég skżrši śt mįliš og maldaši ķ móinn aš žaš vęri nś ekki svo einfalt aš leggja upp ķ 700 km feršalag meš skilrżki į svona svellum eins og skreyttu Ķsland yfir jólahįtķšina.  Hvernig į ég aš komast aš žvķ hver į žetta hjólhżsi; spurši ég.  Žś veršur bara aš bķša žaš hlżtur einhver aš spyrja um žaš fyrr eša sķšar; sagši sś į Umferšastofu.  En hvernig veit ég aš žaš veršur eigandinn; spurši ég.  Žś veršur bara aš bišja um skilrżki; sagši hśn um leiš og hśn žuldi upp vinnureglur, verkferla og persónuvernd.  Ég kvaddi meš alveg dśndrandi höfušverk.

Svo datt mér ķ hug aš fara stuttan bķltśr į svellinu og spyrja hann nafna minn sem hefur ašgang aš ótrślega viškvęmum persónuupplżsingum um nśmer hvort hann gęti hjįlpaš mér aš finna dulkóšaša hjólżsaeigandann.  Nafni var ķ sķmanum žegar ég rann inn śr dyrunum og sagši ķ sķmann; er alveg vonlaust aš koma žessum helvķtis bķl śt śr heiminum hann er ekki til lengur, sį sem įtti hann gaf kunningja sķnum hann ķ varahluti svo er veriš aš rukka hann endalaust um gjöld.  Hingaš til hefur veriš nóg aš koma meš sönnunargögnin til mķn žegar bķlar eru ekki lengur til...................ég er bśin aš tala viš Umferšastofu žaš žżšir ekki neitt, žeir segja aš hann verši aš skila bķlnum meš verksmišunśmerum, eru einhver lög fyrir žessu hjį žeim?.........................nś jį žetta er semsagt ein af nżju vinnureglunum žeirra.  Nafni hafši spurt mig ķ mišju sķmatali hvaš hann gęti gert fyrir mig og rennt til mķn minnismiša yfir afgreišsluboršiš meš nafni og heimilisfangi dulkóšaša hjólhżsaeigandans svo ég losnaši viš aš heyra meira um verklagsreglur Umferšastofu.

En žessi pistill įtti semsagt aš verša feršasaga en eins og įšur žį er mašur ķ eintómum śtśrdśrum og tjóni.  Ķ Osló į Gardemóen höfšu heilladżsirnar tekiš sér frķ, taskan mķn sem var reyndar mjög snyrtileg vinnutaska, kom ekki į fęribandi nr.6 eftir aš slökkt hafši veriš į bandinu kom melding um aš spesial bagassje vęri į fęribandi nr.10, ég tók sprettinn. Į fęribandi nr.10 var Zurich en engin spesial bagassje.  Ég tók sprettinn ķ upplżsingar tók nśmer og beiš til aš komast aš žvķ aš Nowegian svaraši engu ef Icelandair ętti ķ hlut.  Ég tók annaš nśmer og fór ķ bišröš hjį SAS, įkvaš svo aš taka sprettin aftur į töskuband nr.10 žar gat ég lesiš aš spesial bagassje hafši veriš settur į band nr.5.  Ég tók sprettinn og viti menn į bandi nr.5 stóš žessi fķna verkfęra taska og beiš eiganda sķns.

Žó stutt vęri ķ tengiflugiš žį įtti ég leikandi aš nį žvķ meš žvķ aš spretta śr spori.  Žegar ég kom ķ innritunarvélina kom melding um aš ég yrši snśa mér aš innritunaborši.  Žar tók brosandi ungur mašur į móti mér og spurši hvert feršinni vęri heitiš; til Harstad.  Žegar ég setti töskuna į bandiš og hann ętlaši aš setja tösku mišann į snar stoppaši hann og sagši spesial bagassje, žś ert of seinn og veršur aš kaupa žér annan flugmiša.  Ég maldaši ķ móinn en komst fljótlega aš žvķ aš žessi var ekki af "žetta reddast" kynslóšinni heldur "taktu nśmer" kynslóšinni žvķ hann benti mér į aš tala viš žjónustufulltrśa Norwegian.  Žar tók ég nśmer til aš vita aš svona vęru verklagsreglurnar žó svo aš žetta stęšist öll mįl venjulegrar tösku žį sęist aš žetta vęri vinnutaska og žaš vęri spesial bagassje og fyrir žį afgreišslu vęri bśiš aš loka, en ég gęti talaš viš upplżsingarna nišri til aš fį frekari upplżsingar.

Ķ upplżsingunum nišri tók ég nśmer til aš komast aš žvķ aš žar vęru svona upplżsingar ekki til reyšu en ég gęti reynt aš spyrja žį hjį flybus hvort žaš vęri einhver bus į leiš žessa 2000 km til Harstad sem tęki aš sér aš flytja spesial bagassje.  Ég gekk ķ rólegheitunum upp aftur meš mķna tösku.  Fór aš upplżsingunum hjį Norwegian og tók nśmer.  Į borši nr.1, 2, 3, 4 var engin biš en į nr.5 var veriš aš veita žjónustu meš upplżsingum.  Žó ég hefši tekiš nśmer žį voru engin merki aš sjį į aš ég vęri višstaddur og mér fannst ég jafnvel geta greint žaš aš upplżsingafulltrśarnir horfšu ķ gegnum įlfinn ķ grįu lopapeysunni meš fölsušu feršatöskuna.  Žį datt mér ķ hug aš taka annaš nśmer žvķ aš žaš klingir viš afgreišsluboršiš žegar tekiš er nśmer og svo tók ég annaš nśmer og annaš koll af kolli, loksins kom upp nśmer fyrir ofan einn upplżsingafulltrśan um aš hśn vęri til žjónustu reyšubśin.  Ég fór ķ gegnum nśmera bunkann sem ég var meš ķ lófanum og viti menn į nešsta mišanum var nśmeriš fyrir ofan žjónustufulltrśann.  Hśn spurši gįtu žeir ekkert gert fyrir žig nišri.  Ég reyndi ekki aš śtskżra mįliš, keypti nżjan miša til Harstad morguninn eftir enda alveg bśin aš gera mér grein fyrir žvķ aš uppįhalds setningin hans Bigga fręnad "viš reddum žvķ" myndi ekki heyrast žetta sunnudagskvöld į Gardemoen. 

Žaš mį segja aš žaš sé mikill missir af fólkinu meš "viš reddum žvķ" mottóiš og sitja žess ķ staš uppi meš hundraš žśsund hįlfvita sem bišja um nśmer, en eru samt žaš vel innréttaš fólk aš žaš myndi aldrei detta ķ hug aš haga sér svona heima hjį sér, heldur bara ķ vinnunni.  Mér varš žetta kvöld hugsaš til flugfreyju hjį Icelandair fyrir mörgum įrum sķšan, en žį hafši flug til Boston oršiš fyrir žaš mikilli töf aš žaš var verulega tvķsżnt aš žaš tękist aš nį tengiflugi til St. Luois.  Viš vorum 5 steypukallar saman į leiš į nįmskeiš sem įtti aš hefjast daginn eftir.  Ég oršaši žessar įhyggur viš flugfreyjuna hśn sagšist ętla aš ķhuga hvort eitthvaš vęri hęgt aš gera, žetta višmót komst nęst "viš reddum žvķ" hjį Bigga fręnda.  Žegar viš nįlgušumst Boston kom flugfreyjan til mķn og sagši aš viš skyldum flytja okkur yfir ķ Saga Class žannig kęmumst viš fyrr frį borši.  Sķšan skipulagši hśn ķ örstuttu mįli innrįs ķ Bandarķkin, viš fęrum beint į töskubeltiš og tękum sprettin ķ vegabréfa eftirlitiš.  Žegar viš komum žangaš var hśn ķ hrókasamręšum viš einn landamęravöršinn, sem kinkaši įkaft kolli.  Hśn sagši, segiš žiš svo bara jį viš öllu spurningum sem hann spyr ykkur. 

Žannig glönsušum viš ķ gegn įsamt flugfreyjunni sem fylgdi okkur aš innritunarborši Trans World, sagši žar nokkur vel valin orš viš innritunarfulltrśann, sķšan viš okkur ekkert slór og góša ferš.  Ég var fyrstur og tók eitt mest spretthlaup sem ég hef tekiš frį žvķ ég var gutti į fjóršungsmóti.  Žegar ég kom aš śtgönguhlišinu stóš "bording closed" ég ętlaši aš reyna aš tala viš manninn sem stóš viš hlišiš en kom ekki upp einu einast orši fyrir hlaupasting og męši, hann klappaši brosandi į öxlina į mér og sagši "I know there are four more vikings on the way".

Eins kom žetta sunnudagskvöld į Gardemoen upp ķ hugann, sem žarf kannski ekki aš koma į óvart, annar spesial bagassje ķ mķnum fórum.  En žį vorum viš tveir vinnufélagrnir į leiš til Ķsrael og ég hafši ķ handfarangrinum 30 kg ķžróttatösku sem hafši aš geyma blżžung demantsplön til aš slķpa steinsteypt gólf, hślkķlajįrn auk 2400W slķpirokks.  Žessi tól eiga žaš sameiginlegt aš vera ótrślega žung mišaš viš umfang.  Į žessum įrum var vandręšalaust aš komast meš saklausan handfarangur ķ gegnum tékkiš ķ Keflavķk og viš fórum inn į transit ķ Amsterdam žannig aš žar įtti ekki aš vera um neitt tékk aš ręša.  En žegar viš komum aš bording hlišinu ķ flugiš til Tel Aviv var allt ķ einu allt fullt af svartklęddum mönnum meš M16 hrķšskotariffla og tékk į handfarangri inn ķ vél.  Ég var dauš feginn aš geta hvķlt mig um stund į žvķ aš rogast meš ķžróttatöskuna og skellti henni į bandiš sem snarstoppaši fljótlega og ég bešin aš koma og skoša skjįinn, hvaš er žetta var spurt. 

Žarna sį ég torkennilegan hlut sem ég komst fljótlega aš nišurstöšu meš aš hlyti aš vera slķpirokkur.  Ég var bešin um aš opna töskuna til aš fęra sönnur į mįl mitt, sem ég gerši.  Svo kom spurningin; hvernig dettur žér ķ hug aš feršast meš svona hluti ķ handfarangri?  Svariš var einfalt; hśn er svo rosalega dżr yfirvigtin.  Žeir litu hver į annan brosandi yfir žessum įlfi og sögšu komdu žér meš žennan spesial bagassje śt ķ vél, enda voru žeir allir af "žetta reddast kynslóšinni" sem verkferillinn bannaši ekki aš segja "viš reddum žvķ".

Ekki fékk ég neinar upplżsingar hjį Norwegian hvernig ég kęmist styttstu leiš į Hótel, svar viš žeirri spurningu var ekki ein af vinnureglunum, upplżsingar um žaš skildi ég fį į hęšinni fyrir nešan.  Žangaš fór ég og tók nśmer og bevķs į nęsta Hótel sem var ķ 3. min göngufęri.  Žegar žangaš kom horfši ég nišur ķ gólfiš žar til ég kom aš gulu lķnunni og stoppaši, fór svo aš lķta eftir nśmera boxinu en sį žaš hvergi og datt helst ķ hug aš nś vęri ég lentur ķ sömu vandręšum og į lögreglustöšinni ķ Harstad ķ sumar.  Žar fann ég ekki nśmeraboxiš og žar sem ég var eini mašurinn ķ afgreišslunni, žar sem skżrt var tekiš fram aš allir yršu aš hafa nśmer sem bęru upp erindi, žį gat ég engan spurt nema manneskjuna ķ afgreišslunni hvar ętti aš taka nśmer.  Fyrirgefšu sagši hśn en žś veršur aš hafa nśmer.  Ég hélt aš sennilegast hefši norskan mķn verš bjöguš svo ég endurtók spurninguna į ensku og fékk sama svar hįtt og skżrt į lżtalausri ensku, meš žaš fór ég.

En nś brį svo viš aš ungur mašur sagši glašlega; Hei get ég gert eitthvaš fyrir žig?  Jį ég žurfti gistingu, hafši nefnilega komist aš žeirri nišurstöšu aš žaš vęri kannski ekki rétt aš bjóša manni sem kominn er į sextugsaldurinn aš sofa į bekk ķ flugstöš, jafnvel žó žaš vęri Gardemoen.  Ungi mašurinn baš um persónuskilrķki og spurši svo hvort heimilsifangiš vęri "Skarhlķ nummer seks", ég hristi hausinn svo rżndi hann ķ tölvuskjįin og žuldi upp óskiljanleg götuheit.  Mér datt eitt augnablik aš segja honum aš ég vęri skrįšur til lögheimilis į Gamle Stangnesvei nummer to a, en įkvaš aš vera ekki aš flękja mįliš žvķ vegabréfiš var ķslenskt.  Svo koma ungi mašurinn mér virkilega į óvart eftir aš hafa fariš ķ gegnum ótrślegan fjölda hemilsfanga į Ķslandi sem ég kannašist ekkert viš.  Hann sagši "de er ok jeg fixe de so du kan gå og sove".  Žegar ég var kominn upp į 6. hęš į Park Inn Gardemoen sį ég yfir flugvöllinn og žotu Norwegina taka sig til flugs ķ noršur, leit į klukkuna jś žaš stemmdi žetta var flugiš mitt.

Eftir aš hafa legiš andvaka heila nótt į žessu fķna Hóteli og hugsaš um žaš hvernig stęši į žvķ aš ég gęti ekki sofnaš komst ég aš žeirri nišurstöšu aš til žess hafši ég steingleymt aš taka nśmer.  Morguninn eftir fór ég tķmanlega meš minn spesial bagassje og tékkaši mig inn ķ mišamaskķnunni fór meš töskuna į farangursbandiš og fékk aš vita aš hana setti ég ekki žar žetta vęri spesial bagassje og hann ętti aš afhenda ķ hinum endanum.  Žegar ég kom svo til Evenes ķ Troms fylgdist ég meš öllum spesial bagassje koma inn. Žar komu afbrygšilegir bögglar, hundar og kettir en ekki taskan mķn, hśn kom bara meš hinum töskunum.  Žaš var ekkert spesial viš hana lengur frekar en žegar hśn hóf feršalagiš ķ Keflavķk.


Įramót og nż markmiš.

 

Įramót eru tķmi uppgjörs og nżrra vęntinga.  Ķ įrslok 2010 voru tķmamótin stęrri en oft įšur.  Atvinnulaus meš skżjaskošun sem eina fyrirliggjandi verkefniš fyrir įriš 2011 reyndi ég aš setja mér markmiš.  Žaš fann ég ķ fjallręšunni Matt 6,26 ; Lķtiš til fugla himinsins. Hvorki sį žeir né uppskera né safna ķ hlöšur og fašir yšar himneskur fęšir žį. Eruš žér ekki miklu fremri žeim? 

Um sķšustu įramót fannst mér ég bara eiga bįgt, atvinnulaus, heilsutępur og allt mitt 50 įra streš virtist vera aš renna śt ķ sandinn.  Einn kunningi minn, sem séš hefur tķmana tvenna og bżr viš heilsu sem setur honum alvöru skoršur, hafši žį komiš inn ķ myndina mér til sįluhjįlpar, žegar hann baš mig aš ašstoša sig viš verkefni sem hann hafši tekiš aš sér.  Hann sagši viš mig einn janśar morgunn, eftir aš verkefninu var löngu lokiš; "verst er aš vera svo blankur aš geta ekki haft eitthvaš fyrir stafni".  Žetta var žegar viš sįtum viš eldhśsgluggann heima hjį honum, drukkum kaffi og horfšum į sólina koma upp śr hafinu.  Hann bżr viš žann lśxus aš snśa upp ķ sólarupprįsina og sólin getur žess vegna skiniš į eldhśsgluggann hans alla daga įrsins. 

Ķ staš žess aš rįšleggja honum mķna išju, sem var um žęr mundir eingöngu skżjaskošun, žį spurši ég hann aš žvķ hvort hann ętti ekki myndavél.  Jś myndavél įtti hann, "af hverju tekuršu žį ekki eina mynd į dag śt um eldhśsgluggann eša žann glugga žar sem žś fęrš žér morgunnkaffiš hvern morgunn og heldur um žęr bókhald" spurši ég, til aš reyna aš stinga upp į einhverju verkefni sem kostaši ekki fjįrśtlįt.  Žetta fannst kunninga mķnum ekki vera verkefni viš sitt hęfi, enda ekki alveg svona blankur. 

En ég hugsaši um hugmyndina og įkvaš svo aš bęta myndatöku viš skżjaskošunina.  Komst svo fljótlega aš žvķ aš svo lķtiš verk sem žaš er, aš smella einni mynd į dag žar sem mašur vaknar er ekkert smį verkefni.  Žaš var oršiš mér ofviša strax ķ įgśst, var žį bęši bśin aš gleyma tveimur dögum auk žess sem bókhaldiš var komiš ķ steik.

Eins įkvaš ég snemma įrs aš bęta viš skżjaskošunina žvķ verkefni aš mįla skżin og mśra af žeim myndir.  Žetta kom til įšur en ég hélt til Noregs til aš skoša skżin žar.  Žessara verkefna mį sjį merki ķ myndaalbśmi įrsins, sem kemur hér  ķ staš annįls.  Athyglisvert er aš sjį eftir įriš hvaš ég vaknaši vķša og sį margt, ekki sķšur en fljśgandi fuglar himinsins sem um er getiš ķ fjallręšu frelsarans, žó svo aš ķ upphafi įrs hafi ég séš mér žaš eitt fęrt aš horfa til himins eftir skżjunum rķgnegldur viš jöršu.

Žegar ég les yfir įramótahugleišinguna 2010 sé ég aš Noregur hefur veriš kominn ķ hugann žó svo aš engin fastmótuš hugmynd né ferli hafi veriš žį komin ķ gang.  Noregur varš 2011 sem myndaannįll įrsins stašfestir.  Eins hef ég haldiš nokkurskonar dagbók įrsins į ritmįli ķ kreppan undir efnisflokkar hérna ofarlega til hęgri į sķšunni.

Eins og undanfarin įramót žį į ég erfitt meš aš setja mér veraldleg markmiš fyrir įriš 2012, ętla žvķ aš halda mig viš fjallręšu frelsarans Matt.6.34 "Hafiš žvķ ekki įhyggjur af morgundeginum.  Morgundagurinn mun hafa sķnar įhyggjur.  Hverjum degi nęgir sķn žjįning."

Ég óska žeim sem eiga žaš til aš lķta hér inn kęrleika, gęfu og gleši.  Žakka innilega fyrir öll  kommentin į įrinu sem er aš lķša, sem hafa auk žess aš gefa mér pśsl ķ myndina af lķfsgįtunni miklu veitt mér sįluhjįlp og styrk til aš finna aš ég tilheyri žeirri stóru heildarmynd.  Glešilegt nżtt įr.

Žaš er vel viš hęfi aš lįta žann mann įrsins sem įtt hefur mestan samhljóm meš žjóšinni 2011 eiga lokaoršin ķ įr og fyrstu oršinn inn ķ nżja įriš.

 


Kślur og stolnir draumar

Ašventan aš hįtķš ljóss og frišar er yfir dimman tķma ekki sķšur hér į 69°N en į landi elds og ķsa.  Hérna heldur sólin sig meir aš segja ķ felum vikum saman langt fyrir nešan sjįvarmįl.  Lķkt og į Ķslandi skreyta Norsararnir hśsin sķn meš ljósum til aš vega upp mirkriš og undirbśa jólahįtķšina ķ desember, "ha de bra og kosa sig".  žeim finnst žvķ sjįlfsagt aš farandverkamenn annarra landa séu ekki aš bögga žį um aš sjį žeim fyrir vinnu um helgar sem gerir žaš aš mašur veit varla hvaš mašur į af sér aš gera.  Ekki žaš aš ašventan sé einhver uppįhaldstķmi hjį mér til vinnu eša yfirleitt til eins eša neins.  Žessi tķmi įrsins hefur um įratuga skeiš veriš  tengdur sįrum minningum.  Foreldrar mķnir yfirgįfu žetta jaršlķf bęši ķ desember meš tķu įra millibili fyrir įratugum sķšan, į aldri sem ég reikna meš aš nį leikandi sjįlfur žó ég legši ęviįr beggja saman.

Mér varš hugsaš til žess fyrsta föstudaginn ķ desember, žegar ég var aš klöngrast frį einni nżbyggingunni hérna ķ hęšunum fyrir ofan Harstad, ķ rigningu sem fraus um leiš og hśn snerti jöršina og sį aš stóra radiomastriš sem er eitt helsta kennileiti stašarins var oršiš alsetiš ljósum aš žaš vęri oršinn tķmi sķšan aš ég hefši veriš upptekinn viš vinnu ķ ašventunni en hefši ekki hugmynd um hvaš ég ętti aš gera viš tķmann eftir "kort fredag" en į föstudögum hęttum viš kl. 13.  Žaš var žį sem mér datt ķ hug aš réttast vęri aš setja inn ķ mynniš į tölvunni 42 kślur (eša eru žęr kannski 48 žaš er žetta meš mynniš) fyrir ofan stjórnarrįšiš viš 101 Hótel, fyrrum hśsi alžżšunnar viš Arnarhól, svona rétt į mešan ég myndi hvaš žęr vęru margar.  En viš žetta hśs eru tengdar lśxus minningar tveggja skammdeiga. 

Žarna ķ portinu ķ 101 dinglušum viš vinnufélagarni fótunum fram vinnupöllum lķkt og nś į sundlaugarbakka ķ blįrri skammdegisbirtu N-Noregs.   En sķšustu daga hef ég veriš aš vinna viš sundlaugarbyggingu ķ Evenskjer sem er nokkur hundruš ķbśa bęr nįlęgt flugvellinum ķ Evenes sem žjónar sušurhluta Troms fylkis, žar sem stęrstu bęirnir eru Harstad og Narvik meš rśmlega 40 žśs ķbśa.  Vinnufélagarnir eru 7 frį 5 žjóšlöndum 3 frį Noregi, 2 frį Afganistan, 1 frį Sudan, 1 frį Pólandi auk ķslenska farandvķkingsins.  Viš sitjum ķ pįsum į sundlaugarbakkanum og sötrum kaffi meš nestinu, stundum bryšjum viš king size sörur eša jöplum į dśnmjśku vķnarbrauši sem Norsararnir kaupa ķ tilefni ašventunnar.  Sundlaugabakkarnir eru upp į millimetir og žegar ķ ljós kom aš 3mm munaši į braut 1 og 3 kom babb ķ bįtinn.  Sundlaugin skal uppfylla Óumpķustašal žvķ eins og meš alla staši ķ heiminum er Evenskjer mišdepillinn sem er ašeins tķmaspursmįl hvenęr komiš veršur auga į sem tilvalinn staš fyrir ólumpķuleika. 

 

IMG 0110

 

Einhvernvegin finnst mér samhugurinn vera meiri hjį žessum fjölžjóšlega mśraraflokki nśna į ašventunni.  Ég hef samt alltaf gengist upp viš žaš žegar upprunans er getiš og žaš glešur mig aš Norsararnir gęta žess, žegar žeir rifja žaš upp hverjir eru komnir af vķkingum, aš telja ķslendinginn meš.  Og alveg sérstakleg žegar bossinn Mette kynnir ķslenska vķkinginn, en samt kem ég žvķ aš ef vinnufélagarnir eru nįlęgir, aš, sumir žeirra séu komnir af Gengis Khan, finnst žaš einhvern veginn viškunnanlegra.  En į alltaf jafn erfitt meš Pólverjann sem kemur frį landi sem nįnast hefur veriš traškaš yfir fram og til baka frį ómunatķš, svo rękilega aš žeir sjį sér žaš eitt fęrt aš fara śr einu unioninu ķ annaš.  Helst aš žaš sé hęgt aš slį honum gullhamra meš žvķ aš minnast į aš Norsararnir eigi žaš til aš kalla ķslenska varandverkamenn nżju "Polakana", žaš sé žvķ ekki leišum aš lķkast.

Undanfarin tķu įr hef ég įtt žvķ lįni aš fagna aš vera ķ nįvistum viš fjölskylduna yfir ašventuna en į įrum įšur var desember undirlagšur ķ vinnutörnum fjarri heimili, stundum komiš heim į Žorlįksmessu og į annan ķ jólum haldiš aš heiman.  Žaš voru žvķ višbrigši žegar viš fluttum ķ borgina viš sundin blį aš vera heima alla ašventuna jafnframt žvķ aš "jobba", eins og Norsararnir kalla žaš, sannkallašur lśxus.  Svoleišis var žaš lķka fyrst eftir aš viš fluttum ķ Egilsstaši og var žaš til aš finna enn frekar fyrir žvķ aš desember hafši aš geyma hįtķš ljóssins.  

Į įrunu milli 1990 og 2000 var ég žó heima hluta śr einni ašventu.   Žaš kom ekki til af góšu ég var aš flżta mér heim frį Reykjavķk eftir vinnutörn og įtti eftir hįlftķma heim į Djśpavog į stjörnubjörtu kvöldi og nżju tķmameti, žegar bķllinn tók upp į žvķ aš fara kollhnķs į veginum meš žeim afleišingum aš ég hvarf śt og nišur ķ götu.  Mķn sķšasta hugsun įšur en ég setti hausinn ķ gegnum framrśšuna var sś aš žetta vęri ekki bśiš ég vęri ekki kominn heim.  Sķšan tók viš flugferš til Reykjavķkur aftur, og erfišasti sólahringur sem ég hef lifaš meš klesst andlit, brotinn haus, slitna öxl og samfallna hryggjarliši.  Fyrstu klukkutķmana var ég sjónlaus meš blęšandi śr eyra en heyrši sagt "viš erum aš missa hann" en žaš var mikill misskilningur žvķ ķ mķnum huga var žaš alveg į hreinu aš ég var į leišinni heim til alls žess sem ég įtti og ef žau voru aš missa eitthvaš žį voru žaš sjśkrabörurnar.  Žar aš auki var ég į leišinni til žeirra óžrjótandi verkefna sem ķ jólavinnutörninni uršu aš lukkast til aš halda sżslumanninum rólegum.  Žaš er svo skķtiš meš sżslumenn aš žeir ęrast į ašventunni. 

En į žessari ašventu upplifši ég kraftaverk.  Į öšrum degi į Borgarspķtalanum var ég farin aš finna batamerki, sérstaklega eftir aš sérfręšingarnir į hįls, nef og eyrna komu til aš kķkja į mig meš gorm, svipašan og er notašur til aš beygja rafmagnsrör, tróšu honum upp i nasirnar į mér žangaš til aš ég fann fyrir honum lengst nišur ķ koki, spuršu svo geturšu nś andaš meš nefinu, foxillur meš samanbitna skolta kinkaši ég kolli.  Žeir höfšu į orši žegar žeir stormušu frį rśminu aš į žennan žyrfti aš kķkja į betur žaš vęri öruggt aš hann sęi tvöfalt og aš bitiš vęri skakkt žannig aš žaš žyrfti aš saga af tönnunum og rétta stefnuna į blóšsprengdum glirnunu.  Tveimur dögum seinna var komiš til mķn og mér sagt aš nś ętti aš flytja mig ķ hjólastól nišur į hįls, nef og eyrna.  Žangaš var mér trillaš og sagt aš bķša.  Žar var mikiš um aš vera, śr litlum sofandi polla voru rifnir hįlskirtlarnir, hann réttur ķ fangiš į foreldrunum um leiš og blóšugir kirtlarnir glumdu ķ rusladallinum.  Mér varš hugsaš til frįsagna Bjössa Heišdals vinnufélaga mķns af svipušum atburši sem ég hafši ekki trśaš en sį nś aš var sannleikanum samkvęm.  Eins var ungur mašur meš skakkt nef sagt aš leggjast upp į bekk og nefiš skošaš varfęrnislega įšur en töng sem falin var aftan viš bak, svipuš og notuš er viš śtigrill, var eldsnöggt skellt į nefiš og snśiš upp į žangaš til small ķ meš tilheyrandi angistarveini unga mannsins.  Sérfręšinganir skošušu sķšan mig og sögšu sķn į milli; nei hann er ennžį of bólgin. 

Žaš var eftir heimsóknina į hįls nef og eyrna sem kraftaverkiš geršist.  Eftir žį heimsókn stóš ég upp śr hjólastólnum, fór ķ sķmann og hringdi ķ hana Matthildi mķna til aš bišja hana um aš koma meš skósķša svarta frakkann, ég hefši veriš śtskrifašur.  Hśn hafši veriš bśin aš gera sig klįra til aš yfirgefa börn og bś leggja upp ķ langferš žvert yfir landiš til aš heimsękja mig į spķtalann.  Žegar Matthildur kom og var bśin aš leggja svarta frakkann yfir axlirnar į mér tilbśnum til brottfarar stóš gamall mašur į ganginum viš sjśkrastofuna og studdi sér viš stöng sem hafši aš geima nęringu ķ ęš og sśrefni, hann sagši viš Matthildi, "jęja svo žś ętlar bara aš fara heim meš vķkinginn žinn, gangi ykkur vel".  Ég hef alla tķš sķšan veriš einstaklega įnęgšur žegar ég er heišrašur meš vķkings nafnbótinni.  En žetta var nś įstęšan fyrir žvķ aš ég var heima hluta śr ašventu įriš 1991.

Undanfarnar žrjįr ašvenntur hefur svo engin vinna kallaš į aš sinna ekki undirbśningi jólanna, en žaš hefur nś samt fariš svona og svona allan tķman, žetta meš aš skrifa ķ jólakortin.  En nśna er ég semsagt kominn śt um vķšan völl eina feršina enn, ég sem ętlaši aš skrifa sögur śr 101 til aš drepa tķmann, en žegar ég fór aš rifja upp efniš žį sį ég aš ķ žaš tķmadrįp entist mér varla ęvin.  En örstutt um 101 svona ķ ašdraganda hįtķšar ljóssins.

Žó ég vilji alls ekki višurkenna žaš, žegar žaš hentar, aš ég sé įbyrgur fyrir öllu žvķ sem gerist ķ mķnu lķfi žį veit ég samt innst inni aš svo er, ķ 101 Hótel var ég nįlęgt hringišu drauma sem hafa litaš skammdeigiš dekkra en į įrum įšur, en žar var ég vitanlega jafnhįrifalaus og allir žeir sem keyptu flatskjį fyrir jól fram til įrsins 2008.  Ķ portinu į milli ķslensku óperunnar, sem nś er gengin ķ sjóinn fyrir nešan Sešlabankann, og fyrrum hśsi alžżšunnar viš Arnarhól, hefur mig lengi grunaš aš kślurnar séu eitt af žvķ fįa sem ég hef gert af viti um dagana.  Og ętlaši žvķ aš fęra atburši žeim tengdum ķ ašventubśning žar sem systrakęrleikur kęmi viš sögu, en kślurnar eru listaverk Lilju Pįlmadóttir sem Ingibjörg systir hennar veitti henni brautargengi viš aš koma fyrir ķ mišbę Reykjavķkur įriš 2002 žegar hśs alžżšunnar fékk andlitsupplyftingu sem 101 Hótel. 

Žó svo žetta mikla listaverk sjįist hvergi nema frį örlitlum bletti į Lękjartorgi žį mįtti sjį frį kślunum helstu örlagavalda ķslandssögunnar ķ seinni tķš, Davķš ķ stjórnarįšinu, Mį ašalhagfręšing aš möndla vaxtastefnuna ķ Sešlabankanum, inn um gluggana hjį rķkissaksóknara, hérašsdóm og hęstarétt auk Jóns Įsgeirs aš kķkja į herlegheitin hjį Ingibjörgu sinni į milli žess sem hann er gunašur um aš hafa samiš auglżsingar ķ Fréttablašiš um kostaboš į steinlausum vķnberjum sem ynnu į gyllinęš og gešillskuköstum. Žarna hafši Ingibjörg hįtt ķ 50 išnašarmenn, žegar mest var, um eins og hįlfs įrs skeiš m.a. viš aš mśra kślur.  Ég verš aš segja žaš eins og er aš žarna leiš mér mun betur en žegar ég var sendur ķ tilraunaskini į leikvöll žegar ég var 5 įra gamall.  Žaš er ekki loku fyrir žaš skotiš aš mér hafi lišiš jafn vel og góša dįtanum Sveik įšur en honum var hent śt af gešveikraspķtalanum.  Listaverkiš hennar Lilju heitir Klak en mér hefur alltaf fundist žaš eiga aš heita systrakęrleikur eftir aš hafa oršiš vitni aš žvķ žegar žęr systur fóru yfir žaš hvernig kślurnar skildi rašaš į 15 metra hįan vegg óperunnar sem nś er komin ķ sökkvandi skuldir śt ķ sjó į Hörpunni fyrir nešan Sešlabankann.  En frekari frįsagnir af gjaldžrota góšverkum ķ 101 verša aš bķša betri tķma. 

Ég hef komiš inn į, ķ nįnast ķ hvert sinn sem ég skrifa um raunir mķnar hérna į 69°N, léttinn viš aš vera laus viš stefnuvottana af śtidyrasnerlinum og söknušinn vegna žess aš geta ekki lengur tekiš viš žį stutt spjall um daginn og veginn.  Verra žykir mér aš nś eru žeir farnir aš fara į fjörurnar viš hana Matthildi mķna um hvaš hafi af mér oršiš žvķ sżslumašurinn vill eins og į įrum įšur fį sitt ķ galtóman rķkiskassann į ašventunni, auk žess sem hann hefur tekiš aš sér smį višvik fyrir hina og žessa kunningja sķna.  Ég hef sagt Matthildi minni aš segja bara jį og amen įn žess aš jįta neitt, "mį ég žį nokkuš bśast viš žvķ aš verša borin śt spurši hśn", neeeei ętli žaš segi ég. 

Žaš er meš žessa undarlegu žrjósku mķna aš vilja ekki višurkenna aš tveir plśs tveir žurfi aš vera fjórir frekar en mér sżnist sem ég žyrfti aš ręša persónulega viš um stefnuvottana.  Žegar bošiš er upp į aš 2+2 séu 110% verštryggš skuld eru fleiri en ég sem fara frjįlslega meš śtkomuna śr 2+2 og hefšu falliš į barnaskólaprófi.  Žaš aš skrifa upp į 110% verštryggt samkomulag um skuld į žvķ sem mašur eitt sinn įtti, jafngildir ķ mķnum huga žvķ aš hjįlpa innbrotsžjófi aš bera allar eigur śt og lįta hann hafa undirritašan óśtfylltan tékka ķ kvešjuskini vegna žess aš hann bjóst viš aš hafa meira upp śr krafsinu.  Svo er žaš alveg magnaš aš fólk veršur aš sękja um žaš sjįlft aš fį aš skulda 110%  til aš losna viš stefnuvottana af snerlinum um stund.  Vęri mašur svo talinn meš "fulle femm" ef mašur sęktist eftir žvķ aš skulda 110% ķ engu upp śr žurru vegna žess aš 2+2 eiga aš vera fjórir en ekki bara žaš sem manni sżnist.

Žegar mér veršur hugsaš til alls žessa er žaš ašeins magnvana bręšin sem kemur ķ veg fyrir aš helvķtis tįrin trķtli nišur kinnarnar og aš mér finnist allt mitt streš hafa veriš eins og aš mķga ķ sand. Enda skreyta bankarnir og landslišiš ķ kślu efnahagsreikninginn meš stolnum draumum sem okkur er ętlaš aš draga ķ land.  En sįrast er žó aš hugsa til žeirra sem verša aš skreyta sķna drauma meš śtburšarbeišnum į mešan skreytt er meš jólakślum sem afskrifašar hafa veriš af žeim sem sigldu öllu ķ strand.

En nś styttist óšum ķ aš ég haldi į sušlęgar slóšir til aš halda upp į hįtķš ljóss og frišar meš litlu fjölskyldunni okkar Matthildar minnar og gleymi öllu bölvaša svartnęttisruglinu.  Žó Ķsland verši seint talin sólskinsparadķs ķ lok desember žį er žaš oršiš svo ķ hyllingum hugans eftir nęstum hundaraš daga śhald ķ skśmaskotum skammdegisins hérna noršur ķ ,,,,,, žar sem sólin ekki skķn og er undir sjįvarmįli ķ 43 daga og sést ekki ķ 60.   Ég reikna fastlega meš žvķ aš sjį sólina aftur heima į Ķslandi um jólin.


« Fyrri sķša | Nęsta sķša »

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband