Himnaríki eða helvíti sjálfstæðs fólks

Allt fram á nítjándu öld þótti íslendíngum fjöllin ljót. Ekki var látið við sitja að Búlandstindur væri „furðu ljótur“, heldur þótti Mývatsveitin með fjallahríng sínum og vatni viðurstyggilegt pláss. Varla eru eftir hafandi núna þær samlíkíngar sem þjóðleg bílífa okkar, þjóðsögur Jóns Árnasonar, velja því. Rómantíkin þýska gaf okkur fjöllin og gerði þau okkur kær og kendi Jónas Hallgrímssyni bæði að rannsaka þau sem fræðimaður og unna þeim í ljóði; og eftir hann kom Steingrímur og kvað Ég elska yður þér Íslands fjöll; og hefur sá skáldaskóli auðsýnt þeim tignun fullkomna fram á þennan dag. Á okkar öld hefur það þótt hæfa kaupstaðarfólki, sem var eitthvað að manni, að eignast vángamyndir af eftirlætisfjöllum sínum að hengja upp yfir sóffanum og hafa slíkir eftirlætis gripir verið nefndir sóffastykki að dönskum sið. Fólkið horfði svo lengi á þessi landslög uppá veggjum hjá sér að marga fór að lánga þángað. Svona mynd veitti áhorfana í rauninni sömu lífsreynnslu og horfa út um glugga uppí sveit.

Þennan texta má finna í bókinni "Reginfjöll að haustnóttum" eftir Kjartan Júlíusson frá Skáldastöðum efri, og er í formála bókarinnar, sem Nóbelskáldið skrifaði. Það má segja að eins hafi farið fyrir mér framan af ævi og fyrri alda íslendingum, að hafa ekki þótt mikið til fegurðar fjallana koma frekar en annarra faratálma. 

Á seinni árum hefur komist í tísku að kalla stóran hluta heiða, fjalla og óbyggða Austurlands, víðernin norðan Vatnajökuls. Hluti þessara víðerna er svæði sem oft er kallað Jökuldalsheiðin og er jafnvel talið að Nóbelskáldið hafi sótt þangað efniviðinn í sína þekktustu bók Sjálfstætt fólk. Þar hafi Bjartur í Sumarhúsum háð sína sjálfstæðisbaráttu.

Það má segja að það hafi ekki verið fyrr en í fyrrasumar að ég fór að gefa Jökuldalsheiðinni gaum þó svo að hún hafi allt mitt líf verið í næsta nágrenni og ég hafi farið hana þvera oftar en tölu verður á komið, þó svo að ég hafi ekki fyrr en fyrir nokkrum árum áttað mig á helgi hennar. En eftir að hún fangaði athygli mína má segja að hún hafi haft hana óskipta eins og Hjaltastaðaþingháin hefur fengið að finna fyrir síðustu árin.

Sænautasel stendur við suðurenda Sænautavatns

Í síðustu viku keyrði ég, ásamt Matthildi minni og Helga frænda mínum sem var í Íslandsheimsókn frá Ástralíu, heiðina þvera og endilanga. Sú leið lá frá Kárahnjúkum út á miðheiðina við Sænautavatn fyrsta daginn, þar sem drukkið var kaffi og kakó ásamt lummum í rafmagnslausu torfbænum í Sænautaseli.

Næsta dag var farið í Vopnafjörð og upp á heiðina í Möðrudal og gamla þjóðveginn þaðan yfir hana þvera austur með viðkomu á Grjótgarðahálsi í Skessugarðinum. Um þetta stórmerkilega náttúrufyrirbrigði má fræðast á Vísindavefnum. Einnig er þjóðsaga í safni Sigfúsar Sigfússonar, sem ekki er síður sennileg, sem greinir frá því að þarna sé um fornan landamerkjagarð að ræða sem tvær skessusystur gerðu í illindum sín á milli.

Á Grjótgarðahálsi, norðan við Skessugarðinn

Núna á sunnudaginn hófum við svo þriðja heiðar daginn í morgunnkaffi og lummum í Sænautaseli. Þennan dag þræddum við slóðana meðfram vötnunum suður heiðina í sólskini og 24°C hita. Fórum svo vestur yfir í Möðrudal fyrir sunnan Þríhyrningafjallgarðinn og þaðan út á gamla þjóðveg eitt norður í Möðrudal, ævintýralega hrjóstruga leið.

Í þessum sunnudagsbíltúr heimsóttum við þau heiðarbýli sem við vegslóðana voru. En alls urðu heiðarbýlin 16 sem byggðust af sjálfstæðu fólki um og miðja 19. öldina. Um þessa heiðarbyggð í meira en 500 m hæð má lesa í I bindi Austurland safn austfirskra fræða. Þar segir Halldór Stefánsson þetta um tilurð þessarar heiðarbyggðar. Bygging þessarar hálendu heiðarbyggðar, hinnar langhæstu á landinu, líkist þannig - nær að kalla- ævintýri. Á þessum sunnudegi náðum við að heimsækja 5 býlanna.

Halldór Laxness gerði kröpp kjör þessara heiðarbúa heimsfræg í bókinni Sjálfstætt fólk. Það er erfitt að ímynda sér annað á góðviðrisdögum sumarsins en að heiðarlífið hafi verið himnaríki á jörð. Allt við höndina, mokveiði silungs í bláum vötnunum, gæsavarp í mýrunum, hreindýr, túnræktun óþörf því laufengi og mýrar eru grasmikil og búsmalinn á beit heima við bæ. Þó svo veturinn væri harður þá komið sumarið yfirleitt eins og hendi væri veifað.

Í Skessugarðinum

En það gat líka verið hart að búa á heiðinni af fleiri orsökum en Nóbelsskáldið tilgreindi. Í byrjun árs 1875 hófst eldgos í Dyngjufjöllum. Á páskadag hófust gríðarlegar sprengingar í Öskju, sem sendu vikurmökk út yfir Mið-Austurland. Vilborg Kjerúlf, sem þá var átta ára gömul stúlka á Kleif í Fljótsdal, lýsir morgni þessa páskadags svo í Tímanum 1961.

Mamma vaknaði um morguninn áður en fólk fór að klæða sig, og sá eldglæringarnar, sem komu hvað eftir annað. Það var hlýtt og gott veður og féð látið vera úti um morgunninn, en það tolldi ekki við og rásaði fram og aftur. Það fann á sér gosið. Klukkan 10 kom það. Það voru nú meiri ósköpin þegar það dundi yfir. Myrkrið varð alveg biksvart, og maður sá ekki handa sinna skil. Það var alveg voðalegt þegar þrumurnar riðu yfir og hávaðin óskaplegur. Það glumdi svo mikið í hamrabeltinu fyrir ofan bæinn. Svo lýstu eldingarnar upp bæinn þegar dynkirnir riðu yfir. Það var eins og snjóbyljir kæmu yfir þegar askan dundi á húsinu. Já það voru nú meiri ósköpin.

Kleif í Fljótsdal er í rúmlega 70 km fjarlægð frá Öskju. Um það hvernig umhorfs var eftir að sprengingunum lauk, segir Vilborg þetta; askan lá yfir öllu, og ég man að ég sópaði henni saman með höndunum og lék mér að henni, og hún var glóðvolg í höndunum á mér. Mér fannst þetta vera hnoss og hafði gaman að leika mér að henni. Hún var svona í ökkla í dældunum. Það var svo einkennilegt, að þykkasti mökkurinn fór aðallega út Jökuldalinn, og lenti meira þar en hjá okkur.

Tóftir Heiðarsels við suðurenda Ánavatns

Öskulagið var víða 20 cm á Jökuldalnum og heiðinni, enda lagðist byggð því sem næst af um tíma í heiðinni, og bar ekki sitt barr eftir Öskjugosið. Mikið af heiðafólkinu flutti til Ameríku og síðasti bærinn Heiðarsel fór í eyði 1946. Það var undir lok  byggðarinnar sem Halldór Laxness fór um heiðina.

Í tímaritinu Glettingi 11. árg. 1.tbl. segir Hallveig Guðjónsdóttir Dratthalastöðum á úthéraði m.a. frá kynnum af sínum nágrönnunum í Sænautaseli en hún er fædd í Heiðarseli; Sögufrægt er, þegar Halldór Laxness gisti eina skammdegisnótt í heiðarbýlinu Sænautaseli. Þá hafði staðið óvenju illa á hjá hjónunum í Seli og Guðmundur varla nógu birgur af heyjum þetta haust, og tók það ráð að fella kúna, til þess að vera öruggur með féð, en kýrin var orðin geld, gömul og kálflaus. Mér finnst Laxness fara ómaklega með þetta litla heimili, sem veitti þó allt það besta sem handbært var.

En nú er svo komið fyrir mér eins Höllu hans Eyvindar, að mig dregur þrá. En þau Eyvindur og Halla dvöldu lengi vel á öræfunum suður af heiðinni og austur af Öskju, og um þessa þrá hafði Nóbelsskáldið þetta að segja í formála bókarinnar Reginfjöll að haustnóttum; 

Reynslan er sambærileg við það sem þeim manni verður, sem svo leingi hefur skoðað mynd af Parísarborg að hann stenst ekki leingur mátið og fer þángað. Þegar hann kemur heim til sín aftur veit hann ekki fyr til en Parísarborg er orðin miðpúnktur í lífi hans. Hugur hans heldur áfram að snúast í tilhlökkun til endurfunda við þessa borg með undrum sínum og uppákomum, stórum og smáum furðum, og smáhlutum síst lítifjörlegri en þeir stóru; ekkert í heiminum jafnast á við að hafa fundið þessa borg. Hversu marga landa höfum við ekki þekt sem hafa nákvæmlega af þessari reynslu að segja um París, og margir skrifað um það í bókum hvernig þeir lifðu í stöðugri heimþrá þángað, jafnvel eftir að þeir eru komnir að fótum fram. Sá sem skilur þetta skilur sæludali þjóðsögunnar; og hann skilur líka útilegukonuna Höllu sem sat farlama á leiði í kirkjugarðinum á Stað í Grunnavík, og tautaði: "fagurt er á fjöllum núna".

Lautarferð á laufengi í heiðanna ró

 

Fjallið og Múahameð

Þegar fjallið kemur ekki til Múhameðs má segja sem svo að Múhameð verði að fara til fjallsins. Eitthvað á þennan veg hefur sjálfsagt margur landinn hugsað þegar utanlandsferðin í sólina hefur verið versluð þetta sumarið. Þó svo sumarið sem af er hafi verið með betri sumrum hvað gróanda jarðar varðar og langt frá því að vera með meiriháttar úrkomusumrum, hvað þá kalt, þá hefur sólina vantað. Og þegar gengi krónunnar er sterkt þá bíður landinn ekki eftir sólinni að sumarlagi heldur fer þangað sem hún skín.

Það er fjall hérna rétt innan við hús, sem í skyggni gærdagsins var þrjóskara en fjallið sem kom til Múhameðs, þannig að við hjónakornin ákváðum að fara til fjallsins. Fjallið, sem er hæsta fjall landsins utan jökla og trúað var fram eftir öldum að væri hæsta fjall Íslands. Þetta fjall blasir við úr stofuglugganum flesta daga en í gær morgunn voru skúrir og þokubólstrar á víð og dreif sem skyggðu sýn á Snæfellið.

Það var því ekki um annað að ræða en láta sig hafa það að panta sólarlandaferð í 16 stiga hita og skúrasömu blíðviðri, eða leggja upp í óvissuferð til fjallsins og sjá hvernig viðraði þar um slóðir. Síðan Kárahnjúkavirkjun varð að veruleika er auðvelt að skjótast inn að Snæfelli, ferðlag sem tók jafnvel einhverja daga fyrir nokkrum árum tekur nú fáar klukkustundir. Og þó svo að ekki sé hægt að hringkeyra Snæfellið þá er hægt að fara því sem næst inn að rótum Vatnajökuls bæði að austan- og vestanverðu um útilegumannaslóðir þjóðsagnanna.

Við Laugafell, horft með austanverðu Snæfelli inn að Eyjabakkajökli

Við byrjuðum á því að fari inn með því að austan í sólskini og sunnan blæ, þó svo hitastigið væri ekki nema 12 – 14 gráður þá mátti vel búast við meiru þegar liði á daginn enda enn bara miður morgunn. Þarna er hægt að keyra á malbikuðum vegum Landsvirkjunar langleiðina inná Eyjabakka, þ.e.a.s. að uppistöðulónum Ufsaveitu. Þarna er með góðum vilja hægt að hæla Landsvirkjun fyrir fleira en veginn, því þar hefur nokkurn veginn tekist varðveitt sýnishorn af fyrrum Vatnajökulsbláa lit Lagarfljóts í lónunum neðan við Eyjabakkana sem náttúrverndarfólki tókst að fá þyrmt í stærstu framkvæmd íslandssögunnar.

Þegar við fórum þarna um kom lítil saga upp í hugann sem ég rakst óvænt á í bókinni "Syndir feðranna" og hef hvergi rekist á annarsstaðar hvorki heyrt á skotspónum né séð í þjóðsaganasöfnum. Þar segir frá því þegar Þórður í Dýjakoti var myrtur þarna í nágreninu, nánar tiltekið við Hornbrynju. Dýjakot, sem ég minnist ekki að hafa heyrt getið um, gæti hafa staðið á þessum slóðum miðað við staðarlýsingar í sögunni, eða rétt austan við Laugarfell. Það er reyndar ýmislegt í sögunni sem passar ekki alveg við þær hugmyndir sem sagnfræðin hefur komið inn hjá manni í gegnum tíðina.

Þessir atburðirnir er sagðir gerast árið 1701 í verslunarferð Þórðar niður í Berufjörð, nánar tiltekið til Gautavíkur. Samkvæmt mínum hugmyndum var verslun í Gautavík aflögð á þeim tíma því ekki hef ég heyrt Gautavíkur getið sem verslunarstaðar eftir að einokunarverslun var komið á, sem varaði frá 1602 – 1787. Árið 1589 er Djúpivogur gerður að löggiltum verslunarstað og hafði Fúlivogur sem er því sem næst á sama stað verið verslunarstaður þar á undan og einmitt þangað hafði hin forna verslun í Gautavík flust. Sagan gæti samt sem áður verið sönn því vel gæti hafa verið verslað á laun við Gautavík fram hjá einokurversluninni, án þess að getið sé í sögubókum.

Norður af Ufsaveitu, þar sem Dýjakot gæti hafa staðið. Laugarfell ber hæðst vinstra megin

En saga þessi greinir í stuttu máli frá sex daga verslunarferð Þórðar í Dýjakoti til Gautavíkur. Hann fer sunnan við Hornbrynju niður í Fossárdal og síðan inn Berufjörð að sunnanverðu og út að norðan til Gautavíkur, sem bendir til að Dýjakot hafi verið talsvert innarlega á öræfunum, annars hefði verið styttra að fara norðan við Hornbrynju og niður Öxi í botn Berufjarðar.

Í sem stystu máli lendir hann í útistöðum við þýskan kaupmann vegna ullar sem hann vildi fá sérstaklega viktaða því það voru hagalagðar barnanna hans þriggja, en kaupmanninum þótti svoleiðis lítilræði óþarft. Þeir lenda í áflogum og pakkar Þórður honum saman. Eftir að kaupmanninum hafði verið bjargað við illan leik, ákveður Þórður að halda strax heim með hest og varning. En þá sér kaupmaðurinn færi á að ráðast aftan að honum og enn pakkar Þórður honum saman.

Þórður á að hafa farið sömu leið heim, um þriggja daga ferðalag. Einhverjir íslendingar sáu til þýska kaupmannsins morguninn eftir þar sem hann fór ríðandi inn Berufjörð. Þess er skemmst að geta að ekki skilaði Þórður sér heim, en hestur hans ásamt varningi skilaði sér í Dýjakot. Þremur vikum eftir þessa atburði komu kona hans og þrjú börn til byggða að innsta bæ í Fljótsdal. Lík Þórðar fannst síðan í göngum um haustið, sitjandi vestan undan Hornbrynju í, illa farið og þegar að var gætt var gat eins og eftir byssukúlu á höfðinu.

Vestan við Snæfell á bökkum Hálslóns, fremri Kárahnjúkur fyrir miðri mynd

Eftir að hafa ferðast um í kyrrðinni austan við Snæfellið, þar sem einungis urðu tvenn þýsk hjón á vegi okkar fórum við vestur fyrir fjallið á hin margrómuðu Vesturöræfi. þar sem hreindýraskyttur og gangnamenn einir kunnu áður fyrr að greina frá undrum Svörtugljúfra, Kringilsárrana, Töfrafoss o.fl., sem nú er á botni Hálslóns. Á leiðinni norðan við Snæfell tókum við ungt par frá Frakklandi uppí, en þau voru á leið í Kárahnjúka og svo þaðan vestur í Öskju, með engan farangur, en full eftirvæntingar og bjartsýni. Þau höfðu verið við vinnu á Héraði frá því í maí og ætluðu að nota tímann þar til í September til gönguferða um hálendið norðan Vatnajökuls.

Sauðfé, sem lengi var talið mesti skaðvaldur íslenskrar náttúru, á fyrrum Vesturöræfum nú uppgræddum bökkum Hálslóns. Snæfell í baksýn 

Við keyrðum svo vestan við Snæfellið inn með Hálslóni Kárahnúkastíflu eins langt og við komumst á vegi Landsvirkjunar. Þarna var allt annað skyggni en í tæra fjallaloftinu austan við Snæfell því það rauk af leirum Hálslóns í suðvestan golunni og byrgði sýn. Í suðvestan átt getur það verið fleira en þoka, ský og skúrir sem byrgja útsýnið á Snæfellið úr stofuglugganum heima. Það eru nefnilega líka dagar sem fokið af leirunum kemur í veg fyrir skyggni, jökulryk sem hefur sama lit og Lagarfljótið hefur núorðið.

En ekki er víst að mögulegt hefði verið að skoða stóran hluta víðernanna norðan Vatnajökuls á dagsstund án afleiðinga Kárahnjúka.

 

Við Kárahnjúkastíflu á góðviðrisdegi, Snæfell í fjarska hægra megin 

 

Laugafellsskáli, rétt austan við Snæfell

 

 

Horft í áttina að Hálslóni og Vesturöræfum úr lofti í suðvestan golu, Snæfell í baksýn

Undir grænni torfu týndist tíminn

Það er stundum sagt um tímaskin Færeyinga að þar sé ávalt nægur tími og ef þeir verði dagþrota þá komi bara meiri tími á morgun. Dagskrá landans er öllu strekktari þó svo að Bjartmar hafi fyrir skemmstu sungið um "flótta undan framtíðinni sem fætur toga burt eitthvað til baka, aftur fyrir upphafið þar sem af týndum tíma er af nægu að taka" um leið og hann bauð landann "velkomin á bísan", þegar allt virtist stefna í að leita þyrfti í reynslubanka Bjarts í Sumarhúsum.

Eftirminnilegt er að Færeyingar hikuðu ekki við að lána Íslendingum stórfé á meðan hinar frændþjóðirnar veltu vöngum ásamt alþjóða gjaldeyrissjóðnum yfir því hvernig mætti koma böndum á fjármálaverkfræði sem kennd var við útrásarvíking. Úti í hinum stóra heimi þótti þetta náttúrulega ekki gáfulega farið með fé hjá frændum vorum í Færeyjum, en þeir sögðu þá bara að gáfur og gæska þyrftu ekki endilega að fara saman. Skilyrðislaust bæri að hjálpa sínum bróðir í neyð.

Í síðustu viku fórum við Matthildur mín loksins í langþráða Færeyjaferð og vorum yfir Hvítasunnuhelgina. Þetta var nokkurskonar systraferð þar sem við tengdasynir Sólhóls fengum að fljóta með sem bílstjórar á Norrænu frá Seyðisfirði til Þórshafnar. Þessi ferð hafði verið á dagskrá í mörg ár og má segja að við skipulag hennar hafi lífsspeki Færeyinga verið höfð að leiðarljósi, um að á morgun komi meiri tími.

Daginn fyrir brottför bað góður Borgfirðingur mig um að skila kveðju til allra sem ég hitti í Færeyjum, því þar byggi besta fólk í heimi, svo vel fann hann í hjarta sínu gæsku Færeyinga. Auðvitað reyndi ég að koma kveðju hans til skila þegar gafst til þess tími. Þessi Hvítasunnuhelgi er samt ekki sú fyrsta sem ég dvel í Færeyjum því fyrir 33 árum síðan átti ég því láni að fagna sem ungur maður að kynnst þessum frændfólki okkar, þá hafði ég ráðið mig í vinnu hjá dönskum múrarameistara í Þórshöfn og var þar fram eftir sumri.

Eftir Hvítasunnuhelgina í denn þurfti ég að tína saman tómu bjórflöskurnar úr herberginu og koma þeim í verð hjá kaupmanninum niður á horni. Því við félagarnir sem leigðum þá á farfuglaheimili Verkakvennafélags Þórshafnar höfðum týnt útborgununum okkar í miklum gleðskap undir grænu torfþaki farfuglaheimilisins og áttum ekki fyrir mat, en nóg af tómum bjórflöskum. Þegar ég hafði sett flöskurnar í svartan ruslapoka reyndust þær allt of þungar til að bera og stútarnir stungust út úr skósíðum pokanum, sem ég var að sligast undan. Því varð að ég hnupla hjólbörum rogast með flöskupokann upp í þær.

Þó ekki væri torfærunum fyrir að fara og leiðin greið niður á við í hverfisbúðina á horninu, þá var hjólið á börunum ryðgað fast. Því þurfti ótrúleg átök í að ýta þeim niður brekkuna og halda um leið jafnvægi með dýrmætan farminn. Ég veit ekki enn í dag rúmum 30 árum seinna hvort það var fyrir að hafa fjarlægt flöskurnar af gistiheimili Verkakvennafélagsins eða liðka hjólbörurnar fyrir þær,sem varð til þess að okkur var ekki vísað á dyr, en það hafði mér verið tilkynnt að stæði til í upphafi ferðar, en var aldrei minnst meira á eftir að hjólbörunum var skilað.

Kirkjubær; Múrinn til vinstri, Reykstofan fyrir miðju og kirkja Ólafs helga til hægri.

Þann stutta tíma, sem ég vann við múrverk í Færeyjum fékk ég að taka þátt í skemmtilegum verkefnum. Eitt af þeim var að gera við vegghleðslur kirkju Ólafs helga í Kirkjubæ og endurkalka hvíta veggi hennar. Þá vann ég með dönskum og færeyskum múrurum og hafði ekki grænan grun um hvað merkilegt verkefnið var, hvað þá þolinmæði fyrir svona fornminja gaufi. Enda leið ekki á lögnu þar til ég var settur í nýbyggingar verkefni þar sem ungur athafnamaður, Jakub A Dul, byggði sinn fyrsta Rúmfatalager, ef ég man rétt. Auk þessa vann ég við að banka steinhellur niður í stéttar og bílastæði tryggingafélags.

Það var ekki fyrr en mörgum árum seinna sem ég uppgötvaði hversu sérstakt verkefnið var í Kirkjubæ. Þar eru tvær eldgamlar kirkjubyggingar, það er kirkja Ólafs helga sem er sögð byggð á 12. öld og dómkirkja Magnúsar sem er í daglegu tali kölluð Múrinn byggð um 1300, en sú bygging komst aldrei undir þak. Síðustu ár hefur verið unnið að viðgerðum á hleðslum í Múrsins. Einnig er Reykstofan í Kirkjubæ, sem er byggð í kringum 1100 og talin eitt elsta timburhús í heimi sem enn er í notkun.

Þegar steinar losna í hlöðnum veggjum Múrsins, Ólafskirkju og Reykstofunnar í Kirkjubæ, er gert við þá með því að raða flötum smásteinum á milli þeirra í kalk-múrblöndu til að festa þá á sínum stað. Þetta er mikið þolinmæðisverk og hefur viðgerð veggja Magnúsar kirkju tekið mörg ár.

Auðvitað voru gömlu staðirnir mínir skoðaðir í ferðinni. Kirkjurnar í Kirkjubæ voru á sínum stað, meir að segja voru hellurnar ennþá í stéttunum og bílastæðunum í Þórshöfn. En þegar komið var í gömlu götuna mína reiknaði ég með að hjólbörurnar væru undir skrifstofuglugga verkakvennafélagsins, en þar brá mér heldur betur í brún. Gamla notalega svarta timburhúsið með torfþakinu, þar sem hægt var að opna kvistgluggann út á græna grasþekjuna til að reykræsta herbergið, var horfið. Þess í stað var komið nýtísku íbúðarhús og engin merki sáust um hjólbörur, ekki einu sinni svört hjólförin í malbikinu, hvað þá glerbrot eða tægjur af svörtum ruslapoka. Og litla búðin niður á horni orðin að íbúð.

Annars er það heilt yfir svo í Færeyjum að engu líkara er, en að þegar jarðýtan var flutt til Íslands um árið, og hér notuð á árangursríkan hátt við að jafna byggingasöguna við jörðu, þá hafi hún algerlega farið fram hjá Færeyjum og á það helvíti er varla hægt að minnast ógrátandi. Þar má finna heilu þorpin ennþá úr torfi og grjóti, meir að segja er búið í mörgum þessara húsa.

Hvernig myndi t.d. Þórshöfn líta út ef hún hefði farið í gegnum sama Dubai drauminn og Reykjavík? Þá væru grænu torfþökin nú komin undir malbik og þar væru svartir turnar klæddir í gler og innfluttar flísar, sem teygðu sig upp í þokuna. Það væru dapurleg skipti miðað við líflegan gamla bæinn, sem geymir söguna til dagsins í dag. Við skulum því rétt vona að það sé ekki bara vegna þess að Færeyingar vita að á morgun komi meiri tími, sem þeir hafa ekki ennþá ræst jarðýtuna eins og tímatrekktir frændur þeirra á sögueyjunni.

 

Múrinn, eða dómkirkja Magnúsar í Kirkjubæ

 

Götumynd frá Þórshöfn

 

Götumynd frá Þórshöfn

 

Þinganes í Þórshöfn, stjórnarráð Færeyja

 

Þorp í Húsavík á Sandey

 

Færeyskt hús í Kúney

 

Saksun

 

Bær á Vogey

 

Stéttar í Þórshöfn

 

Höfundur á fornum slóðum 

Ferðin á Font

Nú þegar skuggarnir eru farnir að lengjast og daginn tekið að stytta fer ferðalögunum fækkandi. Síðast liðinn vetur fjárfesti ég í gömlum Cherokee sem átti að nota til 4X4 ferða þetta sumarið. Einn af þeim stöðum sem voru á dagskránni var Fontur á Langanesi, eða réttara sagt allt Langanesið því það er einu sinnu svo að það er ferðalagið sem sem skiptir máli en ekki áfangastaðurinn. Þess vegna förum við Matthildur allra okkar ferða án landakorts, hvað þá að GPS sé haft með í för, sólin er eina leiðsögutækið. Í gær var svo ferðin farin á Font með sólina í sigtinu allan tímann. 

Þegar komið er að Langanesinu að austan blasir Gunnólfsvíkurfjall við

Þetta var ekki í fyrsta sinn sem ég kemst í námunda við Langanesið þó svo að aldrei hafi verið farið á Font. Á árunum 1988-1993 var ég mánuðum saman við vinnu á Þórshöfn við Þistilfjörð, en Langanesið nær 50 km út í haf norðaustur af Þórshöfn. Þegar komið er að Langanesinu Bakkaflóa megin þá rifjaðist upp í kollinum að sumarið og haustið 1988 vorum við steypu-félagarnir við störf á Gunnólfsvíkurfjalli þar sem verið var að byggja ratsjárstöð fyrir NATO. Mér fannst við hæfi að bjóða Matthildi upp á Gunnólfsvíkurfjall á svona heiðskírum sólardegi því þá myndum við rata betur út Langanesið. En vegurinn upp á fjallið var lokaður með keðju og þó við værum á fjallabíl þá þorðum við ekki í gegnum keðju Landhelgisgæslunnar sem hefur í seinni tíð tekið upp á því að loka hlutum landsins fyrir íbúum þess með því að bera fyrir sig "valdstjórninni".

Á Þórshöfn rifjaðist upp hvar lunganu úr sumrinu 1993 var varið 

Blessuð sólin sá um að lýsa okkur út allt Langanes þar sem sjórinn er blárri en blátt en á það til að sjást ekki fyrir rekavið sem þekur alla fjörukamba, þess á milli eru þverhnípt fuglabjörgin í sjó fram. Undirlendið á útnesinu er urð og grjót en þó eru grasbali í fjöru hér og þar sem hafa staðið bæir á árum áður, þekktastir eru Skoruvík og Skálar. Víða eru rústir gamalla torfbæja sem litlar sögur fara af, saga fólksins sem byggði þetta nes fer ekki hátt enda hefur það verið alþýðufólk. Það tók tímann að keyra þessa 50 km leið enda þurfti að stoppa og skoða margt. Í Skoruvíkur fjörunni var félagslyndur músarindill sem þurfti að spjalla við í góða stund og á Fonti var það Fálki sýndi ferðalöngum áhuga. 

Fontur er ysti hluti Langaness þar er 50-70 m hátt bjarg á því stendur viti byggður árið 1950. Við Font hafa orðið skipskaðar síðast hausti 1907. Þá fórst þar norskt skip,sem var að koma frá Jan Mayen með 17 menn í áhöfn allir fórust nema einn. Í bjarginu stutt frá vitanum er rauf sem kölluð er Engelskagjá. Sagan segir að áhöfn af ensku skipi, sem strandaði endur fyrir löngu undir Fontinum, hafi komist í land og upp gjána. Á leiðinni til bæja varð áhöfnin úti, nema skipstjórinn einn sem komst lífs af. Stendur kross á miðju nesinu milli bæjanna Skoruvíkur og Skála, þar sem lík Englendinganna eru heygð.  

Á krossinum stendur "Hér hvíla 11 enskir menn" 

Skálar eru stórmerkilegt eyðiþorp á austanverðu nesinu. Þar var vísir að kauptúni og töluvert útræði á fyrri hluta 20.aldar. Árið 1910 hófst útgerð fyrir alvöru með hafnarbótum, byggingu verbúða, frystihúss( eitt af fyrstu vélfrystihúsum landsins), saltverkunarhúss og bræðslu auk verslunarhúsa. Voru 117 manns heimilisfastir þar 1924 auk lausafólks. Leituðu menn þangað úr ýmsum landshlutum til sjóróðra og jafnvel frá Færeyjum. Munu 50-60 áraskip hafa róið þaðan er flest var.

Á árum síðari heimstyrjaldarinnar ráku á land tundurdufl sem höfðu losnað úr tundurduflagirðingu bandamanna við Austfirði. Tvö dufl sprungu í fjörunni á Skálum veturinn 1941-42 og eyðilögðu tvö hús. Sumarið eftir fluttu síðustu fjölskyldurnar, veturinn 1943 var því engin búsettur á Skálum. Þá kom hópur bandarískra hermanna sem dvöldu þar til stríðsloka. Flestar minjar verstöðvarinnar á Skálum eru nú horfnar nema helst húsgrunnar og gamall grafreitur. Sunnan við Skála er Skálabjarg, fuglabjarg, rúmlega 130 m hátt.

Ofan við fjöruna á Skálum eru björgunarskýli og kamar

Á skálum hittum við einn "lonely rider" á mótorhjóli, vinalegan íslending á sjötugs aldri, sem sagði okkur að hann hefði verið hjá gæslunni árið 1969 og hefði þá tekið þátt í að ferja girðingastaura klofna úr rekaviði úr fjörunni í Skoruvík. Þetta hefði verið mikið ævintýri því gúmmíbátnum sem notaður var til flutninganna út í varðskipið hefði hvolft og höfðu þeir þurft að synda í land áður en þeir hefðu getað haldið áfram að koma rekanum fyrir Skoruvíkurbóndann um borð í Þór. Það var sama sagan með þennan fyrrverandi sjóliða Landhelgisgæslunnar og okkur, hann hafði ekki treyst sér til að keyra í gegnum keðju valdstjórnarinnar við Gunnólfsvíkurfjall til að njóta útsýnisins yfir Langanes.

Eins og ævinlega urðum við Matthildur dagþrota á Langanesi enda kannski ekki skrýtið þegar daginn er tekið að stytta. Það verður því að bíða betri tíma að keyra upp á Heiðarfjall þar sem Ameríski herinn hafði aðsetur um árabil, en þar má víst njóta góðs útsýnis yfir Langanes þó að ekki sé það jafn hástemmt og af Gunnólfsvíkurfjalli.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Streiti

Þau eru mörg annesin á Austfjörðunum sem vert er að skoða þó svo stundum umlyki þau dulúðleg þoka. Hérna á síðunni hefur tveimur annesjum verið gerð fátækleg skil í máli og myndum en það eru Hafnarnes við Fáskrúðsfjörð og Kambanes við Stöðvarfjörð. Í vetur lét ég í fyrsta skipti verða af því að stoppa við Streiti en það er strönd annessins kölluð sem skiptir Breiðdalsvík og Berufirði. Þarna hafði ég farið framhjá ótal sinnum í gegnum tíðina án þess að stoppa. Í mars s.l. var farin sérferð til að virða fyrir sér fjallið Naphorn sem gnæfir yfir Streitisbænum en uppi í því höfðust útigangsdrengir við í Móðuharðindunum, og leiddi sú nöturlega vist til manndráps, hungurmorða og að lokum síðustu opinberu aftökunnar á Austurlandi.

Eyðibýlið Streiti, fjallið Naphorn

Jörðin Streiti telst landfræðilega vera á Berufjarðarströnd en tilheyrir Breiðdalshreppi. Þar, örlítið austar, er ysti skaginn á milli Breiðdalsvíkur og Berufjarðar sem nefnist Streitishvarf. Í sumar fór ég svo aftur á Streiti, en þá til að skoða það sem ég hafði tekið eftir í vetur, að niður við ströndina má greina leifar af mannabyggð. Ég hafði í millitíðinni kynnt mér málið í bókunum Breiðdælu, Búkollu (Sveitir og jarðir í Múlaþingi) og Þjóðsögunum.

þjóðsagan segir frá býlinu Vafrastöðum og það var það bæjarstæði sem ég vonaðist eftir að finna í sumar, því ég gat vel gert mér grein fyrir hvar aðrir bæir á Streiti hefðu staðið. Það er skemmst frá því að segja að eftir að hafa vafrað um ströndina góða morgunnstund komst ég ekki á þann stað sem mér þótti líklegast að Vafrastaðir hefðu staðið, vegna rafmagnsgirðinga og nautgripa.  

Skrúðskambur sem er austast á Streitishvarfi og Breiðdalseyjar í baksýn

Það var margt að skoða í þessari fjögurra stunda gönguför. Svokallað tröllahlað er sunnan á Streitishvarfi sem nefnist Skrúðskambur. Sunnan við hvarfið tekur svo Berufjarðarströndin við með landnámsjörðinni Streiti, sem nefnt var Stræti í þremur Landnámuhandritum. Í Landnámu segir; „Skjöldólfur hét maður, er nam Stræti allt fyrir utan Gnúp og inn öðrum megin til Óss og til Skjöldólfsness hjá Fagradalsá í Breiðdali. Hans son var Háleygur, er þar bjó síðan; frá honum er Háleygjaætt komin.“ Það er því ekki vitað hvaðan þessi Skjöldólfur kom eða hver þessi Háleygaætt er, en í Breiðdælu má finna vangaveltur um hvort Háleygar nafnið hafi haft tengingu til Hálogalands í Noregi.

Einnig má finna vangaveltur í bók Árna Óla, Landnámið fyrir landnám, þar sem því er velt upp að þeir landnámsmenn austanlands sem ekki er nákvæmlega getið hvaðan komu hafi í reynd verið af keltneskum uppruna, en gefin norræn nöfn í landnámu til að fela upprunann. Þetta má vel ímynda sér þegar staðið er á ströndinni Streiti og við blasir eyja með keltneskri nafngift í suðri, Papey.

Vitinn á Streitishvarfi

Þó svo að Streiti hafi þótt vænleg búskaparjörð við landnám þá er hún nú í eyði. Vitað er að fram eftir öldum voru mörg býli í Streitislandi, þ.e.a.s. á Berufjarðarströndinni frá Streitishvarfi að Núpi. Þar var austast Hvarf eða Streitishvarf sem fór í eyði 1850. Streitisstekkur var austan og neðan við Streiti, sem fór í eyði 1883 eftir að bærinn brann þann 7. Desember. Þar brunni inni þau hjónin Sigurður Torfason og Sigríður Stefánsdóttir eftir að hafa bjargað út börnum sínum sem heima voru, en áttu ekki afturkvæmt frá því að reyna að bjarga kúnni úr brennandi bænum. Reistur hefur verið minnisvarði um atburð þennan við Þjóðveginn rétt fyrir ofan bæjarstæðið, enn má vel greina hvar bærinn stóð.

Streitisstekkur, sjá má móta fyrir bæjarrústunum á miðri mynd til vinstri

Vafrastaðir var svo býli sem stóð sunnan við Streiti, á milli Streitis og Núps, sem sumar sagnir segja að hafi staðið svo nálægt fjallinu að þeir hafi horfið undir skriðu. Þeirra er fyrst getið 1367 og síðast eftir heimild frá því 1760. Vafrastaðir hefur verið þjóðsagnakenndur bær löngu eftir að þeirra var síðast getið, sögu þeim tengdum má bæði finna í Þjóðsögum Sigfúsar Sigfússonar(I bindi bls 288) og Jóns Árnasonar (III bindi bls 435). Einhverstaðar má samt finna þá þjóðsögu heimfærða á Núp en það er ekki líklegt að sögusviðið sé þar, vegna þess að flæðiskerin sem sagan greinir frá eru það langt frá bænum á Núpi að þau eru ekki í sjónlínu.

Hugsanlega eru skerin sem fjærst eru þar sem Vafrastaðir hafa staðið

Þjóðsagan frá Vafrastöðum segir frá eineygu Mórukollu. Bóndinn hafði þann sið að fá fóstru sína hruma af elli en fjölvísa til að segja sér hvaða fé væri feigt að hausti og slátraði svo því fé sem hún valdi. Þegar kerlingin var því sem næst blind orðin leiddi hann hana að réttarveggnum eitt haustið. Þar stendur hún þegjandi um stund en bendir svo á eineyga mórukollótta kind, rytjulega, og segir allt fé þitt er feigt sonur sæll nema Mórukolla.

Þetta haust tók Vafrastaðabóndinn ekkert mark á fóstru sinni og lógaði því fé sem honum sjálfum sýndist. Veturinn varð snjóþungur og stormasamur með tilheyrandi hagaleysi. Seint á aðfangadag brá til betra veðurs og skipar þá bóndinn smalanum að beita fénu í þara á rifi sem stóð uppi á fjöru. Á meðan sat hann inn í bæ og tálgaði í sig hangikjöt af rifi úr sauðasíðu.

Smalinn kom á gluggann heima á bæ og segir; Þykkt er nú á rifi bóndi“. „Hvað kemur þér það við“ svarar bóndinn og heldur áfram að sneiða af rifjunum. Þá segir smalinn „þynnast fer nú á rifinu bóndi“. Bóndinn svarar ekki en heldur áfram að gæða sér á á hangikjötinu þar til allt er búið. Þá segir smalinn "allt er nú af rifinu". Þá heyrir bóndinn fyrst í briminu og áttar sig á því að smalinn á við féð sem var í fjörubeitinni á rifinu. Þegar hann kom út var allt fé hans komið í sjóinn og aðeins rak eina kind að landi úr briminu, en sú var eineyga rytjulega Mórukolla.

Bóndinn varð svo reiður yfir missi sínum að hann henti henni umsvifalaust í brimgarðinn, en aftur skreið eineyga Mórukolla á land. Eftir að hafa hent henni þrívegis í sjóinn og hana áfalt rekið í land, gafst hann upp. En um vorið var Mórukolla tvílembd af gimbrum og allar þær gimbrar sem út af henni komu urðu tvílembdar þannig að út af eineygu Mórukollu varð fljótleg mikill fjárstofn. Bóndanum á að hafa verið svo mikið um þetta að hann flutti frá Vafrastöðum og hafa þeir verið í eyði alla tíð síðan.

þær eru til margar þjóðsögurnar frá þessu annesi. Ein sagan seigir frá bóndanum í Skrúðskambi sem á að hafa verið bróðir Skrúðsbóndans sem bjó í Skrúði. Þeir bræður voru hálftröll sem mátti heyra kallast á þegar kyrrt var á morgnana. Eins hef ég heyrt að þriðji bróðirinn hafi búið á Hellisbjarginu í Papey og hafi tekið þátt í samræðum bræðra sinna. Sjónlína er á milli þessara staða en mikið hafa þeir bræður verið raddmiklir ef þeir hafa heyrt hvorir í öðrum.

Einnig eru til sögur frá Tyrkjaráninu árið 1627, þar sem segir frá hetjudáðum bóndans á Streiti. Tyrkjaránssaga segir frá því þegar Streitisbóndinn forðaði fólki sínu undan Tyrkjum frá Streiti yfir í Breiðdal, en þá höfðu ræningjarnir þegar hneppt fólkið á Ósi í bönd og sett yfir það gæslumenn sem flýðu til fjalls þegar Streitisfólkið bar að garði.

Þjóðsagnaritaranum Sigfúsi Sigfússyni finnst hins vegar Tyrkjaránssaga segja undarlega frá, því miðað við hvernig landið liggur sé mun líklegra að Tyrkir hafi farið Berufjarðaströndina á leið sinni í Breiðdal og þá farið fyrir Streiti á leið sinni í Ós. Þetta hefur Sigfús að segja um Tyrkjaránssögu "er því einkennilegt er það að ýmsar sagnir hafa geymst eða myndast utan við söguna sem eru einskonar viðbætur við hana og uppfylling. Þær sagnir lýsa varnartilraunum manna er sagan segir frá en sleppir þó þeim atriðum.

Eitt af þeim atriðum sem Tyrkjaránssaga sleppir er munnmælasagan um bóndann á Streiti sem sagður er hafa verið á leið með timbur úr Breiðdal yfir í Streiti þegar hann mætti 18 Tyrkjunum rétt norðan við Skrúðskamb á leið frá Streiti austur að Ósi í Breiðdal. Þar á þröngum stíg grandað hann þeim 18 talsins. Um þann atburð vitna m.a. örnefnin Tyrkjaurð, Timburklettur og Tyrkjahamar.

Munnmælin segja ýmist að Streitisbóndinn hafi náð á slá Tyrkina með planka fram af klettinum ofan í urðina eða slegið þá í rot með ístaði. Í Tyrkjaránssögu sjálfri er sagt frá timburflutningamanni sem var á leið úr Breiðdal upp í Hérað en þegar hann varð Tyrkjann var aftan við sig var hann svo nískur á timbrið að frekar en að forða sjálfum sér timburlaus þá lét hann Tyrkina ná sér.

Hvort sem Streiti hefur upphaflega heitið Stræti eins og Landnáma gefur til kynna og þá verið landkosta jörð í alfaraleið, þá breytir það því ekki að hún hefur verið í eyði í áratugi. Miðað við þann málskilning sem lagður er í nafnið Streiti nú á dögum þá er það dregið af því að streitast eða strita og gæti því verið hið rétta nafn miðað við þjóðsögurnar. Enda var ekki laust við að hendingin úr texta Bubba, Vonir og þrár, fylgdu mér á þessu eyðistrandar rölti.

Þar sem skriðan féll skúrar stóðu

minningar um hendur sem veggina hlóðu.

Myndir af fólki sem lifði hér um stund

með kindur og kött, beljur og hund. 

Minnisvarði um hjónin sem brunnu inni við að bjarka kúnni á Streitisstekk

Sumarfrí

Nú er sumarið rúmlega hálfnað, en um síðustu helgi var miðsumar samkvæmt gamla tímatalinu, þó svo að sólargangurinn hafi verið hæstur fyrir rúmum mánuði. Þetta sumar er það fyrsta sem ég tek eiginlegt sumarfrí um langa hríð. En hvernig tekur svo múrari sem alltaf er í fríi sumarfrí? Það má segja að það hafi verið vandlega skipulagt því fyrir áramót hafði ég orðið okkur út um bíl sem væri hægt að notast við að komast á fjöll, gamlan Cherokee frá því á síðustu öld. Þennan bíl hafði ég hugsað mér að nota við að kanna malar- og sandhauga hálendisins.

Það verður að segjast alveg eins og er að sumarfríið hefur verið eins og ævintýri í barnabók. En það hófst á því að niðurlög drekans voru ráðin á Sólhólnum og þar var fyrstu 10 dögunum varið við að fagna gengi landsliðsins á EM ásamt drekadrápinu. Í leiðinni höfðum við bílskúrssölu í Salthúsinu og seldum gestum og gangandi dót sem safnast hafði upp í gegnum árin.

Lagarfljót

Eftir að 10 daga Sólhólsvist lauk var slappað af á bökkum Lagarfljótsins, með tærnar grafnar í fljótsmölina til að ná jarðsambandi á milli þess sem vaðið var í svalandi fljótinu. Ég var heldur jarðbundnari en Matthildur lét mér nægja að fylgjast með dúnhvítum skýjunum svífa á himninum yfir fljótinu á meðan hún prjónaði bláar lopapeysur.

Eftir dvöl á bökkum heilsulindarinnar var komið að því að taka okkar fjallabíl til kostana og fara bæjarleið sem endaði í næsta sveitarfélag og þá óvænt við messu á Klyppstað í Loðmundarfirði. En þegar við ætluðum að kíkja inn fyrir kirkjudyrnar þar til að líta helgina augum þá var fyrrum lærimeistari Hermann Eiríksson sem hringjari og ekki var við annað komandi en okkur yrði troðið inn í yfirfulla kirkjuna. Þetta endaði á því að við Matthildur sátum á milli prestanna upp við altarið og snérum að kirkjugestum. Prestarnir voru tveir sem messuðu þær sr. Sigríður Rún Tryggvadóttir og sr. Jóhanna Sigmarsdóttir en sr. Davíð Þór Jónsson radíusbróðir sem var kirkjugestur fékk einnig sæti með okkur Matthildi við altarið. 

Dimmugljúfur

Séra Sigríður Rún prédikaði og lagði út frá fjallræðunni, um það hvernig varast skyldi farísea og fræðimenn sem væru sauðir í úlfsgærum, enda kannski ekki nema von svona rétt á eftir hryðjuverkið í Nice. Hún kom síðan inn á að ekkert væri sjálfgefið með að menn slyppu við heimsendinn því vísindamenn væru komnir á slóð óendanleikans um það hvernig okkar tímar kynnu að líða undir lok á hraða ljóssins. Þeir hefðu fundið þessa slóð þegar þeir áttuðu sig á að ljósið færi hraðar en hljóðið með því að hlusta eftir þrumunni sem heyrðist á eftir að eldingin birtist. Með þessa vitneskju að leiðarljósi hyggðust þeir bjarga heiminum og komast aftur fyrir upphafið á hljóðinu og á hraða ljóssins fram fyrir óendanleikann.

Spurningin væri samt sú hvort tíminn hægði þá ekki það mikið á sér að hann stæði að lokum kyrr svo allt yrði dimmt og hljótt og tíminn jafnvel búin sem væri þá kannski bara heimsendir. Litli drengurinn hennar sr. Sigríðar, sem var farið að leiðast þar sem hann sat með pabba sínum og eldri bróðir á fremsta bekk, hékk á haus á milli fóta föður síns. Á hvolfi horfði hann upp í prédikunarstólinn á móður sína og rétt náði að segja; „en mamma“ áður en pabbi hans dreif sig með hann út úr kirkjunni svo ekki yrði frekari truflun á heimsenda hugleiðingunni.

Þeir voru fleiri feðurnir sem þurftu að fara út með óþreyjufull börnin úr árlegri messunni á Klyppstað þetta sumarið. Um miðja messu var ég farin að ókyrrast og hugleiða hvað það væri gott að hafa börn í sinni umsjá í kirkju, en tók svo eldsnöggt þá ákvörðun að fara út með barnið í sjálfum mér þó svo að ég þyrfti að þramma kirkjuna endilanga. Mér er ekki örgrannt um að orð þjóðskáldsins gætu átt við þessa brottför barnanna úr Klyppstaðarkirkju "Á flótta undan framtíðinni sem fætur toga burt eitthvað til baka, aftur fyrir upphafið af týndum tíma er af nægu að taka".

Í Grágæsadal

Þegar út var komið varð mér litið út í Stakkahlíð en þar eru mikilfenglegir haugskúlptúrar sem sagan segir að fyrsti landnámsmaðurinn eigi heiðurinn af, en hann staldraði stutt við í firðinum því hann taldi hann með öllu óbyggilegan. Sagan segir að þegar Loðmundur réri út fjörðinn í hinsta sinn hafi hann lagst niður og beðið menn sína um að ónáða sig ekki. Nokkru seinna heyrðist gnýr í fjarska og sáu menn þá að mikil skriða hljóp úr fjalli fyrir ofan bæ hans og eyddi honum. Eftir það mælti Loðmundur þau orð að ekkert það skip sem myndi róa út þennan fjörð eftir þetta myndi koma heilt aftur.

Munnmæli herma að bær Loðmundar hafi orðið undir Stakkahlíðarhrauni, sem öðru nafni nefnast Loðmundarskriður og þykja stórmerkilegt náttúrufyrirbæri. Ýmsir fræðingar hafa skoðað skriðurnar og telja vísindamenn þær 3-4000 ára gamlar eða jafnvel yngri svo sérkennilegt sem það kann að hljóma. Svo undarlegt sem það er þá má segja að Loðmundur hafi fyrir löngu leist gátu vísindamannanna um það hvernig hægt er að komast aftur fyrir upphafið og fram fyrir óendanleikann án þess að tíminn þvælist fyrir heimsendanum, en Loðmundarfjörður hefur nú verið í eiði um langa hríð.

Á botni Jöklu við Kárahnjúkastíflu

Eftir Loðmundarfjarðarferðina flaug tíminn með okkur Matthildi í okkar fjallabíl á bak við Snæfellið og alveg innundir Vatnajökul, þar sem við hittum Goðann í Grágæsadal sem hafði flaggað í hálfa stöng í tilefni dagsins, en þann 19. júlí árið 2002 undirrituðu stjórnvöld viljayfirlýsingu, þar sem ljóst varð að Kárahnúkavirkjun yrði að veruleika. Við gengum í kapellu í Grágæsadal og báðum fyrir landinu ásamt verndara hálendisins honum Völundi frænda mínum og fyrr um lærimeistara, eftir að hafa skoðað blómagarð hans á öræfum. Í leiðinni höfðum við hitt vinnufélaga mína sem voru við steypuviðgerðir undir Kárahnjúkastíflu og ferðast með þeim um jarðgöng niður á botn hinnar fornu Jöklu. 

Næstu dagar voru notaðir í að þvælast um fjöll og heiðar meðfram Jöklu. Jökuldalsheiðin keyrð upp í Kárahnjúka með útúrdúr í Þríhyrningavatn þar sem Jóhann Stefánsson eða Jói snikk, annar 85 ára gamall nágranni minn af Hæðinni var heimsóttur. Í gegnum hugann læddist sú hugsun að það væri munur að komast á níræðisaldur því þá gæti maður dvalið einn og óáreittur lengst upp á öræfum. Þessi ferð var með viðkomu í Hafrahvömmum neðan við Dimmugljúfur en þau höfðum við skoðað neðan frá þegar við komumst á botn Jöklu við Kárahnjúkastíflu, en þaðan keyrðum við niður Vaðbrekkuháls fyrir mistök og út allan Jökuldal, fyrir vikið sáum við Hafrahvamma nú Jöklulausa frá báðum bökkum en misstum af Hrafnkelsdal. Einnig var farið upp í Hellisheiði og þaðan keyrt upp Hrólfshraun á Skinnagilshnjúk til að horfa yfir Héraðsflóann þar sem ósar Lagarfljóts og Jöklu mæta Atlandshafinu.

Héraðsflói, ós Lagarfljóts og Jöklu fyrir miðri mynd t.v.

Að loknu því sem næst mánaðar sumarfríi hefur hin horfna Jökla verið könnuð frá jökli að ósi án þess að nokkrar áætlanir hafi verið uppi um slíkt í upphafi, og er því nú komið fyrir mér eins og lesblinda prófessornum sem komst ekki nema rétt yfir í næstu sveit í sumarfríinu sínu því hann kunni ekki að lesa á vegvísana. En allt kemur til þess sem heima situr því systkini mín og frændfólk hitti ég hér á bökkum stórfljótanna sem ég annars hefði orðið að hitta með því að gera mér ferð á EM í Frakklandi. Stundum er því betra að sleppa því að lesa leiðbeiningarnar þó svo að það kunni að kosta það að brenna kertið báðu megin.

 

Þar sem grámosi glóir

 

Þá er sumarið liðið sem aldrei kom, kvöldin aftur orðin dimm en sami norðaustan þræsingurinn fyrir utan gluggann og hefur verið þar í mest allt sumar. Þau hafa sem betur fer ekki verið mörg svona sumrin austanlands í gegnum tíðina. En nóg um það þessari ótíðasama austfirska sumri hefur verið gerð betri skil annarsstaðar, sjá hér.

 

Kárahnjúkur og Snæfell í baksýn. Hægt er að keyra á malbiki inn að Kárahnjúkum á u.þ.b. klukkutíma frá Egilsstöðum, ferðalag sem tók dag fyrir nokkrum árum. Á þessar leið er einnig hægt að komast að rótum Snæfells á fólksbíl og upplifa öræfakyrrðina. 

 

Á hinu einstaka sumri 2014 kviknaði draumur um að fara upp á hálendið, inn að Öskju og skoða þær hamfaraslóðir sem hafa haft hvað mest hárif á byggð á Austurlandi frá því land byggðist, þ.e.a.s. í Öskjugosinu árið 1875. Ekki minkaði áhuginn á þessu svæði við Holuhraunsgosið í fyrrahaust og vetur. Planið var að fjárfesta í jeppa sem hægt væri að nota til flækjast um þessar slóðir. Til að gera langt mál stutt þá varð ekkert af jeppakaupunum í vor vegna kulda og kjarkleysis.

 

Innra Hvannagil í Njarðvík er fast við þjóðveginn til Borgarfjarðar. Þessi magnaði staður er stundum of nálægur til að njóta athygli. Innan við klettakambinn t.h. er komið í aðra veröld. Ef vel er að gáð má sjá tvo ferðamenn fyrir miðri mynd.

 

En sumarið hefur samt verið notað til að skjótast stuttar ferðir upp um fjöll til að skoða það sem næst er þjóðvegunum það er nefnilega hægt að komast í glettilega mikil hrjóstur klukkutíma að heiman. Það merkilega er að af þremur ekta góðviðrisdögum sumarsins hafa tveir þeirra verið til fjalla þegar ekkert sérstakt veður var í byggð. 

 

Hellisheiði eystri er með einn hrikalegasta fjallveg landsins í 656 m hæð og í innan við klukkutíma akstri frá Egilsstöðum. Þar var notið 20°C hita í logni 25. ágúst og skoðuð mögnuð náttúrusmíð í glóandi mosa.

 

Annar dagur sem hlýtt var á fjöllum austanlands þetta sumarið var 4. júlí. Á Möðrudalsöræfum liggur gamli þjóðvegurinn í gegnum gróðurlausa auðnina.

 

Ferðalagið á fjallajeppanum inn að Öskju og heitu Holuhrauni verur að bíða betra sumars en á meðan má ylja sér við þætti Ómars Ragnarssonar af Draumalandinu.

 

 

 

Ps. Hér má sjá mynda albúm sumarsins 2015.

 

Undraland ævintýra.

"Nútíminn er trunta með tóman grautarhaus" var sungið í denn. Undanfarið hef ég reynt að notast við tóman grautarhausinn, vera í núinu og berast um á bylgjum tíðarandans með því einu að taka túristann á lífið og tilveruna.

Síðasta hálfa árið hefur tilveran snúist um ferðamenn, fyrst með vinnu við hótelbyggingar og svo með flækingi um landið. Það hefur ekki farið fram hjá mér þegar augunum er gjóað á ferðalanga erlendis frá að Ísland er undraland ævintýra, kannski eitthvað sem mann grunaði innst inni en var ekki viss fyrr en útlendingar benda á það.

Melgresiskollar í Sandey, Djúpivogur undir Búlandstindi með regnbogann upp úr miðjum bæ.

Í sumar hef ég nokkru sinnum gist minn gamla heimabæ Djúpavog. Breytingarnar þar síðustu árin eru svipaðar og gengið hafa yfir Ísland, túrismi. Nú er ekki bara Hótel Framtíð, sem var verbúð fyrir nokkrum áratugum þar sem þreyttir ferðalangar gátu fengið gistingu í neyð, sneisafull af túristum heldur er heimavist skólans komin undir Framtíðina, elliheimilið sem lokað var í kreppunni orðið að gistiheimili og pósthúsið líka. Ferðamenn fylla götur með myndavélarnar á lofti.

Við Matthildur fórum að leita gamalla spora í Sandey sem er landföst utan við Djúpavog. Sporin höfðu afmáðst eins og árin. Þar sem áður var hægt að eigra um einn í sandfjörunum var nú fullt af ferðamönnum. Svartur sandur er víst merkilegt myndefni enda fer þeim stöðum fækkandi þar sem hann ber fyrir augu, meir að segja á Íslandi.

Eðalsteinarnir láta oft ekki mikið fyrir sér fara en það getur þurft glöggt auga til að finna þá. Þessir steinar lágu allir á sama blettinum fyrir manna fótum þar til glöggt auga tók þá upp og slípaði þessa liti í gráu grjóti. 

Á flækingnum í sumar kom á óvart hvað gróður er farin að breyta ásýnd landsins. Heilu héruðin eru að sökkva í Síberíu lerki, Alaska ösp og meir að segja fjalla víðirinn í Víðidal á fjöllum er að hverfa í Beringspunt. Mýrdalssandur er orðin að Alaskalúpínu akri, Skógasandur er horfin og ekki sést lengur til Skógarfoss frá þjóðveginum vegna trjágróðurs. Ekki einu sinni Mývatnssveit fer varhluta af herlegheitunum, þar má sjá Síberíulerkið teygja sig til himins.

Ef fer sem horfir munu stórir hlutar Íslands breytast innan skamms í skógi vaxna Svíþjóð, þar sem ekkert er að sjá nema tré og útsýnið út um hliðarrúðuna á ferð er eins og að horfa í strikamerki stórmarkaða. Það fer því hver að verða síðastur til að sjá gamla góða Frón sem urð og grjót, nema þá að hamfara gos verði til að bjarga víðáttum auðnanna.

Margir af gimsteinunum hans Aua eru ekki til sýnis á safninu því þá væri það einfaldlega allt of stórt. 

Sem betur fer eru enn til svartir sandar, urð og grjót við Djúpavog til að gleðja augað. Þar geta ferðamenn fundið fólk sem býður afþreyingu í grjótinu sem þarf svo sem ekki að koma á óvart ef litið er til nágrannastaðarins Stöðvarfjarðar þar sem rúturnar streyma með tug þúsundir ferðamanna til að skoða steina í Steinasafninu hennar Petru heitinnar.

Á Djúpavogi er eitt merkilegasta steinasafn sem ég hef séð, steinasafn Auðuns Baldurssonar. Það fór svo að ég eyddi bróðurpartinum úr degi við að skoða safnið hans Aua, fyrst góða morgunnstund svo með Matthildi eftir hádegi. Það að heyra Aua segja frá því hvernig þeir bræður fundu steinana og komu þeim til byggða eru lífsins ævintýri. Sennilega eru  stærstu bergkristalar sem uppgötvaðir hafa verið á Íslandi í þessu safni.

 

Aui, Auðunn Baldursson við stóra bergkristala í sýningarsalnum sínum. 

Steinasafn Aua á Djúpavogi hefur að geyma gimsteina austfirskrar náttúru. Það sem í fyrstu sýn getur virst grátt grjót en getur haft demant að geyma. Á safninu eru auk stórra bergkristala; amethyst, agat, chalcedon, calcite, opal, jaspis liparit, ofl. ofl. flest úr austfirskri náttúru og mest úr næsta nágrenni Djúpvogs, fjöllunum við Berfjörð og Álftafjörð.

Stærsti Bergkristalinn sem vegur rúm 400 kg fannst í fjöllunum fyrir ofan Kelduskóga við Berufjörð og voru þeir bræður, Auðunn og Brynjar heitinn sem lést langt fyrir aldur fram s.l. haust, tvo daga að draga hann á nokkhverskonar fólksvagen húddloki niður úr fjöllunum án þess að vera búnir að sjá hverskonar gersemar þeir voru með í næstum hálfu tonni af gráu grjóti. En Aui lýsir því listavel hvaða tilfinning gefur innsæi til að vita hvers vegna grár steinn er eftirsóknarverður.

 

Eftir að þeir bræður komu steininum til byggða á húddlokinu var hann fluttur til Reykjavíkur og sagaður í tvennt til að sjá hvað hann hafði að geyma, sem var ekkert annað en hreinn bergkristall í gegn. Þegar steinninn kom aftur á Djúpavog var demanturinn slípaður á heimasmíðuðum pönnum fyrir slípimassa. Þegar slípaðir steinarnir á safninu eru skoðaðir sést inn í aðrar víddir sem helst má líkja við ævintýraveraldir stjörnuhiminsins.  

En nú er að verða komið fyrir mér eins og lesblinda prófessornum sem ætlaði að ferðast þvert yfir Ameríku í sumarfríinu sínu en komst ekki nema yfir í næsta fylki því það var svo margt að skoða í næsta nágrenni. Til stóða að segja frá hringferð um Ísland, en í þessari langloku er ég bara kominn örstuttan spöl á Djúpavog.

Þjóðvegurinn, þessi grýtta braut.

"Það tjáir ekki að neita því, að ægileg ertu, þar sem þú situr eins og ofvöxtur á íslenska landabréfinu, - þenur þig út með yfirlætislegum óravegalengdum um þagnarheima auðnarinnar og skapar með mörgþúsund ferkílómetrum hrauna og sanda óhugarlegt tómarúm hrjóstursins yfir eyjuna okkar hálfa."

Þannig er lýst ömurleika Þingeyjarsýslu og er þetta fyrsta setningin í sögunni sem var aldrei sögð um þjóðlíf í upphafi 20. aldar. Ég ætla ekki fara nánar út í þá sálma hvernig umhorfs var á Íslandi fyrir rúmum 100 árum samkvæmt bók Þorsteins Thorarensen, Gróandi þjóðlíf, heldur segja smá ferðasögu um brot þessa landsvæðis.

Þannig er að ég hef verið í sumarfríi þessa vikuna ásamt Matthildi minni og ákváðum við að láta slag standa með að keyra norður og niður Jökulsárgljúfur, en það ferðalag hefur verið að þvælast um í kollinum á mér í nokkur ár. Við Matthildur erum vön að ferðast án allra skipulagðra plana, því eru ferðalög okkar yfirleitt ekki lengri en dagsferðir. En það að fara upp og niður Jökulsárgljúfur krefst nætursetu ef eitthvað á að sjá annað en grýttan þjóðveginn.

Núna á tímum túrisma, þar sem orðið er gjaldskylt að hafa opin augun á Íslandi, er nánast útilokað að kaupa gistingu sem ekki kostar augun úr. Það hafði komið til tals að taka gamla Atlavíkurtjaldið hennar Matthildar með í þetta ferðalag en þótti ekki álitlegur kostur, enda hafði það síðast verið notað af krökkunum á Bræðslunni fyrir nokkrum árum og þau verið spurð hvort þetta væri tjaldið sem Jim Morrison dó í. Þar að auki voru enn í fersku minni fréttir frá því á góðærisárunum; af því þegar íslendingum með tjöld var meinaður aðgangur að tjaldstæðum vegna þess að þannig landar hlytu að vera ógæfufólk sem stundaði næturbrölt.

Ég hafði stungið upp á því fyrir nokkru að við færum á gamla Kangónum því erlendir ferðamenn þvælast um á svoleiðis bílaleigubílum með áletruninni "happy campers".  Matthildi leist ekki á þessa hugmynd því kassinn á Kangó væri ekki einu sinni eins og einbreitt rúm hvað þá mikið meira en 1.6 m á lengd. En þegar sjötug systir hennar birtist í heimsókn í síðustu viku, á svipuðum bíl með frænku sinni, sem þær notuðu sem gististað, voru engar afsakanir lengur.

Síðasta miðvikudagsmorgunn dröslaði ég yfirdýnunum út í Kangó ásamt fermigasvefnpokunum og við brunuðum á stað með kaffi og heimabökuðu kanilsnúðana. Til að upplifa auðnina í botn ákváðum við að fara gamla þjóðveg 1 um Möðrudal þó vegurinn væri rjúkandi stórgrýti og skoðuðum í leiðinni Skessugarðinn. Þegar við stoppuðum næst við Fjallakaffi í Möðrudal var rútustóð í hlaðinu og túristar á hverjum hól þannig að skyggði á sjálfa fjalladrottninguna, Herðubreið. Eftir að hafa kíkt á glugga í kirkjunni til að berja altaristöfluna augum, sem Jón í Möðrudal málaði um árið af Jesú Kristi að renna sér niður brekku, yfirgáfum við pleisið enda óþarfi að fara í biðröð eftir fjallakaffi með brúsann og kanilsnúðana í Kangónum.

Við áðum um sinn norðan við Biskupsháls. þar tók sig út úr þéttri umferðinni fjallabíll og keyrði að tjörninni sem við höfðum komið okkur fyrir, þarna var á ferð vinafólk frá árum áður sem við höfðum ekki hitt frá því 2008. Það var gaman að eiga kaffispjall um það sem á dagana hafði drifið við litla tjörn í hlýjum öræfavindinum. Eftir þetta stopp var haldið áfram, beygt af þjóðvegi eitt við Jökulsárbrú og stefnan tekin niður þjóðveg 864 við Jökulsána að austanverðu, niður Hólsfjöll.

"þessi andskotans vegur er sama stórgrýtis þvottabrettið og vanalega" kallaði ég til Matthildar; - "sama þvottabrettið og vanalega? eins og þú sért hérna á ferðinni dags daglega og vitir það" kallaði hún á móti. Kangóinn var orðinn fullur af óhljóðum og ryki.

Það er samt svo að ég fór fyrst þessi helvítis Hólsfjalla þvottabretti fyrir rúmum 40 árum til að skoða Dettifoss á sumarferðalagi með foreldrum mínum og hef af og til í gegnum árin þvælst þessa stórgrýttu leið vegna vinnu. Þá hefur nokkru sinnum verið farið að Dettifossi ef einhver hefur verið með í för sem ekki hefur séð hann. Matthildur hafði aldrei  Hólsfjöll farið, ekki einu sinni að Dettifossi og hafði því bara alls ekkert vit á þessu stórgrýti. 

Umferðin var þétt og rykmekkirnir stigu af veginum. Þegar við komum að fossinum voru öll bílastæði yfirfull og engu líkara en útihátíð stæði yfir, ekki um annað að ræða en parkera þétt með kamrinum. Í öll þau skipti sem ég hef áður komið að Dettifossi hefur ekki nokkur hræða verið á staðnum til að trufla andaktina, enda þjóðvegurinn um Hólsfjöll ekki fyrir neina sunnudagsbíltúra. Hvað þarna var margt fólk í stórgrýtinu er ekki gott að áætla en rútur og bílaleigubílar skiptu tugum. Dettifossi er ekki hægt að lýsa ekki einu sinn með ljósmyndum þannig er nú bara það.

Eftir að hafa setið við fossinn til að upplifa hann og séð útlendinga í röðum á öllum klettabrúnum eins og indíána í bíómyndum, héldum við áfram niður gljúfrin og stoppuðum næst við Hafragilsfoss. Eins og við Dettifoss flaug tíminn inn í stórbrotið landslag en þarna var færra fólk á ferð svo jafnvel minnti á gamlan tíma þegar hægt var að leggja metnað sinn í að míga úti. Síðan tók þvottabrettið aftur við niður í Öxarfjörð. Þar hafði sjoppan og tjaldstæðið við Ásbyrgi verið sprengd í loft upp með fólki þannig að ekki yrði þar hafður næturstaður.

Ásbyrgi verður seint lýst betur en að hætti þeirra sem fyrst það sáu; hóffar Sleipnis hests Óðins. Hvernig fornmenn sáu hóffarið án þess að hafa yfir flugvélum og þyrlum að ráða sem nú á tímum má sjá sveima með ferðamenn yfir Jökulsárgljúfrum, er mér hulin ráðgáta. Þó að ég hafi nokkrum sinnum komið í Ásbyrgi þá get ég ekki lýst því með öðrum orðum en þangað verður fólk að koma sem vill fá nasasjón af Íslandi.

Við keyrðum því næst upp niðurgrafinn moldarslóða sem telst vera þjóðvegur 862 vestan við Jökulsána, í Vesturdal þar sem er tjaldstæði. Þar voru þjóðgarðsverðir gengnir til náða þegar við komum, en pláss fyrir Kangó. Eftir að hafa rölt um nágrennið, sem við ákváðum að skoða betur fyrir allar aldir næsta morgunn, var næturgistingin gerð klár. Snemma, fyrir hefðbundnar túristaferðir voru klettaborgir skoðaðar sem við héldum að væru Hljóðaklettar en var með skilti sem vísaði á Eyjuna. Þegar við höfðum gert upp við þjóðgarðsvörð ákváðum við að renna niður bílslóða sem lá að Jökulsánni ef þar væri meira að sjá áður en við héldum aftur út á moldarslóða 862.

Þessi krókur var gulls ígildi því þarna voru þá þessir Hljóðaklettar, WOW og ég meina það. Inn á milli þessara stuðlabergs spírala, sem vófu sig tugi metra upp í himininn, gengum við dáleidd á meðan morgunnsólin bræddi hvert ský. Þó svo að ég hafi séð margar myndir úr Hljóðaklettum hef ég aldrei haft ímyndunarafl sem hefur náð hálfa leið utan um herlegheitin. Það að svona undur hafi getað orðið til á því sem næst augnabliks eldgosi og það að Jökulsárgljúfur hafi orðið til í hamfarahlaupi úr Vatnajökli sem sópaði jarðveginum frá þessum skúlptúrum, er einfaldlega meira en nokkur tíma hefur verið hægt að koma fyrir í öllum hamfaramyndum ljósvakans. 

Eftir að hafa eigrað um óendanlegar klettaborgirnar var stefnan tekin í suður og því sleppt að ganga um Rauðhólana enda fæturnir búnir og WOW-ið farið að lækka raddstyrkinn. En ekki tóku minni undur við í rykmekki umferðarinnar, við Hólmatungur tóku ský að hlaðast í loftið. Þegar við komum að Dettifossi að vestan voru komnar skúrir sem maður skilur hversvegna eru kallaðar "showers" á ensku. Fyrir túristana, sem voru hálfu fleiri við Dettifoss að vestan en austan daginn áður, var búið að koma fyrir kamraborgum frá gámaþjónustunni á malbikuðum bílastæðunum því þessir venjulegu náðhús voru með löngum biðröðum við hverjar dyr. Þrumuguðinn ræskti sig á himninum um leið og hann skolaði rykið af ferðamönnunum með sturtum. Síðan braust sólin í gegnum skýin með sólstöfum og regnbogum.

Það stefndi allt í að við yrðum dagþrota einn daginn enn eftir að hafa skoðað Dettifoss að vestan, þó ákváðum við að brenna vestur í Námaskarð áður en stefnan yrði tekin austur. Enda hver að verða síðastur til að fara þar um með opin augun án þess að vera rukkaður sérstaklega, og kannski bara hundaheppni að lögbann hafi verið sett á innheimtuaðgerðir svokallaðra landeigenda, gegn 40 milljón króna tryggingu s.l. mánudag. Ég sem hélt að tryggingin hefði verið fyrir posanum einum saman, en sá þegar ég kom á svæðið að einnig hafði verið kostað til uppsetningar á sjálvirku rúlluhliði svipað og tekur á móti aðgangsmiðum á lestarstöðvum.

Landslaginu sem gefur að líta í Þingeyjarsýslu verður sennilega ekki lýst með betri orðum en Þorsteins Thorarensen í upphafi þessa pistils. En ólík er sýnin þá og nú á það hvað "gróandi mannlíf" merkir. Það sem talið var standa fyrir þrifum sem ömurlegur ljótleikinn einn er nú orðið að söluvöru sem útlendingar leggja á sig að upplifa þrátt fyrir storm, slyddu og él, auk þess að bryðja ómælt ryk á skemmtiferð sinni yfir þvottabrettið. Svo mögnuð er þessi söluvara að sjálfsagt þykir orðið að afkomendur þeirra sem þoldu fyrr alda hörmungar greiði fyrir að hafa augun opin í eigin landi.  

 

Papeyjarferð

 

Í lok maí í fyrra fórum við Matthildur út í Papey ásamt Pólskum starfsmönnum Múrbergs þeim Gregor, Piotr, Jacek og Wadek, einnig var Eiríkur (Dúi) með og á hann heiðurinn af mörgum myndunum sem má sjá í mynda albúminu "Papey 2008" hér á síðunni.  Dúi er hæfileikaríkur ljósmyndari og má sjá úrval mynda hans á http://www.flickr.com/photos/duilingur . 

Papey er frábær staður að heimsækja þar má kynnast sögu eyjarinnar með leiðsögumanni Papeyjarferða auk þess að skoða hið mikla fuglalíf sem er í björgum eyjarinnar.  Á leiðinni á milli lands og eyjar voru selir skoðaðir.  Stundum má sjá hvali, þó svo að það hafi ekki verið svo í þessari ferð. 

Þetta var sjötta ferðin mín út í Papey.  Þær hafa flestar verið í lok maí þegar fuglinn er að hefja varpið.  Eins hef ég  farið í júlí og ágúst.  Fyrir okkur Matthildi var þetta ævintýraferð eins og Papeyjarferðir eru alltaf, hvað þá fyrir Pólverjana og Eirík sem voru að fara í fyrsta sinn.  Ekki var verra að hitta Möggu úti í Papey sem býr í húsinu sínu Milljón frá maí - ágúst og fá hjá henni eitt það besta lostæti sem þessi heimur hefur að bjóða, svartfuglsegg.

Nánar um Papeyjarferðir og Papey.

http://www.djupivogur.is/adalvefur/?pageid=174

http://nat.is/travelguide/ahugav_st_papey.htm